DİNLERDE MABED-İBADET İLİŞKİSİ (YAHUDİLİK ÖRNEĞİ)

Year 2019, Volume: 6 Issue: 11, 24 - 43, 30.06.2019

İsmet Eşmeli

https://doi.org/10.17859/pauifd.573206

Cited By: 4

Abstract

Her dini
gelenekte yüce varlığa karşı yapılması gereken sorumluluklar bulunmaktadır.
Yapılması gereken bu sorumluluklara genel olarak ibadet adı verilmektedir.
Mabed ise, en genel ifadeyle bir dini yapıya mensup olanların ibadetlerini
bireysel ya da birlikte gerçekleştirdikleri genellikle kutsal kabul edilen
mekânı ifade eder. Mabed, kutsal varlık ile en yakın olunan ve ona karşı olan
saygının içten bir şekilde gösterildiği yer olarak da kabul edilmektedir. Her
dinin kendine ait mabed şekilleri bulunmaktadır. Ancak, bir dine ait olan mabed
şekli zaman ve mekâna göre farklılık gösterebilir. Aynı zamanda, bazen mabede
yüklenen anlamda da bazı değişiklikler görülebilmektedir. Farklı mimari yapıya
sahip olmakla birlikte mabed, ibadet yapılan yer olması işlevini muhafaza
etmektedir.

Her dinde
mabede önem verilmektedir. Yahudilik ise, mabed merkezli bir anlayışa sahiptir.
Yahudilikte birçok ibadetin ancak mabedde yapılması gerektiği inanışı
bulunmaktadır.  Bu sebeple, Yahudilikte
mabed merkezde yer almaktadır. Yahudi tarihinde, mabedin durumuna göre bazı
ibadetler ya askıya alınmış ya da değişikliği uğramıştır. Sürgün hayatıyla
bağlantılı olarak mabedin bulunmadığı zamanlarda kurban gibi bazı ibadetler ya
askıya alınmış ya da şekil ve anlam değişikliği yapılarak imkânlar çerçevesinde
devam ettirilmiştir. Bu çalışmamızda, ilk önce dinlerde mabed-ibadet ilişkisine
kısaca değineceğiz. Ardından Yahudilikte mabed-ibadet ilişkisini tarihsel
süreçleri dikkate alarak ve bazı örnekler sunarak ele alacağız.

In every
religious tradition there are responsibilities to be made against the supreme
being. These responsibilities, which must be done, are generally called
worship. The temple, in its most general sense, refers to a place which is
generally regarded as sacred, where individuals belonging to a religious
structure perform their worship individually or together. The temple is
also regarded as the place where the closeness to the sacred being and the
respect towards it are shown intimately.
Each religion has its own form of temple. However, the
shape of temple belogs to a religion may vary according to time and place. At the same
time, some changes can sometimes be seen in the meaning of temple loading.
Having a different architectural structure, the temple maintains its function
of being a place of worship.

It is given
importance to temple in every religion. Judaism, on the other hand, has a
temple-centered understanding. In Judaism, there is a belief that many worship
should only be done in temple. For this reason, the temple in Judaism takes place
in the center. In Jewish history, according to the situation of the temple some
worship has been either suspended or changed. In connection with the exile,
some worship, such as sacrifice, were either suspended or reformed in term of
form and meaning during the absence of the temple. In this work, we will first
briefly describe the relationship between the temple and the worship in
religions. We will then examine the relationship between the
temple and worship in Judaism, taking into account the historical processes and
presenting some examples.

Keywords

Dinler, Yahudilik, Mabed, İbadet

References

• Adam, Baki. “Yahudilik”, Yaşayan Dünya Dinleri, 211-213. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007. ----------------. “Sinagog”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: TDV yayınları, 2009, sayısı, 222-224. ----------------. “Yahudilik”, Dinler Tarihi El Kitabı, Edit. Baki Adam. 94 -102. Ankara: Grafiker Yayınları, 2015. Alıcı, Mehmet. “Zerdüşt’ten Günümüze Mecûsîlik/Zerdüştilik”. Doğu’dan Batı’ya Düşüncenin Serüveni, Edit. Bayram Ali Çetinkaya. 773-798. İstanbul: İnsan Yayınları, 2015.Atasagun, Galip “Yahudilikte Dînî Sembol ve Kavramlar”. Selçuk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 11/11, ( 2001): 125-156.Attalı, Jacques. Yahudiler, Dünya ve Para, Çev. Berna Günen. İstanbul: Kırmızıkedi Yayınevi, 2017.Aydın, Asiye. Yahudilikte Kurban Fenomeni (Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), 2015, 29-31.Aydın, Fuat. “Yahudiler/Yahudilik Açısından Kudüs”. Eskiyeni 37 (2018):109-125. Aydın, Mehmet. “Hıristiyanlık”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: TDV Yayınları, 1998, 17, 348-353. ------------------. “Kilise”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Ankara: TDV Yayınları, 2002, 26, 11-14. Bilgin, Vejdi. İbadet: Şekilsel, Sembolik ve Toplumsal, 2. Baskı, Bursa: Emin Yayınları, 2014, 83.Bozkurt, Nebi. Küçükaşçı, Mustafa Sabri. “Mescid-i Haram”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), sayısı, 273-277.-------------------. “Mescid-i Aksa”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Ankara: TDV Yayınları, 2004, 29, 268-271. Demirci, Kürşat. “Hinduizm”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: TDV Yayınları, 1998, 17, 112-116. Eliade, Mircea, Dinler Tarihine Giriş, 1. Baskı, İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2003, 357.Erbaş, Ali. “İslam Dışı Dinlerde Hac”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4/5 (2002), 97-121.Eşmeli, İsmet. Henri de Lucac’ın Kilise Anlayışı, Teolojik Görüşleri ve Katolik İlahiyatına Katkıları, (Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), 2014, 7.Eyice, Semavi. “Cami”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: TDV Yayınları, 1993, 7, 56-90.Güç, Ahmet. “Mabed”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Ankara: TDV Yayınları, 2003, 27, 276-280.----------------. İlahi Dinlerde Ma’bed, (Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü), 2015, 25.----------------. “Kurban”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Ankara: TDV Yayınları, 2002, 26, 433-435.----------------.“Yahudilik”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: TDV Yayınları, 2013, 207-212. Gündüz, Şinasi. “Mecûsilik”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Ankara: TDV Yayınları, 2003, 28, 279-284. Güngör, Muhammed. “Yahudi Dini Hayatında Süleyman Mabedi”, İsrailiyat: İsrail ve Yahudi Çalışmaları Dergisi, 1 (2017), 54-58. Gürkan, Salime Leyla. “Yahudilik”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: TDV Yayınları, 2013, 43, 187-197; Harman, Ömer Faruk. “Hac”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: TDV Yayınları, 1996, 14, 382-386. Hasoğlu, Eldar. “Yahudilik” Dinler Tarihi I-II, Edit. Mustafa Alıcı- Süleyman Turan. 418-420. İstanbul: Lisans Yayıncılık, 2018. Küçük, Abdurrahman. “İbadet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: TDV Yayınları, 1999, 19, 235-240. Önkal, Ahmet. Bozkurt, Nebi. “Cami”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: TDV Yayınları, 1993, 7, 46-56. Sinanoğlu, Mustafa. “İbadet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: TDV Yayınları, 1999, 19, 233-235. Şener, Mehmet. “Cami”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: TDV Yayınları, 1993, 7, 91-92.Yitik, Ali İhsan. “Hinduizm”, Yaşayan Dünya Dinleri, 298. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.