GELECEK NESİLLERİN İNŞASINA IŞIK TUTMASI BAKIMINDAN KUR'AN'DA BAHSİ GEÇEN EBEVEYNLER VE ÇOCUKLARINA YAKLAŞIMLARI

Year 2021, Volume: 8 Issue: 1, 309 - 335, 30.06.2021

Arzu Kayacan Nurullah Denizer

https://doi.org/10.17859/pauifd.905230

Abstract

Kur’ân, yaratılış gayesine muvâfık hareket eden, geçmiş nesillerin hatalarından ders çıkararak seleflerinin yanlışlarını tekrarlamayan nesiller oluşturulmasını istemektedir. Bu özelliklere sahip nesillerin oluşması ise bireylerin içerisinde yetiştiği sosyal ortam ve ailenin niteliği ile yakından ilişkilidir. Kullarının duyuş, düşünüş, hissediş gibi her türlü biyolojik ve psikolojik durumuna vâkıf olan Allah (cc), Kur’ân-ı Kerîm’de çeşitli peygamberlerin kıssaları vasıtasıyla insanlara yol göstermiştir. Kur’ân-ı Kerîm ebeveyn ve evlat olarak bazı peygamberlerden ve zevâttan misaller getirerek onların birbirlerine karşı takındıkları tavırlar hakkında örnek alınacak anekdotlar nakletmektedir. Bu çalışmada, Kur’ân-ı Kerîm’de bahsi geçen ebeveynlerin çocuklarına olan yaklaşımlarına dair örnekler tahlil edilecek, bu konuda Kur’ân’ın işaret ettiği ilkeler tespit edilerek İslam’ın, sonraki nesilleri oluşturacak olan çocukların yetiştirilmesi açısından ebeveynlere biçtiği rol ortaya konulmaya çalışılacaktır.

Keywords

Kur'ân, Nesil, Ebeveyn, Çocuk, Aili içi ilişkiler

References

• Apaydın, Halil. “Aile İçi Eğitimin Çocuğun Dinsel Gelişimine Etkisi”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12-13 (2001), 319-337.
• Arıkan, Emine. Kur’an-ı Kerim’de Ebeveyn-Evlat İlişkileri. Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed. Fetḥu’l-bârî bi-şerḥi Ṣaḥîḥi’l Buḫârî. 10 Cilt. Beyrut: Daru’l-Mârife, 1379.
• Aydemir, Abdullah. “Hz. Musa (Çocukluk ve Gençlik Çağı)-I-”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3 (1986), 65-88.
• Aydemir, Abdullah. İslami Kaynaklara Göre Peygamberler. Ankara: TDV Yayınları, 1992.
• Bayraktar, M. Faruk. “Ailenin Eğitim Görevi”. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 2 (1995), 117-142.
• Bilgin, Halim. Günümüz Ebeveyn-Çocuk İlişkisinde Yaşanan Problemler ve Kur’an’da Ebeveyn-Çocuk İlişkisi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2016.
• Bilgiz, Musa. “Kur’an’da Nübüvvet (Peygamberlik)”. Diyanet İlmi Dergi 49/1 (2013), 23-46.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. thk. Sıdkî Cemîl el-ʿAttâr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• Çalışkan, Sevilay. Kur’an-ı Kerim’de Çocuk-Ebeveyn İlişkisi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Demirci, Muhsin. Lokman Suresi ve Ahlâki Öğütler. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2. Basım, 2011.
• Dumlu, Ömer - Aydın, Mehmet. Ana Konularıyla Kur’an. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2006.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. es-Sünen. thk. Râid b. Sabrî İbn Ebû ʿAlefe. Riyad: Dâru’l-Hadâra li’n-Neşr ve’t-Tevzîʿ, 2. Basım, 2015.
• Ergin, Muharrem. Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınları, 1999.
• Harman, Ömer Faruk. “Dâvûd”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 9/21-24. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Harman, Ömer Faruk. “Süleyman”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38/56-60. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir et-Tûnisî. et-Taḥrîr ve’t-tenvîr. 15 Cilt. Tunus: ed-Dâru’t-Tûnisiyye, 1984.
• İbn ʿAtiyye, Ebû Muhammed Abdülhak b. Gālib b. Abdirrahmân b. Gālib el-Muhâribî el-Gırnâtî el-Endelüsî. el-Muḥarrerü’l-vecîz fî tefsîri’l-kitâbi’l-ʿazîz. thk. Abdusselâm Abduşşâfî Muhammed. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2001.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâʾ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr b. Davʾ ed-Dımaşkī. Tefsîrü’l-Ḳurʾâni’l-ʿazîm. Thk. Sâmî b. Muhammed es-Sellâme. Riyad: Dâru Tayyibe, 1999.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. es-Sünen. thk. Muhammed Nâsırüddîn el-Elbânî. Riyad: Mektebetü’l-Me‘ârif, 1999.
• Jersild, Arthur T. Çocuk Psikolojisi. çev. Gülseren Günçe. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları, 1976.
• Karaca, Abdullah. “Kuran-ı Kerîmde Hz. Meryem’in Hamileliği ve Kendisine Gönderilen Ruh”. Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/2 (2015), 55-75.
• Kaya, Nusret. Psikoestetik. İstanbul: Pegasus Yayınları, 8. Basım, 2010.
• Kızılkaya, Mehmet. A’dan Z’ye İslam’da Çocuk Terbiyesi. İstanbul: Hayat Yayınları, 2014.
• Kızmaz, Zahir. “Öğrenim Düzeyi Ve Suç: Suç-Okul İlişkisi Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 14/2 (2004), 291-319.
• Köse, Saffet. “Ailede Meşruiyet Temeli Olarak Nikâh”. Küreselleşen Dünyada Aile (2009 Yılı Kutlu Doğum Sempozyumu Tebliğ ve Müzakereleri). 124-166. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.
• Köse, Saffet. “Kültürel Formların Düşüşü ve İslami Yaşantının Sekülerleşmesi”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 35 (2020), 1-42.
• Kuşeyrî, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Ḥaccâc b. Müslim. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. Nşr. Ebû Kuteybe Nazar Muhammed el-Fâryâbî. 2 cilt. Riyad: Dâru Tayyibe, 2006.
• Navaro, Leyla. Haset ve Rekabet Kendi Kuyruğunu Yiyen Yılan. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2011.
• Özafşar, M. Emin vd. Hadislerle İslam. 7 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 4. Basım, 2017.
• Râzî, Ebu Abdillâh Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn et-Taberistânî. Mefâtîḥu’l-ġayb. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1981.
• Şâtıbî, Ebû İshâk İbrâhîm b. Mûsâ b. Muhammed el-Lahmî el-Gırnâtî. el-Muvâfaḳāt. haz. Ebû ʿUbeyde Âli Selmân. 6 cilt. Huber: Dâru İbn Affân, 1997.
• Şahin, Sultan - Aral, Neriman. “Aile İçi İletişim”, Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi 1/3 (2012), 55-66.
• Şevkânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Alî b. Muhammed es-San‘ânî. Fetḥu’l-ḳadîr: el-câmi' beyne fenneyi’r-rivaye ve'd-diraye min ilmi’t-tefsir. thk. Yûsuf el-Gûş. Beyrut: Dâru’l-Marife, 2007.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî el-Bağdâdî. Câmiʿu’l-beyân ʿan teʾvîli âyi’l-Ḳurʾân. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. Kahire: Dâru Hicr, 2001.
• Tarhan, Nevzat. Aile Okulu. İstanbul: Timaş Yayınları, 2013.
• Tirmizî, Ebû ʿÎsâ Muhammed b. ʿÎsâ b. Sevre es-Sülemî. el-Câmi‘u’ṣ-ṣaḥîḥ. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 5 Cilt. Kahire: Şirketü ve Mektebetü Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1978.
• Turan, İbrahim. “Günümüz Aile Problemleri Çerçevesinde Kur’an’da Ebeveyn-Çocuk İlişkisi”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 35 (2013), 71-104.
• Vural, Faruk. “Yûsuf Suresi Bağlamında Kıskançlık ve Haset Duygularına Psikolojik Bir Yaklaşım”. Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13/2 (2011), 127-152.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’ân Dili. 9 Cilt. İstanbul: Nebioğlu Basımevi, 1962.
• Yıldız, Zeki. “Eğitim Düzeyi İle Suç Türü Arasındaki İlişkinin Araştırılması”. Kuram ve Eğitim Yönetimi Dergisi 10/2 (2004), 278-291.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. el-Keşşâf ʿan ḥaḳāʾiḳı ġavâmiḍi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-eḳāvîl fî vücûhi’t-teʾvîl. thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd - Alî Muhammed Muavvaz. 6 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Ubeykân, 1998.
• Zulliger, Hans. Çocukta Ruhsal Bozukluklar ve Tedavisi. çev. Kamuran Şipal. İstanbul: Cem Yayınevi, 1996.