ARAP DİLİNDEKİ اَم ve اَوْ EDATLARI İLE İLGİLİ BİR İNCELEME

Year 2021, Volume: 8 Issue: 1, 588 - 600, 30.06.2021

Recep Kırcı

https://doi.org/10.17859/pauifd.951726

Cited By: 7

Abstract

Öz.
Edatlar dilde önemli unsurlardandır. Geçmişten günümüze Dünya üzerinde kullanımı süre gelen köklü dillerde kelime grupları içerisinde edatlara özel bir önem verilmiştir. Bu dillerden biri olan Arapçada da edatlar göz ardı edilmemiştir. Edatlar ilk dönem Arap dili gramerine ait eserlerin bazısında konu içerisinde ele alınmıştır. Ancak ilerleyen dönemlerde sırf edatlarla ilgili eserler hazırlanmıştır. Arap dilindeki edatlardan biri de atıf harfleridir. Bu atıf harfleri içerisinde yer alan (أَمْ) ve (أَوْ) edatları Türkçede ‘veya, yahut, ya da’ gibi anlamları ifade ederek benzer anlamlara gelmekle müterâdif/anlamdaş kelimelere benzemektedirler. Sözü geçen iki edat Arap dilinde atıf harflerinden sayılmakla beraber ilk dönem eserlerinde atıf harflerinden bağımsız ayrı bir başlık altında da ele alınmıştır. İlk dönemde telîf edilen eserlerin incelenmesi sonucu bu iki edatın bazı durumlarda cümle içerisinde kullanımı eşit olmakla beraber bazı durumlarda ikisinden sadece birinin kullanımına cevaz verildiği fark edilmiştir.
Abstract
Prepositions are the most important thing in a language. From past to this day in long established languages, prepositions are given necessary important in the world one of these lanhuages Arabic couldnt avoid prepositions as well. Propositions are included in works of some early Arap grammer. Later, there has been some other works only about prepositions. In the language of Arabic one of the prepositions of connectives are (أَمْ) and (أَوْ) prepositions of connectives are the same meanings of “either, or” in Turkish which makes it synonymous. These two Arabic propositions are anathor subject independently from connectives. İn a result of observing of those early written works, these two propositions are used in same situations but sometimes can be used only one of them.

Keywords

Arap Dili, Grammer, İlk Dönem Eserleri, Edatlar, (أَمْ) ve (أَوْ) edatları

References

• Abduh er-Râcihî. et-Tatbîku’n-naḥvî. Beyrut: Dâru’n-Nuhda, 1426/2004.
• Birgivî, Mehmed Efendi. İẓhârü’l-esrâr. İstanbul: el-Mektebetü’l-Mahmûdiyye, ts.
• Dayf, Ahmed Şevkī Abdüsselâm Dayf. el-Medârisü’n-naḥviyye. Kahire: Daru’l-Meârif, 1967.
• Ebû Alî el-Fârisî, Hasen b. Ahmed b. Abdulġaffâr el-Fârisî. el-Îżâhu’l-ʿAḍuḍî. thk. Hasan Şâzeli Ferhûd. Riyad: y.y. 1389/1969.
• Ebû Muhammed Bahâüddîn Abdullah b. Abdirrahmân b. Abdillâh b. Akīl el-Hemedânî, Şerḥu Elfiyyeti İbn Mâlik (Şerḥu İbn ʿAḳīl ʿalâ Elfiyyeti İbn Mâlik), thk. Muhammed Muhiddîn Abdülhamîd, Kahire: Dâru’t-Talâi’, 2004.
• Ebu’s-Suûd Hasaneyn eş-Şâzelî. el-Edavetü’n-naḥviyye ve teaddüdi meâniyhe’l-vaẓifiyye. İskenderiye, Dâru’l-Marifeti’l-Câmi‘iyye.1989.
• Ebu’l-Meâlî Celâlüddîn el-Hatîb Muhammed b. Abdirrahmân b. Ömer b. Ahmed el-Kazvînî eş-Şâfiî, Telḫîṣü’l-Miftâḥ, İstanbul, Şifa Yayınevi, 2017.
• Fadıl Salih es-Samirai, Meâni’n-naḥiv. Kahire: Şirketü’l-Atîk li Sanati’l-Kitab, ts.
• Hüseyin Abdurraîf Serhan. Ḳâmusu’l-edavâtı’n-naḥviyye. Mansura: Mektebetü’l-Îmân, 2004.
• İbn Hâcib, Ebû Amr Cemâlüddîn Osmân b. Ömer b. Ebî Bekr b. Yûnus. Metn Kâfiye. İstanbul: el-Mektebetü’l-Mahmûdiyye, ts.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdullāh b. Yûsuf b. Ahmed b. Abdillâh b. Hişâm el-Ensârî el-Mısrî. Muġni’l-lebîb ʿan kütübi’l-eʿârîb. thk. Mâzin el-Mübârek & Muhammed Alî Hamdullâh. Dımeşk: Dâru’l-Fikr, 1384/1964.
• Meylânî, Muhammed b. Abdürrahim el-Meylânî. Şerḥu’l-muġnî. thk. Muhammed Ṭârıḳ Maġribiyye, İstanbul, İrşad Kitabevi, 1438/2017.
• Mustafa el-Galâyînî. Câmiu’d-dürüsi’l-‘Arabiyye. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, 1423/2003.
• Müberred, Ebu’l-’Abbâs Muhammed b. Yezîd b. Abdilekber b. ‘Umeyr el-Muberred el-Ezdî es-Sümâlî. el-Muḳteḍab. thk. Muhammed Abdulhâlik ‘Uzayme. Kahire: Vizâretu’l-Evkâf, 1415/1994.
• Rummânî, Ebü’l-Hasen Alî b. Îsâ b. Alî er-Rummânî el-Bağdâdî. Kitabü Meʿâni’l-ḥurûf. Cidde: Dâruş-Şuruk, 1981.
• Sîbeveyhi, Ebû Bişr Sîbeveyhî Amr b. Osman b. Kamber el-Hâris., el-Kitâb. thk. Abdüsselâm Muhammed Hârûn. Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 1412/1992.
• Zeccâcî, Ebu’l-Kâsım Abdurrahmân b. İshâk en-Nihâvendî. el-Cümel. thk. Alî Tevfîk el-Hamd. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle-Dâru’l-Emel, 1404/1984.
• Zeccacî, Ebu’l-Kasım Abdurrahman b. İshak en-Nihâvendî. Ḥurûfü’l-meʿânî. thk: Ali Tevfik el-Hamd. Ürdün: Müessesetü’r-Risale, 1406.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hvârizmî ez-Zemahşerî. el-Mufaṣṣal fî ṣınâʿati’l-iʿrâb. thk. Fahr Sâlih Kadâre. Ammân: Dâru ‘Imâr, 1425/2004.