Hafızlık Kur’an Kurslarında Terk: Bir Durum Çalışması

Year 2024, Volume: 11 Issue: 2, 489 - 517, 31.12.2024

Kübranur Demirel Çiftçi , Mustafa Fatih Ay

https://doi.org/10.17859/pauifd.1529445

Abstract

Çalışmada Diyanet İşleri Başkanlığı’na bağlı Kur’an kurslarında hafızlık eğitimini terk eden öğrenciler katılımcı olarak belirlenmiştir. Bu çerçevede çalışmada hafızlık eğitimini terk eden öğrencilerin terk deneyimlerinin ele alınması amaçlanmaktadır. Çalışma nitel araştırma desenlerinden durum deseni temel alınarak tasarlanmıştır. Katılımcılar, amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme ve kartopu örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Bu çerçevede temel ölçüt 2011 yılından sonra DİB’e bağlı kurumlarda hafızlık eğitimini terk eden bireyler ve velileri olarak belirlenmiştir. Veri toplama aracı olarak görüşmelere esneklik kazandırdığı için yarı yapılandırılmış görüşme formu tercih edilmiştir. Elde edilen veriler, betimsel analiz tekniği ile analiz edilmiştir. Çözümlenen veriler metne dönüştürülerek nitel veri analiz programlarından biri olan NVIVO12 plus programına yüklenmiştir. Programa yüklenerek okunan veriler, kodlar ve temalar şeklinde düzenlenmiştir. Yapılan analizler sonucunda hafızlık eğitiminin terkinin anlaşılmasına katkı sağlayacağı düşünüldüğü dört temaya ulaşılmıştır. Bunlar: Öğrenciden kaynaklı nedenler, öğreticiden kaynaklı nedenler, kurs imkanlarının eksikliğinden kaynaklı nedenler ve cezalardır.
Son olarak hafızlık eğitiminin terkine neden olan bir çok sebep olduğu belirlenmiş ve bu bağlam da hafızlık eğitiminin iyileştirilmesine katkı sağlayacağı düşünülen öneriler sunulmuştur.

Keywords

Din Eğitimi, Hafızlık Eğitimi, Kur’an Kursu, Hafızlık Eğitimi Terki

References

• Algur, Hüseyin. Hafızlık Eğitimi Alan Bireylerin Motivasyon ve Psiko- Sosyal Durumları. İstanbul: Dem Yayınları, 1. Basım, 2019.
• Arslantaş, Muhammet. “İmam-Hatip Ortaokullarında Örgün Eğitimle Birlikte Hafızlık Projesinde Öğrenci Tutumları” (Sivas Zeki Hayran İmam-Hatip Ortaokulu Örneği). Tokat: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, 2019.
• Ay, Mustafa Fatih. “İlahiyat Fakülteleri’nde Okul Terki: İlahiyat Fakültesinde Kayıt Sildirenler Üzerine Fenomenolojik Bir Araştırma”. Eskiyeni 43 (Mart 2021), 269-288.
• Ay, Mustafa Fatih - Pingov, Nimet Züleyha. “İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Kur’an-ı Kerim Derslerine Yönelik Motivasyonlarının İncelenmesi”. Hitit İlahiyat Dergisi 21/1 (Haziran 2022), 105-132.
• Aydın, Mehmet Zeki. “Hafızlıkta Güdülenme ve Hafızlık Eğitimini Destekleyen Öğretim Yöntem, Teknik ve Etkinlikler”. Çeşitli Yönleriyle Hafızlık Eğitimi. ed. Hatice Şahin Aynur. İstanbul: Dem Yayınları, 1. Basım, 2021.
• Bilal Ünsal. Günümüz Kur’an Kurslarında Hafızlık Eğitimi ve Problemleri (İstanbul Örneği). Sakarya Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Bozkurt, Nebi. “Hafız”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 15/74-78. İstanbul, 1997.
• Cebeci, Suat - Ünsal, Bilal. “Hafızlık Eğitimi ve Sorunları”. Değerler Eğitimi Dergisi 4/11 (ts.), 27-52.
• Çaylı, Ahmet Fatih. Kur’an Kursu Öğreticilerine Göre Hafızlık Öğretimi ve Problemleri (Göller Bölgesi Örneği). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2005.
• Çınar, Mehmet. “Oruç İbadetinin Ruh Sağlığı Üzerine Etkisi: Deneysel Bir Araştırma”. Hitit İlahiyat Dergisi 20/2 (Aralık 2021), 1007-1028.
• Diyanet İşleri Başkanlığı. “2023-2024 Eğitim- Öğretim Yılı Kur’an Kursları Uygulama Esasları”, ts.
• Doğan, İrem - Osmanoğlu, Cemil. “Türkiye’de Hafızlık Eğitiminin Problemleri Üzerine Bir İnceleme”. Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 16 (2023), 149-174.
• Gül, Ali. “Diyanet Gençlik Merkezlerinde Yürütülen Değerler Eğitimi Çalışmalarının Öğretmen, Öğrenci, Veli ve Diyanet İşleri Başkanlığı Personeli Görüşleri Çerçevesinde İncelenmesi”. Mevzu- Sosyal Bilimler Dergisi 10 (Eylül 2023), 543-583.
• Gürel, Ramazan - Kaya, Umut. “İlahiyat Fakültelerinde Hafızlık Çalışmaları: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği”. Hafızlık Eğitimi Üzerine Araştırmalar. ed. Cemil Osmanoğlu - Ömer Özbek. Kayseri: Kimlik Yayınları, 1. Basım, 2019.
• Karakaya, Ayşe. Türkiye’de Hıfz Eğitimi -Ankara Örneği-. Ankara: Ankara Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Kazıcı, Ziya. Osmanlı’da Eğitim Öğretim. İstanbul: Kayıhan Yayınları, 2020.
• Kozakoğlu, Ekrem. Örgün Eğitimle Birlikte Hafızlık Projesi ve Kur’an Eğitimine Katkısı (Konya Selçuklu Mustafa Büyükkaplan Hafız İmam Hatip Ortaokulu Örneği). Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Oruç, Cemil. “Hafızlık Eğitimi: Elazığ-Harput Hamdi Başaran Kur’an Kursu Örneği”. Diyanet İşleri Başkanlığı Dini Yayınlar Dairesi Başkanlığı 45/3 (2009), 41-60.
• Özmen, Haluk - Karamustafaoğlu, Orhan. Eğitimde Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi, 2. Basım, 2019.
• Serinsu, Ahmet Nedim (ed.). Dini Terimler Sözlüğü. Milli Eğitim Bakanlığı Din Öğretimi Genel Müdürlüğü, Ankara 2009.
• Şahin Aynur, Hatice. “Hafızlık Eğitiminde Ezber Yapma ve Ezberi Koruma”. Çeşitli Yönleriyle Hafızlık Eğitimi. ed. Hatice Şahin Aynur. 419. İstanbul: Dem Yayınları, 1. Basım, 2021.
• Şekerci, Abdulkadir. Hafızlık Eğitiminde Kur’an Kursu Terki. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, 2021.
• Şekerci, Abdulkadir - Çakmak, Ahmet. “Hafızlık Eğitiminde Kur’an Kursu Terki”. Hitit İlahiyat Dergisi 22/1 (30 Haziran 2023), 359-392.
• Tunç, Yasemin. Kur’an Hafızlığı ve Müslümanın Dini Hayatındaki Önemi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, 2008.
• Yıldırım, Ali - Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin, 12. Basım, 2021.
• Hafızlık Eğitim Programı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Eğitim Hizmetleri Genel Müdürlüğü Program Geliştirme Daire Başkanlığı, 2021.
• Tevhid-i Tedrisat Kanunu, Tevhid-i Tedrisat Kanunu (Kanun No. Madde 2). 430 322 (03 Mart 1340).