Yeni Dini Hareketlerin Afetler Karşısındaki Tutum ve Davranışları (Yehova Şahitleri Örneği)

Year 2025, Volume: 12 Issue: 1, 1 - 20

Salih Emre Karayel

https://doi.org/10.17859/pauifd.1530789

Abstract

İnsanoğlu tarih boyunca doğal ve insan kaynaklı afetlerin getirmiş olduğu sorunlarla mücadele etmek zorunda kalmıştır. Doğadaki kalıcı etkileri göz alındığında yaşanmış olan afetler bireysel olduğu kadar sosyal yaşamın işleyişini sekteye uğratmış, siyasal, ekonomik toplumsal boyutta kırılmalara sebep olmuştur. Öyle ki afet ve sonrası ortaya çıkan yıkım ve kaos ortamının birey ve toplum yaşamında derin etkiler bırakması yaşamış oldukları olayları ve başlarına gelen felaketleri sorgulama ihtiyacını doğurmuştur. Yeryüzündeki bütün din ve inanç sistemlerinin afetlerin yol açtığı yıkımların sebep ve sonuçları hakkında geliştirdiği birtakım söylemleri vardır. Dini referanstan beslenerek oluşturulan bu söylemler afet sonrası dönemlerde yaşanan can ve mal kayıpların sebep olduğu bireysel ve toplumsal travmalarla baş edilebilmesi noktasında birtakım stratejilerin geliştirilmesine yardımcı olmaktadır. Bu makalenin konusu geleneksel Hristiyanlık anlayışına muhalif tutum ve davranışları sebebiyle akademisyenler tarafından yeni dini hareketler kapsamında değerlendirilen Yehova Şahitleri’nin afetler karşısındaki tutum ve davranışlarının neler olduğunu açıklamaktır. Makalede Yehova Şahitleri’nin afetlerin ortaya çıkışı ve yol açtığı tahribata herhangi bir dini anlam yükleyip yüklemedikleri, afetleri Tanrı’nın bir cezası olarak mı, yoksa insanların kendi elleriyle işledikleri günahların bir neticesi olarak mı? gördükleri, afetler karşısında hangi yöntem ve stratejileri takip ettikleri sorularına cevap aranmaktadır. Her toplum afetlerin yol açabileceği muhtemel zararları en aza indirmek amacıyla birtakım sosyo-politik yaklaşımlar belirledikleri bilinmektedir. Bu yaklaşımları belirlenirken sosyal sistem içerisindeki faaliyet gösteren dini grupların sahip oldukları inanç ve öğretiler kendi taraftarlarına afetlere karşı bakış açısı geliştirme ve afetlerin yol açtığı olumsuz durumları kabullenme noktasında yardımcı olmaktadır. Benzer şekilde afet sonrası süreçte de yaşanan travmanın atlatılması ve toplumsal dayanışma ve yardımlaşma ruhunun ortaya çıkması noktasında da etkili olduğu görülmüştür. Bu süreçte sosyal bilimcilerin de içinde bulunduğu akademik çevre, toplumların içsel ve dışsal dinamiklerini göz önünde bulundurarak afetlerin olası zararlarının azaltılması noktasında çalışmalar yürütmüş ve afet risk yönetimi çalışmalarına katkı sağlamışlardır. Bu çalışmanın amacı ülkemizde faaliyet gösteren bir YDH olan Yehova Şahitleri’nin afetler karşısındaki tutum ve davranışlarını tespit ederek afet risk yönetimi çalışmalarına katkı sağlamaktır. Afetlerin beklenmedik bir şekilde ortaya çıkması sosyal yaşamda ani kırılmalara sebebiyet vermiştir. Afet sonrası süreçte daha belirgin biçimde ortaya çıkan dayanışma ruhu ve bundan ilham alınarak geliştirilen davranış modelleri toplumsal ilişkilerin analizinde, duygu ve düşüncelerin açığa çıkarılmasında yaygın olarak kullanılan temel kavramlardan birisi olarak kabul edildiği için afetlere yönelik yapılan çalışmalar toplumlardaki farklı sosyal ve dini gruplarını tanıma noktasında araştırmacılara önemli malzemeler sunmaktadır. Çalışmada Yehova Şahitleri’nin afetler karşısında koordineli bir şekilde çalıştığı, afetlerden kaynaklanan mağduriyetlerin giderilmesi konusunda hızlı hareket ettiği sonucuna varılmıştır. Ayrıca hareketin Covid-19 pandemi sürecinde kurallara uyması ve ülkemizde yaşanan ve literatüre asrın felaketi olarak da geçen 6 Şubat 2023 tarihindeki deprem karşısındaki tutum ve davranışları bu hareketin toplumsal ilişkilerinin analizi noktasında önemli veriler sunmuştur. Çalışmada elde edilen bulgulardan hareketle Yehova Şahitleri’nin afet sonrası süreçte bozulan toplumsal birlik ve beraberliğin tekrardan tesis edilmesinde etkin rol oynadığını sonucuna varılmıştır.

Keywords

Yehova Şahitleri, Afet, Yeni Dini Hareketler, Deprem, Covid-19

Ethical Statement

Makalede etik kurulu kararına gerek yoktur

References

• Akyüz, Niyazi. Dinin Örgütsel İklimi Dini Gruplar. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık,2007.
• Açıkgöz, Reşat “Bir Afet Türü Olarak Salgınlar: Veba ve Covid-19 Örnekleri Bağlamında Sosyolojik Bir Çözümleme”. Afet Sosyolojisi ed. İsmet Can. 189-216. Konya: Çizgi Kitapevi, 2020.
• AFAD, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. Açıklamalı Afet Yönetimi Terimler Sözlüğü. Ankara: T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Deprem Dairesi Başkanlığı, 2014.
• Akgüngör, A. Çağlar. “Toplumbilim Perspektifinden Afeti Düşünmek”. LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 1/1 (2010) , 3-22.
• Alexander, David, E. “An Interpretation Of Disaster In Terms Of Changes In Culture, Society And International Relations”. What is Disasters ?, eds. Ronald W. Perry & E.L. Quarentelli.24-38. Philadelphia : Xlibris Press, 2005.
• Alfirdaus, Laila Kholid & Hiariej, Eric & Adeney-Risakotta, Farsijana . “Theories of social solidarity in the situations of (natural) disasters”. Politika, (2015), 6/1, 1-26.
• Alkın, Ruhi Can “Dünyada ve Türkiye’de Afet Sosyolojisi: Afetlerin Sosyolojisindeki Yerine İlişkin Bir Literatür Taraması”. Afet Sosyolojisi ed. İsmet Can.63-91. Konya: Çizgi Kitapevi, 2020.
• Battal, Emine. "Yeni Dinî Hareketlerin Salgın Hastalıklar ve Tedavi Yöntemleri Karşısındaki Tutum ve Davranışları". Oksident 3 / 2 (Aralık 2021), 157-179 . https://doi.org/10.51490/oksident.1016622 Birekul, M. “İnsan Doğa İlişkisi Bir Doğal/Sosyal Afet Olarak Küresel Isınma ve İklim Değişiklikleri”, Afet Sosyolojisi, ed. İsmet Can . 153-167. Konya: Çizgi Kitapevi, 2020.
• Can, İsmet “Afet Sosyolojine Alan Açma Çabası”, Afet Sosyolojisi, ed. İsmet Can .15-40. Konya: Çizgi Kitapevi, 2020.
• Carr, Lowell Juilliard. “Disaster and the sequence-pattern concept of social change”. American journal of sociology, 38/2 (1932), 207-218.
• Çağrıcı, Mustafa. “Afet”. TDV İslam Ansiklopedisi, I/398-399. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.1998.
• Çapcıoğlu, İ. & Çapcıoğlu, F.& Çınar R. “Önsöz” Psikososyal Boyutlarıyla Afet ve Din, ed. İhsan Çapcıoğlu & Fatma Çapcıoğlu & Rüveyda Çınar.vii-viii. Ankara: Nobel Yayıncılık ,2023
• Eryiğit, Adem, & Başak, Mehmet Ali. “Covid-19 Sürecinde İnanç ve İbadet: Covid-19 Pandemisinin Müslümanların İnanç ve Günlük İslamî Yaşantılarına Etkisi”. The Journal of Social Sciences, 53 /53(2021), 126-153. DOI : 10.29228/SOBIDER.52039 Fırat, Muhammed “Doğal ve Toplumsal Bir Afet Olarak Deprem” Afet Sosyolojisi ed. İsmet Can. 168-189. Konya: Çizgi Kitapevi, 2020.
• Furedi, Frank. “The changing meaning of disaster”. Area, 39/4 (2007), 482-489. Gerçeği Bilelim-Yehova Şahitlerine Nasıl Cevap Vermeliyiz? Türkiye Ermeni Patrikhanesi Özel Heyet. İstanbul: Oya Matbaası,1971.
• Good News From God!. Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., Wallkill, New York, U.S.A: Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania, 2012.
• Göğebakan, Yüksel. “Dörtlü Atlı Grup Olarak “Quadriga” ile “Mahşerin Dört Atlisı”nın İlişkilendirilmesi ve Sanatsal Yansımaları” . Sanat ve Tasarım Dergisi, 7 /1 (2017). 104-126. DOI: 10.20488/sanattasarim.562960
• Gökçen, Ahmet. “Afet Kavram ve Başlıca Afet Türleri”. Afet Sosyolojisi, ed. İsmet Can .41-57. Konya: Çizgi Kitapevi, 2020
• Karayel, Salih Emre & Albayrak, Ali. “Yeni Dini Hareketlerin Covid-19 Küresel Salgını Karşısında İzlediği Yöntem Ve Stratejilerinin Sosyolojik Bir İncelemesi”. Turkish Academic Research Review , 6/5 . (2021). 1483-1502. DOI: 10.30622/tarr.1023914
• Karayel, Salih Emre, & Albayrak, Ali. (2021). Kaynak Mobilizasyon Kuramı Çerçevesinde Yehova Şahitlerinin Üye Kazanma Yöntemlerinin Tespiti ve Değerlendirilmesi (Antalya Örneği). Turkish Academic Research Review, 6(5), 1272-1292. https://doi.org/10.30622/tarr.1022514
• Kasapoğlu, Aytül- Ecevit, Mehmet. Depremin Sosyolojik Araştırması: Hasarları Azaltma ve Toplumu Depreme Hazırlıklı Kılma. Ankara: Sosyoloji Derneği Yayınları, 2001
• Kempe, Micheal. “Noah's Flood: The Genesis story and natural disasters in early modern times”. Environment and History, 9/2 (2007) 151-171.
• Melton, J. Gordon. Encyclopedic Handbook of Cults in America. New York and London: Garland Publishing Inc. 1986.
• Okumuş, Ejder. “Afetleri Çok Yönlü Okumanın Önemi”. Küresel Salgınlara Farklı Bakışlar- Psikolojik, Sosyolojik, Dini, Kültürel,Tarihi,Hukuki ve Siyasi Analizler-, ed. Ejder Okumuş.13-51. Ankara: Eski Yeni Yayınları. 2020.
• Paşaoğlu, Sarkis. Tarih ve Öğretileriyle Yehova Şahitleri, İstanbul: GDK yayınları, 2016. Uzun,Sema Nur&Turan, Süleyman “Yeni Dini Hareketler ve Misyonerlik” . Yeni Dini Hareketler ve Misyonerlik, ed. Süleyman Turan.71-109.İstanbul: Eğitim Yayınevi,2020.
• Varol, Nehir & Gültekin, Timur (2016). AFET ANTROPOLOJİSİ. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15/59 (2016).1431-1436. DOI: 10.17755/esosder.263244.
• Yasdıman, Hakkı Şah. “Yehova Şahitleri”. Yeni Dini Hareketler Ansiklopedisi. ed. S. Turan & E. Battal. 606-610. İstanbul: Okur Akademi Yayınları, 2020.
• Yehova Şahitleri. “Yehova Şahitleri ve Afet”. Erişim 16 Mart 2023. (https://www.jw.org/tr/yehovanin-sahitleri/sss/afet-yardim-calismalarina-katilmak/
• Yehova Şahitleri. “Yehova Şahitleri Dünya’nın Sonu”. Erişim 17 Mart 2023. https://www.jw.org/tr/kutsal-kitabin-ogrettikleri/sorular/son-gunler-onceden-bildirilen-sozler/
• Yehova Şahitleri. “Kutsal Kitap ve Afet”. Erişim 17 Mart 2023 https://www.jw.org/tr/kutsal-kitabin-ogrettikleri/sorular/dogal-afet-kutsal-kitap/
• Yehova Şahitleri. “Yehova Şahitleri Türkiye’de deprem”. Erişim 17 Mart 2023 https://www.jw.org/tr/haberler/bolgelere-gore/turkiye/SON-DURUM-T%C3%BCrkiyeyi-Vuran-Y%C4%B1k%C4%B1c%C4%B1-Depremden-On-Binlerce-Ki%C5%9Fi-Etkilendi/
• Yehova Şahitleri. “Yehova Şahitleri ve deprem”. Erişim 17 Mart 2023 https://www.jw.org/tr/kutuphane/makale-dizileri/ek-konular/depremler-Kutsal-Kitap-Turkiye-Suriye/
• Yehova Şahitleri. “Yehova Şahitleri Salgın”. Erişim 17 Mart 2023 https://www.jw.org/tr/kutsal-kitabin-ogrettikleri/sorular/kutsal-kitap-salginlar-hakkinda-ne-der/
• Yehova Şahitleri. “Yehova Şahitleri Mahşerin Dört Atlısı”. Erişim 18 Mart 2023 https://www.jw.org/tr/kutuphane/dergiler/gozcu-kulesi-no3-2017-mayis/dort-atli-kim/
• Yehova Şahitleri. “Yehova Şahitleri ve Afetler”. Erişim 18 Mart 2023 https://www.jw.org/tr/kutsal-kitabin-ogrettikleri/sorular/dogal-afet-kutsal-kitap/ Yehova Şahitleri. “Korintoslar” Erişim 18 Mart 2023 https://www.jw.org/tr/kutuphane/kutsal-kitap/bi12/kitaplar/1-korintoslular/16/
• Yehova Şahitleri. Yehova Şahitleri resmi internet sitesi” Erişim 18 Mart 2023 https://www.jw.org/tr/
• Yılmaz, Abdullah. Türk Kamu Yönetiminin Sorun Alanlarından Biri Olarak Afet Yönetimi, Ankara: Pegem Yayıncılık, 2003.
• What Does the Bible Really Teach? Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., Wallkill, New York, U.S.A: Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania, 2016.