Landscape Pattern Changes ın The Wetlands of The Eastern Mediterranean Delta Systems: Cases of The Göksu Delta and Yumurtalık Lagoon National Park.

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 35 - 52, 26.08.2024

Tuba Kayra , Hakan Alphan

https://doi.org/10.51552/peyad.1469424

Öz

The rapid loss of natural landscapes such as the Eastern Mediterranean wetlands in recent years has become a growing problem that is difficult to manage. Landscape metrics can be used to obtain information on the characteristic features of natural landscapes such as wetlands and to detect their changes. This helps to comprehensively investigate the geographical distribution, connectivity, and shape-size characteristics of landscape components. Object-Based Classification (OBC) was employed using geographically referenced Landsat 7-8 ETM+ and OLI images in order to understand the landscape pattern changes in the protected wetlands on the Eastern Mediterranean coast of our country. The spatial distribution of the wetlands in 2000 and 2020 and the associated changes were investigated in the light of eleven landscape metrics at the class level. Transitions from lagoon surfaces to salt marshes and the fragmentation of dunes and other natural habitats were reported changes observed in both of the wetlands.

Anahtar Kelimeler

Wetlands, Landscape pattern changes, Landscape metrics, Change detection, Habitat loss.

Doğu Akdeniz Delta Sistemlerindeki Sulak Alanlarda Peyzaj Paterni Değişimleri: Göksu Deltası ve Yumurtalık Lagünü Milli Parkı Örnekleri.

Öz

Ülkemiz sınırlarında bulunan ve zengin habitat çeşitliliğine sahip olan Doğu Akdeniz sulak alanları gibi doğal peyzajların son yıllardaki hızlı kaybı, yönetimi zor olan ve giderek büyüyen bir sorun haline gelmiştir. Bu peyzajların karakteristik özellikleri hakkında bilgi edinmek ve yıllar içindeki değişimini tespit etmek amacıyla, peyzaj bileşenlerinin coğrafi dağılımını, bağlantılığını ve şekil-boyut özelliklerini kapsamlı olarak inceleyen peyzaj ölçüleri kullanılabilir. Doğu Akdeniz kıyısında, koruma altındaki sulak alanlarda peyzaj desenindeki değişimi araştırmak amacıyla coğrafi referanslı Landsat 7 ETM+ ve Landsat 8 OLI uydu görüntülerine dayalı obje tabanlı sınıflama (OTS) yöntemiyle sulak alanların 2000 ve 2020 yılları mekânsal dağılımları çıkarılmıştır. Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi ve Yumurtalık Lagünü Milli Parkları sulak alanlarının alan-kenar, şekil ve toplanma özelliklerinin mekânsal ve zamansal çeşitliliğini incelemek amacıyla, sınıf düzeyinde 11 peyzaj indisi kullanılmıştır. Sonuçta her iki sulak alanda da lagün yüzeylerinden tuzlu bataklıklara dönüşüm, kumulların parçalanması ve kaybı ve diğer doğal habitatlarda parçalanma gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sulak Alanlar, Peyzaj patern değişimi, metrikler, değişim tespiti, Habitat kaybı

Kaynakça

• Aguilera, F., Valenzuela, L. M. ve Botequilha-Leitão, A. (2011). Landscape metrics in the analysis of urban land use patterns: A case study in a Spanish metropolitan area. Landscape and Urban Planning, 99(3-4), 226-238.
• Alphan, H. (2016). Analysis of landscape changes as an indicator for environmental monitoring. Environmental Monitoring and Assessment, 189(1), 24. doi:10.1007/s10661-016-5748-7
• Alphan, H. (2021). Multi-temporal analysis of urbanisation patterns as coastal development indicators: Eastern Mediterranean coast of Turkey. Ecological Indicators, 121, 106994. doi:10.1016/j.ecolind.2020.106994
• Alphan, H. ve Çelik, N. (2014). Mapping Spatial Variations of Land Cover in a Coastal Landscape Using Pattern Metrics. Procedia—Social and Behavioral Sciences, 120, 23-30. doi:10.1016/j.sbspro.2014.02.077
• Bai, J. H., Yang, Z., Cui, B., Cui, Z. ve Wang, Q. (2005). Changes in Wetland Landscape Paterns: A review. Appraisal Center for Environment and Engineering, State Environmental Protection Administration, 100012.
• Banko, G. (1998). A Review of Assessing the Accuracy of Classifications of Remotely Sensed Data and of Methods Including Remote Sensing Data in Forest Inventory. Austria: International Institute for Applied Systems Analysis.
• Barbier, E. B., Hacker, S. D., Kennedy, C., Koch, E. W., Stier, A. C. ve Silliman, B. R. (2011). The value of estuarine and coastal ecosystem services. Ecological Monographs, 81(2), 169-193. doi:10.1890/10-1510.1
• Çeli̇k, M. A., Kizilelma, Y., Gülersoy, E. ve Deni̇zdurduran, M. (2013). Farklı Uzaktan Algılama Teknikleri Kullanılarak Aşağı Seyhan Ovası Güneyindeki Sulak Alanlarda Meydana Gelen Değişimin İncelenmesi (1990-2010). Turkish Studies, 8.
• Dhanaraj, K. ve Angadi, D. P. (2022). Analysis of Urban Expansion Patterns Through Landscape Metrics in an Emerging Metropolis of Mangaluru Community Development Block, India, During 1972–2018. Journal of the Indian Society of Remote Sensing, 50(10), 1855-1870. doi:10.1007/s12524-022-01567-y
• Dıvrak, B. B., Ayas, C., İş, G., Beton, D. ve Çakıroğlu, İ. (2008). Türkiye’deki Ramsar Alanları Değerlendirme Raporu WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı) (Değerlendirme) (ss. 95-102). Türkiye. https://wwftr.awsassets.panda.org/downloads/wwf_turkiye_ramsar_alanlari_degerlendirme_raporu.pdf
• Dokuz, U. E. (2015). Göksu Deltası Sağ Yakası (Mersin-Silifke) Kıyı Akiferi Yeraltısuyu Sisteminin Modellenmesi. (PhD Thesis). https://platform.almanhal.com/Details/Thesis/2000387920?ID=4-2000387920
• Eastman, J. R. (2016). Terrset Geospatial Monitoring and Modeling System, Tutorial.
• Epting, S. M., Hosen, J. D., Alexander, L. C., Lang, M. W., Armstrong, A. W. ve Palmer, M. A. (2018). Landscape metrics as predictors of hydrologic connectivity between Coastal Plain forested wetlands and streams. Hydrological Processes, 32(4), 516-532. doi:10.1002/hyp.11433
• Erdem, O. ve Saraç, B. (2007). Yumurtalık Lagünleri Yönetim Planı, 208.
• Fang, H. (2020). Impact of land use changes on catchment soil erosion and sediment yield in the northeastern China: A panel data model application. International Journal of Sediment Research, 35(5), 540-549. doi:10.1016/j.ijsrc.2020.03.017
• Fletcher Jr., R. J., Betts, M. G., Damschen, E. I., Hefley, T. J., Hightower, J., Smith, T. A. H., … Haddad, N. M. (2023). Addressing the problem of scale that emerges with habitat fragmentation. Global Ecology and Biogeography, 32(6), 828-841. doi:10.1111/geb.13658
• Frazier, A. E. ve Kedron, P. (2017). Landscape Metrics: Past Progress and Future Directions. Current Landscape Ecology Reports, 2(3), 63-72. doi:10.1007/s40823-017-0026-0
• Gülkal, Ö. (2005). Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi. Grafiker Ltd. Şti. Ankara: T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı.
• Gürbüz, O. (2000). Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi’ne Coğrafi Yaklaşım. Coğrafya Dergisi, İstanbul, Türkiye, (8), 129-156.
• Hargis, C. D., Bissonette, J. A. ve David, J. L. (1998). The behavior of landscape metrics commonly used in the study of habitat fragmentation. Landscape Ecology, 13(3), 167-186. doi:10.1023/A:1007965018633
• Herzog, F., Lausch, A., Müller, E., Thulke, H.-H., Steinhardt, U. ve Lehmann, S. (2001). Landscape Metrics for Assessment of Landscape Destruction and Rehabilitation. Environmental Management, 27(1), 91-107. doi:10.1007/s002670010136
• Im, J., Jensen, J. R. ve Hodgson, M. E. (2008). Object-Based Land Cover Classification Using High-Posting-Density LiDAR Data. GIScience & Remote Sensing, 45(2), 209-228. doi:10.2747/1548-1603.45.2.209
• Janse, J. H., van Dam, A. A., Hes, E. M. A., de Klein, J. J. M., Finlayson, C. M., Janssen, A. B. G., … Verhoeven, J. T. A. (2019). Towards a global model for wetlands ecosystem services. Current Opinion in Environmental Sustainability, Environmental Change Assessment, 36, 11-19. doi:10.1016/j.cosust.2018.09.002
• Karakoç, A. (2011). Göksu Deltası (Silifke-Mersin) Meydana Gelen Değişimlerin Uzaktan Algılama Teknikleri ile İncelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kearns, F. R., Kelly, N. M., Carter, J. L. ve Resh, V. H. (2005). A method for the use of landscape metrics in freshwater research and management. Landscape Ecology, 20(1), 113-125. doi:10.1007/s10980-004-2261-0
• Kelly, M., Tuxen, K. A. ve Stralberg, D. (2011). Mapping changes to vegetation pattern in a restoring wetland: Finding pattern metrics that are consistent across spatial scale and time. Ecological Indicators, 11(2), 263-273. doi:10.1016/j.ecolind.2010.05.003
• Körbalta, H. (2022). Türkiye’de Milli Parklar ve Uzun Devreli Gelişme Planlarının Arazi Kullanımı ve Yapılaşmaya Yönelik Mevzuat Kapsamında İncelemesi. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 5(3), 703-715. doi:10.33712/mana.1183743
• Kuş Araştırmaları Derneği Yumurtalık Lagünleri Kuş Araştırması Raporu . https://docplayer.biz.tr/45224296-Kus-arastirmalari-dernegi-yumurtalik-lagunleri-kus-arastirmasi-raporu.html
• Lu Corresponding author, D., Mausel, P., Brondízio, E. ve Moran, E. (2004). Change detection techniques. International Journal of Remote Sensing, 25(12), 2365-2401. doi:10.1080/0143116031000139863
• McGarigal, K. ve Marks, B. J. (1995). Fragstats, spatial pattern analysis program for quantifying landscape structure. General Technical Report. USDA, Forest Service, Pacific, Portland: Northwest Researche Station.
• Mitsch, W. J. ve Gosselink, J. G. (2000). The value of wetlands: İmportance of scale and landscape setting. Ecological Economics, 35(1), 25-33. doi:10.1016/S0921-8009(00)00165-8
• Myint, S. W., Gober, P., Brazel, A., Grossman-Clarke, S. ve Weng, Q. (2011). Per-pixel vs. Object-based classification of urban land cover extraction using high spatial resolution imagery. Remote Sensing of Environment, 115(5), 1145-1161. doi:10.1016/j.rse.2010.12.017
• T.C. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 2024. Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi—Özel Çevre Koruma Bölgeleri. https://ockb.csb.gov.tr/goksu-deltasi-ozel-cevre-koruma-bolgesi-i-2749
• Pande Chhetri, R., Abd-Elrahman, A., Liu, T., Morton, J. ve Wilhelm, V. L. (2017). Object-based classification of wetland vegetation using very high-resolution unmanned air system imagery. https://www.tandfonline.com/doi/epdf/10.1080/22797254.2017.1373602?needAccess=true&role=button
• Polat K., (2017) Ramsar Alanlarda İklim Değişikliği İle Mücadele ve Uyum Açısından İyi Tarım Uygulamalarının Rolü: Göksu Deltası Örneği. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. https://scholar.google.com/scholar?hl=tr&as_sdt=0%2C5&q=%28Polat%2C+2017+G%C3%B6ksu+Deltas%C4%B1&btnG=
• Püttker, T., Crouzeilles, R., Almeida-Gomes, M., Schmoeller, M., Maurenza, D., Alves-Pinto, H., … Prevedello, J. A. (2020). Indirect effects of habitat loss via habitat fragmentation: A cross-taxa analysis of forest-dependent species. Biological Conservation, 241, 108368. doi:10.1016/j.biocon.2019.108368
• Ruffell, J., Banks-Leite, C. ve Didham, R. K. (2016). Accounting for the causal basis of collinearity when measuring the effects of habitat loss versus habitat fragmentation. Oikos, 125(1), 117-125. doi:10.1111/oik.01948
• Satar, M. (2018). Çukurova Bölgesi Sulak Alanlarının Önemi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı.
• Singh, A. (1989). Digital Change Detection Tecniques Using Remotely-Sensed Data. International Journal of Remote Sensing, 10(6), 989-1003.
• Taddeo, S. ve Dronova, I. (2020). Landscape metrics of post-restoration vegetation dynamics in wetland ecosystems. Landscape Ecology, 35(2), 275-292. doi:10.1007/s10980-019-00946-0
• T.C. Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü. (2020). Adana İli 2019 Yılı Çevre Durum Raporu (s. 196). Adana. https://webdosya.csb.gov.tr/db/ced/icerikler/adana_-2019_-cdr-20201023092541.pdf
• Tomaselli, V., Tenerelli, P. ve Sciandrello, S. (2012). Mapping and quantifying habitat fragmentation in small coastal areas: A case study of three protected wetlands in Apulia (Italy). Environmental Monitoring and Assessment, 184(2), 693-713. doi:10.1007/s10661-011-1995-9
• Tonyaloğlu, E. E., Atak, B. K. ve Yilmaz, T. (2020). Korunan Alanlarda Bütüncül Yönetim: Büyük Menderes Deltası ve Bağlantılı Sulak Alan Sistemi Örneği. Turkish Journal of Forest Science, 4(2), 282-301. doi:10.32328/turkjforsci.756890
• Uuemaa, E., Antrop, M., Roosaare, J., Marja, R. ve Mander, Ü. (2009). Landscape metrics and indices: An overview of their use in landscape research. Living Reviews in Landscape Research, 3(1), 1-28.
• Verhoeven, J. T. A. ve Setter, T. L. (2010). Agricultural use of wetlands: Opportunities and limitations. Annals of Botany, 105(1), 155-163. doi:10.1093/aob/mcp172
• Walz, U. (2011). Landscape Structure, Landscape Metrics and Biodiversity. Living Reviews in Landscape Research, 5. doi:10.12942/lrlr-2011-3
• Wilcox, B. A. ve Murphy, D. D. (1985). Conservation Strategy: The Effects of Fragmentation on Extinction. The American Naturalist, 125(6), 879-887. doi:10.1086/284386
• Wu, Jianguo. (2013). Landscape sustainability science: Ecosystem services and human well-being in changing landscapes. Landscape Ecology, 28(6), 999-1023. doi:10.1007/s10980-013-9894-9
• Wu, Jianhong ve Lu, J. (2021). Spatial scale effects of landscape metrics on stream water quality and their seasonal changes. Water Research, 191, 116811. doi:10.1016/j.watres.2021.116811
• Yılmaz, K. T., Alphan, H. ve Gülçin, D. (2019). Assessing Degree of Landscape Naturalness in a Mediterranean Coastal Environment Threatened by Human Activities. https://ascelibrary.org/doi/epdf/10.1061/%28ASCE%29UP.1943-5444.0000499
• Zedler, J. B. ve Kercher, S. (2005). Wetland Resources: Status, Trends, Ecosystem Services, and Restorability. Annual Review of Environment and Resources, 30(1), 39-74. doi:10.1146/annurev.energy.30.050504.144248