Constitutio Antoniniana’nın ardından Roma Vatandaşlığı ve Yunan Onomastiği: Pamphylia ve Bithynia Yazıtlarında –ιανός Cognomen'leri

Year 2016, Volume: Suppl. 1, 349 - 355, 31.08.2016

Denis Feissel

Abstract

Caracalla’nın 212 yılında imparatorluk içerisinde
yaşayan köle olmayan herkese Roma vatandaşlığı bahş­­­­etmesiyle birlikte
imparatorluğun doğu eyaletlerinin ahalisi birbirlerinden oldukça farklı olan Hel­len
ve Roma isimlerini değişik çözümlemelerle bir arada kullanmıştır. 212 yılı
sonrasına tarih­lenen Hel­len yazıtları bize çok az sayıda Küçük Asya
eyaletinde isme genellikle baba adıyla ilgili yeni soy isim ek­len­me yoluna
gidildiğini göstermektedir: Örneğin, Demetrios oğlu Aurelius Sosibios sonra­ları
ismini Aurelius Demetrianos Sosibios olarak değiştirecektir. Burada üzerinde
özellikle durmak iste­diğimiz konu yeni soy isimlerinin bazen babadan ziyade
yakın akraba ya da kadın adlarıyla bağlantılı olu­şudur. Böy­­le­likle doğrudan
kan bağından ziyade yakınlık belirtilmektedir. Makalede ayrıca bu karakterdeki
isim­lerin Küçük Asya’da hangi bölgelerde görüldüğü üzerinde durulmaktadır.
Benzer isim yapı­sının çok uzun zamandır görülüp kayıt altına alındığı
Pamphylia ve bazı komşu bölgeleri bir ke­nara koyar­sak, benzer isim yapısı
Küçük Asya’nın kuzeyinde Bithynia Bölgesi’nde çok sayıda kentte görülür. Ya­zar
tarafından Severuslar Hanedanı döneminde doğuya düzenlenen seferlerde Bithynia Bölgesi’nin
ge­çiş güzer­­gahı üzerinde olması neticesinde, Roma’nın yeni vatandaşlarını,
önceki isim alma yöntem­le­rini siste­matik olarak değiş­tirmeye teşvik etmiş
olabileceği öne sürülmektedir.

Keywords

Constitutio Antoniniana, Roma vatandaşlığı, onomastik adetler, Pamphylia, Bithynia

Citoyenneté romaine et onomastique grecque au lendemain de la constitutio Antoniniana: les cognomina en –ιανός dans les inscriptions de Pamphylie et de Bithynie

Abstract

As of 212 when Caracalla extended Roman citizenship
to all free inhabitants of the em­pire, people in the Eastern provinces used
various ways to bring together the widely different Greek and Roman onomastic
formulae. Greek inscriptions of the post-212 period show that a few pro­vinces
of Asia Minor chose a particular style by adding a new cognomen, usually
related to the father’s name, between the nomen Aurelius and the diacritical cognomen:
Aurelius Sosibius son of Demetrius, for instance, later changed his name to
Aurelius Demetrianus Sosibius. We first intend to stress that such new cognomina
may sometimes be related to feminine names or to some rela­tives other than the
father, thus indicating kinship rather than direct filiation. We then consider
which provinces across Asia Minor shared this characteristic onomastic style.
Beside Pamphylia and some neighbouring provinces where such cognomina have been
noticed long ago, several cities of Bithy­nia in Northern Asia Minor shows a
very similar onomastic pattern. It is suggested that the fre­quent imperial
expeditions crossing Bithynia during the Severan period encouraged new Roman
citizens to systematically transform their previous nomenclature.

Keywords

Constitutio Antoniniana, Roman citizenship, onomastic habit, Pamphylia, Bithynia

References

• Adak 2007 M. Adak, Zwei neue Archontenlisten aus Prusias ad Hypium, Chiron 37, 2007, 1–10.
• Bean – Mitford 1965 G. E. Bean – T. B. Mitford, Journeys in Rough Cilicia in 1962 and 1963, Wien 1965.
• Bean – Mitford 1970 G. E. Bean – T. B. Mitford, Journeys in Rough Cilicia 1964–1968, Wien 1970.
• Buraselis 2007 K. Buraselis, ΘΕΙΑ ΔΩΡΕΑ. Das göttlich-kaiserliche Geschenk. Studien zur Politik der Severer und zur constitutio Antoniniana, Wien 2007.
• Corsten 2010 Th. Corsten, Names in -ΙΑΝΟΣ in Asia Minor: a Preliminary Study, in: R. W. V. Catling – F. Marchand (éd.), Onomatologos. Studies in Greek Personal Names presented to Elaine Matthews, Oxford 2010, 456–463.
• Daux 1977 G. Daux, L’onomastique romaine d’expression grecque, in: H. G. Pflaum (éd.), L’onomastique latine: actes du Colloque International sur l’Onomastique Latine organisé à Paris du 13 au 15 oct. 1975, Paris 1977, 405–417.
• Destephen 2008 S. Destephen, Prosopographie chrétienne du Bas Empire 3. Prosopographie du diocèse d’Asie, 325–641, Paris 2008.
• Fernoux 2004 H.-L., Fernoux, Notables et élites des cités de Bithynie aux époques hellénistique et romaine (IIIe s. av. J.-C. - IIIe s. ap. J.-C.). Essai d'histoire sociale, Lyon 2004.
• Keil et al. 1935 J. Keil – H. Swoboda – F. Knoll, Denkmäler aus Lycaonien, Pamphylien und Isaurien, Leipzig – Wien 1953.
• Laminger-Pascher 1973 G. Laminger-Pascher, Index grammaticus zu den griechischen Inschriften Kilikiens und Isauriens, Wien 1973.
• Rizakis 2011 A. Rizakis, La diffusion des processus d’adaptation onomastique: les Aurelii dans les provinces orientales de l’Empire, in: M. Dondin-Payre (éd.), Les noms de personne dans l’Empire romain, Bordeaux 2011, 253–262.
• Stauner – Schwartz 2007 K. Stauner – H. Schwartz, Die Parapompé des Kaisers und seines Heeres im nordwestlichen Kleinasien, Gephyra 4, 2007, 1–35.