Sacred and Cultural Heritage of Sacred Cities

Year 2025, Volume: 9 Issue: 1, 21 - 30, 15.03.2025

Ayşe Nur Canbolat , Nevin Gültekin

https://doi.org/10.54864/planarch.1563477

Abstract

Sacred cities hold not only heritage value and sacred value but also cultural values that play an active role in shaping the life and space of these cities. In this study, the concepts of sacred heritage and city, which are included in the "analysis frameworks defining cultural heritage" set forth by the International Council on Monuments and Sites (ICOMOS) in 2004, are described through examples considered to be sacred to the monotheistic religions. The definition criteria for sacred cities were established within the framework of sacredness, divinity, common and differentiated characteristics of space(s) in belief systems, formation of sacred spaces in the natural and built environment, and tangible and intangible factors. The empirical evaluation performed as part of this study was based on the sacred city definition criteria governing cities that belong to living celestial (divine) religions, that are part of the built-architectural environment (man-made), that have preserved their religious and cultural values to date and are still considered sacred, and that allow religious functions to be performed. The results of the study revealed that the tangible and intangible values of the sacred cities, which are defined by their present cultural qualities, reflect the meanings that people attribute to the place. While in every city there are sanctuaries or temples, the differences in their sacred values can only be understood by establishing criteria for defining sacred cities. This study aimed to raise awareness about sacred cities within the expanding scope of cultural heritage values that need to be protected, and to examine the heritage values of sacred cities, the first study to do this.

Keywords

cultural heritage, sacred city, sacred heritage, renewed (new) expansions in conservation

Kutsal Kentlerin Kutsal ve Kültürel Miras Değerleri

Abstract

Kutsal kentler sadece kültürel değerleriyle değil, yaşamı ve mekanı biçimlendirmede etkin olan kutsal değerleriyle birlikte sürdürülmesi gereken miras değerleridir. Bu çalışmada bu yaklaşımla; semavi dinler için kutsal kabul edilen bazı kentler üzerinden, 2004 yılında ICOMOS’un öngördüğü “kültürel miras tanımlamada analiz çerçevelerinde” yer alan kutsal miras ve kent kavramları tanımlanmıştır. Kutsal, kutsallık, inanç sistemlerinde mekân(lar)ın ortak ve farklılaşan özellikleri, doğal ve yapılı çevredeki kutsal mekânların biçimlenişi, somut ve somut olmayan göstergeler çerçevesinde kutsal kent tanımlama kriterleri oluşturulmuştur. Kutsal kent tanımlama kriterlerine göre yaşayan semavi (ilahi) dinlere ait, yapılı-mimari çevreyi kapsayan (insan eliyle üretilmiş), dinsel ve kültürel değerlerini günümüze kadar korumuş ve halen kutsal kabul edilen, dini işlevlere olanak tanıyan kentler üzerinde ampirik bir değerlendirme yapılmıştır. Değerlendirme sonucunda günümüzde kültürel nitelikleri ile tanımlanan kutsal kentlerin, kutsallık ile somut ve somut olmayan değerlerinin, insanların mekâna yüklediği anlam(lar)ın yadsındığı tespit edilmiştir. Her kentte mabet(ler) olmasına rağmen kimi kentlerin kutsal değerleri ile neden ve nasıl farklılaştığının ancak kutsal kent tanımlama kriterlerinin oluşturulması ile anlaşılabileceği görülmüştür. Bu içerik ile makalenin amacı korunması gereken kültürel miras değerlerinin genişleyen kapsamında kutsal kentler üzerinden farkındalık yaratmak ve alan yazında kutsal kentlerin miras değerlerini ilk kez ele almaktır.

Keywords

kültürel miras, kutsal kent, kutsal miras, korumada yeni(lenen) açılımlar

References

• Ağırakça, A. (2009). Kudüs ve Mescid-i Aksâ’nın İslam’daki Yeri, Mescid-i Aksâ Sempozyumu, İstanbul, Türkiye, 25 April, pp. 81-87.
• Asımgil, A. (2008). Dünya kültürlerinde kutsal yerler. Atlas Kitapları.
• Ata, M.M. (2013). Zemzem suyu ve özellikleri. EKEV Akademi Dergisi, 56, 375-398. http://www.ajindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423877814.pdf
• Aydın, M. (2019). İsrail’in Kudüs politikasının dini nedenleri üzerine bir analiz. Milel ve Nihal, 16(1), 31-52. https://doi.org/10.17131/milel.584972
• Aydın, F. (2018). Yahudiler / Yahudilik açısından Kudüs. Eskiyeni, 37, 109-125. https://dergipark.org.tr/tr/pub/eskiyeni/issue/40792/478981
• Aykıt, D.A. & Yetim, M. (2019). Yahudiliğin tek ibadet merkezi Kudüs müydü?. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(3), 2111-2127. https://doi.org/10.15869/itobiad.621806
• Bachelard, G. (2018). Mekânın Poetikası (5th ed.), translator: Alp Tümertekin. İstanbul İthaki Yayınları.
• Batuk, C. ve Mert, R. (2017). Çatışan kutsalların ortasındaki şehir: Kudüs. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 17(2), 129-149. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/567053
• Boks, A.A. (1991). Arafat, İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 3, 261-261. https://islamansiklopedisi.org.tr/arafat
• Bozkurt, N. (2004). Mescid-i Aksa, İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 29, 268-271. https://islamansiklopedisi.org.tr/mescid-i-aksa
• Bozkurt, N. ve Küçükaşçı M.S. (2003). Mekke, İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 28, 555- 563. https://islamansiklopedisi.org.tr/mekke
• Bozkurt, N. (2002). Kubbetü’s - Sahre, İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 26, 304-308, https://islamansiklopedisi.org.tr/kubbetus-sahre
• Can, Y. (2014). İslam şehirlerinin fiziki yapısı, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Council of Europe, (2005). Council of Europe Framework Convention on the Value of Cultural Heritage for Society, retrieved from https://rm.coe.int/1680083746 (last access 15.09.2024)
• Çetin, B., Şahin, K., & Coşkun, M. (2017). Disiplinlerarası yaklaşımla bir kutsal mekânın peyzajı ve fonksiyonel özellikleri: Pir Hatip ziyareti (Nusaybin). Turkish Studies, 12(21), 179-206. https://turkishstudies.net/DergiTamDetay.aspx?ID=12128
• Çinpolat, S. (2022). Meryem’in Hristiyanlıktaki konumuna Katolik ve Protestan bakış. Kilitbahir, 20, 182-198. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2225654
• Demircan, A. (2009). Sevr Mağarası. İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 37, 5-6. https://islamansiklopedisi.org.tr/sevr-magarasi
• Encylopedaedia Britannica. (2022). Kaba. retrieved from https://www.britannica.com/topic/Kaaba-shrine-Mecca-Saudi-Arabia/images-videos#Images (last access: 10.08.2024)
• Eren, M. & Kaçar, F. (2017). Sürdürülebilir İnanç Turizmi Kapsamında Türkiye’de İnanç Turizmi ve Semavi Dinler Arası Seyahat. IWACT’17 International West Asia Congress of Tourism Research, The Congress Book of Full Text, Van, Turkey, pp. 281-299. https://atif.sobiad.com/index.jsp?modul=makale-goruntule&id=AW4SAcceyZgeuuwfeCat
• Erzen, J. (2019). Üç habitus yeryüzü, kent, yapı. Yapı Kredi Yayınları.
• European Federation of Saint James Way. (2022-a). retrieved from https://saintjamesway.eu/the-paths-of-saint-james-in-europe/ (last access: 12.07.2024)
• European Federation of Saint James Way. (2022-b). retrieved from https://saintjamesway.eu/blog/portfolios/es-itine/ (last access: 12.07.2024)
• Geçicioğlu, A.R. (2010). Hac İbadetinin Bireysel Yaşayıştaki Rolü. Master’s Thesis, Çukurova University, Institute of Social Sciences, Adana.
• Gomez - Montero, J. (2001). Santiago de Compostela or the Obsession with Identity. Joan Ramon Resina (Ed.), Iberian Cities inside (pp. 12-34). New York: Routledge.
• Gonzalez, R., Fernandez, B. & Lopez, L. (2016). From sacred place to monumental space: mobility along the way to St. James. Mobilities. 11(5). 770-788. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/17450101.2015.1080528?journalCode=rmob20
• Gündüz, Ş. (2009). Kutsal hakkında konuşmak: dinsel söylemde mitos. Milel ve Nihal, 6(1), 9-26. https://dergipark.org.tr/tr/pub/milel/issue/10457/128016
• Güngör, M. (2020). Hristiyanlıkta Kudüs’ün kutsallaşma süreci. Amasya İlahiyat Dergisi, 14, 141-170. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1168371
• Hafız, M. (2012). Din Felsefesi Açısından Kutsal-Sanat İlişkisi. Doctoral Thesis, Marmara University, Institute of Social Sciences, İstanbul.
• Hançerlioğlu, O. (2018). Felsefe sözlüğü, Remzi Kitabevi.
• Hasanoğlu, E. (2015). Tanah’a göre Kudüs’ün kutsallaşma süreci. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 24(2), 125-148. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/144312
• ICOMOS (2022). 18 April 2022 International Day for Monuments and Sites, retrieved from https://www.icomos.org/en/focus/18-april-international-day-for-monuments-and-sites/104836-18-april-2022-heritage-and-climate (last access 20.06.2024)
• ICOMOS (2018). Buenos Aires Declaration, retrieved from https://www.icomos.org/images/DOCUMENTS/Working_Groups/AGA2018_BuenosAiresDeclaration_EN-FR-ESP_final.pdf (last access 18.06.2024)
• ICOMOS (2013). The Burra Charter: The Australia ICOMOS Charter for Places of Cultural Significance. Burwood: Australia ICOMOS, retrieved from http://australia.icomos.org/wp-content/uploads/The-Burra-Charter-2013-Adopted-31.10.2013.pdf (last access 12.06.2023)
• ICOMOS (2011). The Valetta Principles fort he Safeguarding and Management of Historic Cities, Towns and Urban Areas, retrieved from https://www.icomos.org/Paris2011/GA2011_CIVVIH_text_EN_FR_final_20120110.pdf (last access 12.07.2023)
• ICOMOS (2008). Quebec Declaration on the Preservation of the Spirit of the Place, retrieved from https://whc.unesco.org/uploads/activities/documents/activity-646-2.pdf (last access 25.06.2024)
• ICOMOS-Brasil (2008). Declaration of Foz Do Iguaçu, retrieved from https://www.icomos.org/centre_documentation/declaration-iguaçu-eng.pdf (last access 22.06.2024)
• ICOMOS (2005). Xi’an Declaration on the Conservation of the Settings of Heritage Structures, Sites and Areas, retrieved from https://www.icomos.org/charters/xian-declaration.pdf (last access 22.06.2024)
• ICOMOS (2004). The World Heritage List – Filling The Gaps - An Action Plan For The Future, retrieved from http://openarchive.icomos.org/id/eprint/433/ (last access 10.06.2023)
• ICOMOS (1999). The Burra Charter – The Australia ICOMOS Charter for Places of Cultural Significance, retrieved from https://www.patinations.com.au/pdf/the-burra-charter.pdf (last access 11.06.2023)
• ICOMOS (1994) The Nara Document on Authenticity, retrieved from https://www.icomos.org/charters/nara-e.pdf (last access 22.06.2024)
• ICOMOS (1987). Charter fort he Conservation of Historic Towns and Urban Areas (The Washington Charter), retrieved from https://www.icomos.org/charters/towns_e.pdf (last access 22.06.2024)
• ICOMOS (1964). International Charter fort he Conservation and Restoration of Monuments and Sites (The Venice Charter), retrieved from https://www.icomos.org/charters/venice_e.pdf (last access 20.06.2024)
• Kılıç, Y. & Eser, E. (2016). Eskiçağ düşüncesi ve kutsal kitaplarda yedi sembolizmi. Turkish Studies. 11 (11). 77-98. https://turkishstudies.net/turkishstudies?mod=tammetin&makaleadi=&makaleurl=1812476482_5K%C4%B1l%C4%B1%C3%A7Yusuf-trh-77-98.pdf&key=19802
• Küçük, M.A. (2018). Hac dini ve turizmin ortak kutsal mekânı: “Meryem Ana Evi/ Kilisesi”. Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 13(26), 85-106. https://atif.sobiad.com/index.jsp?modul=makale-goruntule&id=GI_rWnwBYbO9RkQm-hNp
• Mert, R. (2017). Tarihsel, Mitolojik ve Dini Bağlamda Kutsal Bir Mekân Olarak Kudüs. Doctoral Thesis. Ondokuz Mayıs University, Institute of Social Sciences, İzmir.
• Ok, B. (2015). Gündelik Hayatta Caminin Yeri. IV. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi, Kütahya, Türkiye, 14-17 May, Bildiriler Kitabı-I (Sosyoloji, Şehircilik ve Mimari), p. 107.121.
• Otto, R. (2014), Kutsal’a Dair, translator: Sevil Ghaffari. Altıkırkbeş Yayın.
• Öğüt, S. (2011). Tavaf. İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 40, 178-180. https://islamansiklopedisi.org.tr/tavaf
• Örenç, Ö.K. (2013). Hadislerde Kutsal Mekan Algısı. Doctoral Thesis, Süleyman Demirel University, Institute of Social Sciences, Isparta.
• Öz. M. (2009). Seb’a. İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 36, 241. https://islamansiklopedisi.org.tr/seba
• Peelen, J. & Jansen, W. (2007). Emotive movement on the road to Santiago de Compostela. Etnofoor. 20(1). 75-96. https://www.jstor.org/stable/25758131?seq=1
• Peker, A.U. (1996). Anadolu Selçuklularının Anıtsal Mimarisi Üzerine Kozmoloji Temelli Bir Anlam Araştırması. Doctoral Thesis, İstanbul Technical University, Institute of Social Sciences, İstanbul.
• Santos, X. & Cabrera, L.P. (2014). Management of tourist flows the Cathedral of Santiago de Compostela. Revista de Turismo y Patrimonio Cultural.12(4). 719-735. https://doi.org/10.25145/j.pasos.2014.12.052
• Slavin. S. (2003). Walking as spiritual practice: the Pilgrimage to Santiago de Compostela. Body and Society. 9(3). 1-18. https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1357034X030093001
• Şakiroğlu, M.H. (2012). Vatikan, İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 42, 564-568. https://islamansiklopedisi.org.tr/vatikan
• Tekkanat, S.S. & Türkmen, S.N. (2018). Tarih boyunca kent formlarının biçimlenişi üzerine bir inceleme. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(4), 107-124. http://aksarayiibd.aksaray.edu.tr/tr/download/article-file/622742
• Testa, P. (1984). The Architecture of Álvaro Siza. Doctoral Thesis, Massachusetts Institute of Technology, Cambridge. https://dspace.mit.edu/handle/1721.1/70162
• Uçar, M. & Rifaioğlu, M.N. (2011). Yerel kimliğin mekansal temsili ve Quebec kentinde korunması. İdealkent. 3, 62-81. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/460630
• Uğurluel. T. (2021). Arzın kapısı Kudüs Mescid-i Aksa. Timaş Yayınları.
• Uğurluel. T. (2018). Mekânlar ve olaylarıyla Hz. Muhamed’in hayatı Mekke-Medine. Timaş Yayınları.
• UNESCO (2022). Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity, retrieved from https://ich.unesco.org/en/lists (last access: 10.05.2023)
• UNESCO (2021). Analysis of the Global Strategy for a Representative, Balanced and Credible World Heritage List (1994-2020), retrieved from https://whc.unesco.org/en/documents/187906 (last access 09.01.2021)
• UNESCO (2007). Decisions Adopted at the 31st Session of the World Heritage Committee, retrieved from https://whc.unesco.org/archive/2007/whc07-31com-24e.pdf (last access 12.10.2023)
• UNESCO (2003). Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage, retrieved from https://ich.unesco.org/doc/src/15164-EN.pdf last access (08.07.2024)
• UNESCO (2002). Budapest Declaration on World Heritage, retrieved from http://whc.unesco.org/en/decisions/1217/ (last access 08.07.2024)
• Ünal, S. (2004). Kâbe. İslam Ansiklopedisi, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 24, 14-21. https://islamansiklopedisi.org.tr/kabe#2-fikih
• WHL (2022-a). Aachen Cathedral, retrieved from https://whc.unesco.org/en/list/3 (last access: 03.05.2022)
• WHL (2022-b). Rock-Hewn Churhes, Lalibela, retrieved from https://whc.unesco.org/en/list/18 (last access: 03.05.2022)
• WHL (2022-c). Old City of Jerusalem and its Walls, retrieved from https://whc.unesco.org/en/list/148/) (last access: 03.05.2022)
• WHL (2022-d). Sacred Sites and Pilgrimage Routes in the Kii Mountain Range, retrieved from https://whc.unesco.org/en/list/1142 (last access: 03.05.2022)
• WHL (2022-e). Santiago de Compostela (Old Town), retrieved from https://whc.unesco.org/en/list/347 (last access: 03.05.2022)
• WHL (2022-f). Routes of Santiago de Compostela: Camino Frances and Routes of Northern Spain, retrieved from https://whc.unesco.org/en/list/669 (last access: 06.05.2022)
• Yemenlioğlu, M.M. (2020). Yahudilik, Gelenek Yayıncılık