Oturma Mekânları ve Kent: Ankara Mahallelerinde Oturma Eylemi ve Aylaklık Hali

Year 2025, Volume: 9 Issue: 2, 328 - 338, 20.09.2025

Sezin Sarıca , Bengisu Derebaşı

https://doi.org/10.54864/planarch.1633190

Abstract

Bu makale, değişen kentsel bağlamlarda yürüme ve aylaklık arasındaki ilişkiyi yeniden değerlendirerek, oturmanın hızlanan kentsel rutinlerde yeni bir aylaklık biçimi olarak anlaşılabileceğini öne sürmektedir. Çalışma, yürüme üzerine yerleşik kentsel teorilere dayanarak, aylaklık kavramını yeniden ele almaktadır. Oturma eylemi ile ev içi mekânlardaki aylaklık hâlleri arasındaki ilişkiyi vurgulayarak kent mekanlarına bakmaktadır. Bu bağlamda, kentsel peyzaj ve mimari öğelerle kurulan karşılaşmalar üzerinden aylaklığın yeni bir tanımı önerilmektedir. Bunlar, oturma mekanlarının yürüme alanlarını işgal ettiği ve dış mekân sınırlarını yarı-iç mekânlara dönüştürdüğü "aksaklıklar" (glitch) olarak tanımlanmaktadır. Çalışma, bir zamanlar örnek modern konut bölgeleri olan ancak günümüzde hızlı kentsel dönüşüm ile mimari mirasın kesiştiği bir noktada yer alan Ankara’daki Esat mahallelerine odaklanır. Bu mahalleler, sakinlerin dinginlik için mekânda yaptığı gayriresmî müdahaleler sayesinde, plansız ve gündelik aylaklık anlarını gözlemlemek için güçlü bir kentsel zemin sunar. Çalışma, aylak eylem ve nesneleri üç tipoloji altında kategorize etmektedir: gözlem ve bekleme için yerinden edilmiş oturma elemanları, mola vermek için kullanılan göçebe oturma elemanları ve yalnızca geçip gitmeye yönelik uyarlanmış oturma elemanları. Her bir tipoloji, saha gözlemi, fotoğrafik belgeleme ve diyagramatik çizimlerin birleşimiyle açıklanır ve kent sakinlerinin kentsel çevrenin öğelerini yeniden kullanarak aylaklık anları yarattığını gösterir. Günlük kent-mimarlık ilişkilerinin kesitlerini içeren görsel bir anlatı aracılığıyla, makale, oturmanın aylaklık hâli olarak önemini vurgulamaktadır. Çalışma, hareketlilik, mekân ve insan davranışı arasındaki etkileşime dair yeni bakış açıları sunarak, oturma eylemi üzerinden yürüme ve aylaklık ilişkisini yeniden kurmayı amaçlar.

Keywords

Aylaklık , Kent , Ankara , Oturma , Oturma Elemanları

Seats and the City: Sitting as an Idle Act in Ankara Neighbourhoods

Abstract

This paper re-evaluates the relationship between walking and idleness in evolving urban contexts, proposing that sitting can be understood as a new form of idleness in response to the accelerating speed of urban routines. Drawing on the established urban theories of walking and cultural terminologies highlighting the association between sitting and states of idleness within domestic spaces, the aim is to redefine idleness within the encounters of urban landscape and architectural elements. These encounters are understood as "glitches" where acts of sitting occupy spaces of walking, transforming the borders of exterior urban spaces into quasi-interior spaces. The study focuses on Esat, in Ankara, that were once exemplary modern residential districts but now located in the intersection of rapid urban change and architectural assets. These areas provide a compelling urban field for observing unplanned moments of idleness, where residents make informal interventions to reclaim space for stillness and leisure. This research questions the function of sitting as an idle act transforming spatial, behavioral and material conditions of the urban space. Accordingly, the study categorizes the idle acts and objects into three typologies: displaced seats for observing and waiting, nomad seats for taking breaks, and placed seats for passing by. Each typology is illustrated through a combination of field observation, photographic documentation, and diagrammatic drawing, that highlight how urban sitters repurpose elements of the urban environment to create moments of inactivity. Through a visual narrative, the paper underscores the significance of sitting as an act of idleness. Providing new insights into the interplay between mobility, space, and human behavior in cities, the aim is to reclaim the idle act of sitting as the new walking.

Keywords

Idleness , Urban , Ankara , Sitting , Seats

References

• Arda Onar, N. (October 2017). Turkish Coffee in Jean Baptiste Vanmour Paintings. Route Educational and Social Science Journal, 4(6), 217–227. https://doi.org/10.17121/ressjournal.752
• Avcı Hosanlı, D., and Altan, T. E. (2018). The Residential Architecture of Ankara during the 1920s: The Housing Types in the Settlement Zones of the New Capital City. Journal of Ankara Studies 6(2), 183–210. https://doi.org/10.5505/jas.2018.08108
• Baudelaire, C., & Mayne, J. (1970). The Painter of Modern Life and Other Essays. Phaidon.
• Benjamin, W. (2006). The Writer of Modern Life: Essays on Charles Baudelaire. (M. W. Jennings, Ed.). Harvard University Press. (Original work published in 1964)
• Benjamin, W., & Zohn, H. (1997). Charles Baudelaire: A Lyric Poet in the Era of High Capitalism. Verso.
• Boutin, A. (July 2012). Rethinking the Flâneur: Flânerie and the Senses. Dix-Neuf, 16(2), 124–32. https://doi.org/10.1179/dix.2012.16.2.01
• Careri, F. (2009). Walkscapes: Walking as an Aesthetic Practice. Gili.
• Cinar Ozdil, N., Vejre, H., & Bilsel, F. C. (June 24, 2019). Emergence and Evolution of the Urban Public Open Spaces of Ankara within the Urban Development History: 1923 to Present. Journal of Planning History, 19(1), 26–51. https://doi.org/10.1177/1538513219848434
• Colomina, B. (January, 2001). Enclosed by Images: The Eameses’ Multimedia Architecture. Grey Room 2, 6–29. https://doi.org/10.1162/152638101750172975
• De Certeau, M. (1980). Walking in the City. In I. Szeman & T.Kaposy (Eds.), Cultural Theory: An Anthology. Wiley-Blackwell, 264-273.
• Eldem, S. H. (1968). Türk Evi Plan Tipleri. İstanbul Teknik Universitesi, Mimarlık Fakültesi.
• Gommes, L., & Liebe, J. S. (Eds.). (2024). Walking as Research Practice: A special issue resulting from the Warp Conference (September 2022). Roma Publications.
• Ingold, T., & Vergunst, J. L. (2008). Ways of Walking: Ethnography and Practice on Foot. Ashgate.
• Jacobs, J. (1961). The Death and Life of Great American Cities. Random House.
• Keskin, M. (August 30, 2018). Oturmak Fiilinin Türkçe’de ve Çince’de Anlam ve Kullanım Şekilleri Yönünden Sınıflandırılması. Idil Journal of Art and Language, 7(48), 991–1001. https://doi.org/10.7816 /idil-07-48-09
• Lefebvre, H. (2004). Rhythmanalysis: Space, Time and Everyday Life. Continuum.
• Özbil, N. A. (2002). Sedad Hakkı Eldem’s Typological Analysis of the “Turkish House” as a Tool for an Operative Design Methodology (Tez No: 119177). [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü]. YÖK Tez Merkezi.
• Piga, B. E. A., Siret, D., & Thibaud, J.-P. (Eds.). (2021). Experiential Walks for Urban Design: Revealing, Representing, and Activating the Sensory Environment. Springer.
• Thoreau, H. D. (1914). Walking. The Riverside Press.
• Tuncer, S. (January 2014). Küçükesat: Bağevlerinden Mahalleye. İdealkent, 11, 202–225.
• Virilio, P. (2006). Speed and Politics Paul Virilio (Polizzotti, M., trans.) Los Angeles, Calif: Semiotext(e).