Borsa İstanbul’da Yer Alan Aracı Kurumların Karlılık Düzeylerinin EDAS Yöntemi ile Karşılaştırılması

Year 2024, Volume: 6 Issue: 2, 183 - 193

Yahya Sönmez , Mehmet Böyüközkök

Abstract

Aracı kurumlar, finansal piyasalarda önemli bir rol oynamaktadır. Likidite sağlama, fiyat keşfi, yatırımcıya erişim sağlama, danışmanlık ve bilgilendirme, sermaye arttırma ve fonlama, risk yönetimi, piyasaya güven verme ve şeffaflık ve ekonomik kalkınma gibi roller vardır. Aracı kurumların sermaye piyasalarının etkin ve verimli işlemesine katkı da bulunur. Bu kurumlar, bireysel ve kurumsal yatırımcıların sermaye piyasalarına katılımını sağlar. Geniş ürün yelpazesi ve düşük maliyetli işlem sunduklarından dolayı daha fazla yatırımcıyı çeker. İşte bu yüzden dolaylı olarak aracı kurumların ekonomik gelişime ve büyümeye katkısı da olacaktır. Aracı kurumların karlılık düzeylerini çeşitli çok kriterli karar verme tekniklerini kullanarak ölçülebilir. Bu çalışmada, karlılık düzeylerini ölçmek için çeşitli kriterler kullanılmıştır. Bunlar; aktif karlılık, öz sermaye karlılığı, fiyat kazanç oranı ve borç kaynak oranıdır. Kriterler seçildikten sonra kriterlerin ağırlıklandırılması işlemi için eşit oranlar kullanılmıştır. Kriterler ağırlıklandırıldıktan sonra aracı kurumların karlılık düzeylerini ölçmek ve karşılaştırmak için EDAS yöntemi kullanılmıştır. Bu yöntemin sonuçlarına göre; 2019-2023 yılları arasında aracı kurumlarda en yüksek karlılığa sahip olan OSMEN ve OYYAT kodlu aracı kurumlardır. En düşük karlılığa sahip olan SKYMD ve TERA kodlu aracı kurumlardır.

Keywords

Karlılık, Karlılık düzeyleri, Edas yöntemi

Comparison of Profitability Levels of Brokerage Houses in Stock Market Istanbul with EDAS Method

Abstract

Intermediary institutions play an essential role in financial markets. Their roles include liquidity provision, price discovery, investor access, counselling and information, capital raising and funding, risk management, market confidence and transparency, and economic development. Intermediary institutions contribute to the effective and efficient functioning of capital markets. These institutions enable individual and institutional investors to participate in capital markets. They attract more investors since they offer a wide range of products and low-cost transactions. Therefore, intermediary institutions will also indirectly contribute to economic development and growth. Brokerage house profitability levels can be measured using various multi-criteria decision-making techniques. In this study, different criteria were used to measure profitability levels. These criteria are return on assets, return on equity, price-earnings ratio, and debt-to-equity ratio. After the criteria were selected, equal ratios were used to weigh the criteria. After weighing the criteria, the EDAS method was used to measure and compare the profitability levels of brokerage houses. According to the results of this method, OSMEN and OYYAT-coded brokerage houses have the highest profitability in brokerage houses between 2019 - 2023. Brokerage houses coded SKYMD and TERA have the lowest profitability.

Keywords

Profitability, Profitability levels, Edas method

References

• Afşar, A. (2007). Finansal Gelişme ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki. Muhasebe Ve Finansman Dergisi(36), 188-198.
• Akgül, Y. (2021). Borsa İstanbul’da İşlem Gören Ticari Bankaların Finansal Performansının Bütünleşik CRITIC CoCoSo Modeliyle Analizi. Ekonomi Ve Finansal Araştırmalar Dergisi, 3(2), 71-90.
• Aydın, Y. (2021). Bütünleşik Bir ÇKKV Modeli İle Sigorta Şirketlerinin Piyasa Performansının Analizi. Uluslararası İktisadi Ve İdari İncelemeler Dergisi(32), 53-66. https://doi.org/10.18092/ulikidince.880912
• Bektaş, S. (2023). BIST Finansal Kiralama ve Faktoring (Xfınk) Endeksinde Bulunan Şirketlerin Finansal Performanslarının Çkkv Yöntemleri İle Değerlendirilmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(Özel Sayı), 1-22. https://doi.org/10.26468/trakyasobed.1219829
• Bektaş, S. (2023). BIST Sigortacılık (XSGRT) Endeksindeki Şirketlerin 2021 Yılı Finansal Performanslarının ÇKKV Yöntemleriyle Değerlendirilmesi. Yönetim Ve Ekonomi Dergisi, 30(4), 787-815. https://doi.org/10.18657/yonveek.1231282
• Günay, B. ve Kaya, İ. (2017). Borsa İstanbul'da Yer Alan Aracı Kurumların Performansının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri İle Değerlendirilmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 141-164. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.323997
• Karaoğlan, S., & Şahin, S. (2018). BIST XKMYA işletmelerinin finansal performanslarının çok kriterli karar verme yöntemleri ile ölçümü ve yöntemlerin karşılaştırılması. Ege akademik bakış, 18(1), 63-80. Keshavarz Ghorabaee, M., Zavadskas, E. K., Olfat, L., & Turskis, Z. (2015). Multi-Criteria Inventory Classification Using a New Method of Evaluation Based on Distance From Average Solution (EDAS). Informatıca, 26(3), 435-451.
• Köse, A., & Akıllı, K. (2021). Aracı Kurumların Finansal Performanslarının Vikor Yöntemi İle Değerlendirilmesi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 168-192. https://doi.org/10.37880/cumuiibf.952969
• Pala, O. (2022). İmv ve Waspas Tabanlı Aracı Kurum Performans Değerlendirilmesi. Anadolu Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(3), 266-281. https://doi.org/10.53443/anadoluibfd.1103297
• Perçin, S., & Sönmez, Ö. (2018). Bütünleşik Entropi Ağırlık Ve Topsıs Yöntemleri Kullanılarak Türk Sigorta Şirketlerinin Performansının Ölçülmesi*. Uluslararası İktisadi Ve İdari İncelemeler Dergisi565-582. https://doi.org/10.18092/ulikidince.347924
• Saygılı, E. E. & Şahin, Y. (2018). Finansal Performans İle Hisse Senedi Yatırımcı Kararları Arasındaki İlişki: Bıst Çimento Sektöründe Topsıs Uygulaması. Izmir Democracy University Social Sciences Journal, 1(1), 16-45.
• Şeyranlıoğlu, O., & Kara, M. A. (2024). Aracı Kurumların Borsa Performanslarının Entropi ve CODAS Yöntemleri ile Değerlendirilmesi. Yönetim Ve Ekonomi Dergisi, 31(1), 183-202. https://doi.org/10.18657/yonveek.1271659
• Yıldırım, O. (2020). Finansal Sisteme Teorik Bir Yaklaşım ve Türkiye’de Finansal Sistem. Uluslararası Bankacılık Ekonomi Ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 74-86.