AHMED RASİM HİKÂYELERİNDE KADIN ERKEK İLİŞİKİLERİNİN AİLE VE TOPLUMA YANSIMALARI

Year 2025, Volume: 5 Issue: 1, 28 - 35, 04.07.2025

Esra Kürüm

Abstract

Türk hikâyeciliği başlangıcından günümüze oldukça büyük değişim ve dönüşüm geçirmiştir. Türk edebiyatında hikâyeciliğin üstlendiği en önemli misyonlardan biri toplumsal aksaklıklara ışık tutmak ve düzeltmeye çalışmaktır. Özellikle Tanzimat döneminde yazarlar, yaşanan büyük medeniyet krizinin toplumda yarattığı yozlaşmayı öngörerek eserlerinde örneklerine yer vermişlerdir. Ahmet Rasim, ondokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında dünyaya gelmiş İstanbul’daki toplumsal hayatı yakından gözlemlemiş ve gözlemlerini samimiyetle eserlerine aktarmış önemli bir yazardır. Birçok türde eser veren yazarın hikâyelerinden hareketle olumlu ya da olumsuz kadın ve erkek tutumlarının aile ve topluma ne biçimde yansıdığı vurgusu ele alınacaktır. Ahmet Rasim hayatı boyunca durmaksızın yazmış ve ömrünün sonuna kadar da yazmaya devam etmiştir. Oldukça fazla türde ve konuda eser veren yazar Batı’dan gelen yenilikleri asırlardır işlenmiş milli zevki, medeni hayatı, göz ardı etmeden benimsemenin doğru olduğuna inanmaktadır. Bu bakımdan hikâyelerinde bu durumu göz ardı ederek ya da milli manevi değerleri yozlaştırmadan çağa ayak uydurmaya çalışan toplumsal karakterlerin yaşamlarından kesitlerle toplumun geri kalanına bir takım mesajlar vermeye çalışmıştır. Bu çalışmada Ahmet Rasim’in seçilen örneklem alınan hikâyelerinde toplumu oluşturan kadın ve erkeğin toplumun meşru ya da gayrimeşru bulduğu ortamlarda nasıl kurgulandığı incelenecektir. Yazarın bu hayat sahnelerinden hareketle toplumda değiştirmeyi, dönüştürmeyi ve düzeltmeyi ve amaçladığı kalıplar üzerinde durulacaktır. Dönemin aile yapıları, kadın ve erkeklerin toplumsal normların dışına çıkan olumlu ya da olumsuz davranışlarının müspet ve menfi tarafları hikâyelerden yola çıkılarak ele alınarak incelenecektir. Çalışmanın kavramsal çerçevesini Tanzimat ve sonrası Türk edebiyatı ve sosyal hayatı ile Ahmet Rasim hikâyelerine yansıma biçimleri oluşturacaktır. Bu çalışma için nitel araştırma yöntemleri ve literatür taraması araştırma yöntem ve teknikleri kullanılacaktır.

Keywords

Ahmed Rasim , Aile , Hikâye , Kadın Erkek ilişkileri , Toplumsal Hayat

REFLECTIONS OF MALE-FEMALE RELATIONS ON FAMILY AND SOCIETY IN AHMED RASİM STORIES

Abstract

Turkish storytelling has undergone a great change and transformation since its inception. One of the most important missions of storytelling in Turkish literature is to shed light on social failures and try to correct them. Especially in the Tanzimat period, the writers foresaw the degeneration in society caused by the great civilisation crisis and included examples in their works.
Ahmet Rasim, born in the second half of the nineteenth century, is an important writer who closely observed the social life in Istanbul and transferred his observations to his works with sincerity. Based on the stories of the author, who works in many genres, the emphasis on how positive or negative male and female attitudes are reflected in the family and society will be discussed.
Ahmet Rasim wrote non-stop throughout his life and continued to write until the end of his life. The author, who has written in many genres and subjects, believes that it is right to adopt the innovations coming from the West without ignoring the national taste and civilised life that have been cultivated for centuries. In this respect, in his stories, he tried to give some messages to the rest of the society through sections from the lives of social characters trying to keep up with the age without ignoring this situation or corrupting national spiritual values.
In this study, it will be analysed how the men and women who make up the society are fictionalised in the environments that the society finds legitimate or illegitimate in Ahmet Rasim's selected stories. Based on these life scenes, the patterns that the author aims to change, transform and correct in society will be emphasised. The family structures of the period, the positive and negative sides of the positive or negative behaviours of women and men that go beyond the social norms will be examined based on the stories.
The conceptual framework of the study will consist of Turkish literature and social life in Tanzimat and its reflections on Ahmet Rasim's stories. Qualitative research methods and literature review research methods and techniques will be used for this study.

Keywords

Ahmed Rasim , Story , Social Life , Relationships between Men and Women , Family

References

• Ahmed Rasim (1308). Mehâlik-i Hayat, Şirket-i Mürettibiye Matbaası.
• Ahmed Rasim (1310). Afife, Alem Matbaası.
• Ahmed Rasim (1311). Numûne-i Hayal, Alem Matbaası.
• Ahmed Rasim (1311a). O Çehre, Matbaa-i Safa ve Enver.
• Ahmed Rasim (1312). İki Damla Gözyaşı, Alem Matbaası.
• Ahmed Rasim (1316). Endişe-i Hayat, Bâb-ı Ali Caddesinde 38 Numaralı Matbaa.
• Ahmed Rasim (1316a). Mekteb Arkadaşım, Bâb-ı Ali Caddesinde 38 Numaralı Matbaa.
• Ahmed Rasim (1316b). Biçare Genç, Bâb-ı Ali Caddesinde 38 Numaralı Matbaa.
• Ahmed Rasim (1325). Belki Ben Aldanıyorum, Dar’ül-hayr Mürettiphanesi.
• Aktaş, Ş.- Özcan, N. (1989). “Ahmed Rasim” TDV İslam Ansiklopedisi, C.2, ss. 117-119.
• Akyüz. K. (2015). Modern Türk edebiyatının Ana Çizgileri-1860-1923). İnkılap Yayınevi.
• Demir, A. (2006). “Başlangıcından Cumhuriyete Kadar Ana Çizgileriyle Türk Hikâyesi”.Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi(7), 99-128.
• Has-Er, M.(2000). Tanzimat Devri Türk Romanında Kadın Kahramanlar, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları. Kolcu, A. İ. (2006). Öykü Sanatı, Salkımsöğüt Yayınevi.
• Kürüm, E.(2021). “Tanzimat romanının Toplumsal Temelleri Aile, Çocuk ve Eğitim” Sosyal Alanlarda Akademik Çalışmalar içinde, Ed. H. Taşkıran- M. B. Şengül, Efe Akademi Yayınları.
• Moran, B. (2007). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1. İletişim Yayınları.
• Namık Kemal (1993) “Aile”. Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi II içinde, Hazırlayan M. Kaplan, İ. Enginün, B. Emil, Z. Kerman. ss. 246-250. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları,
• Tanpınar, A. H. (1997). 19’uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Çağlayan Kitabevi.