İSKÂN POLİTİKALARI VE BÖLGESEL İSTİKRAR: KAFKASYA’DA STRATEJİK BİR ARAÇ OLARAK ERMENİ NÜFUSU

Year 2024, Issue: 50, 89 - 122, 09.12.2024

Şahnaz Tağıyeva

Abstract

Kafkasya, zengin uygarlıklara ve kültürlere sahip, çok çeşitli bir nüfusla karakterize edilen, her zaman diğer devletlerin dikkatinin ön planda olduğu bir bölge olmuştur. Bu bölge uzun bir tarihi geçmişe sahiptir. Güney Kafkasya'nın elverişli coğrafi konumu ve zengin doğal kaynakları, tarih boyunca sürekli olarak büyük güçlerin ilgisini çekmiş, zaman zaman bölgeyi bir çekişme alanına dönüştürmüştür.
Kuzey Kafkasya, karmaşık etnik yapısı nedeniyle dünya çapında en karmaşık bölgelerden biri olarak kabul edilebilir. Dolayısıyla burada yaşayan çeşitli etnik gruplar arasındaki ilişkiler ve gerginlikler Kuzey Kafkasya'da öncelikli konular arasında yer alıyor.
Nüfusun çoğunluğunu bölgenin yerli halkı oluştururken, son yıllarda yaşanan göçler nedeniyle bölgenin demografik yapısı da değişime uğramıştır. Bölgesel düzeydeki karşılıklı göçler, çeşitli etnik grupların sayısındaki kasıtlı artışla birleştiğinde, yalnızca etnik yapıyı değiştirmekle kalmamış, aynı zamanda bölgedeki güç dengesini de bozmuştur.
Kafkasya'da yaşayan halklardan biri olan Ermeniler, bölgenin elverişli ortamının bilincindedir. Tarihin belli dönemlerinde bölgeye kitlesel olarak göç eden ve sayıları yapay olarak artan bu halkın temsilcilerinin doğrudan ve dolaylı olarak öne sürdüğü toprak iddiaları ve ayrılıkçı eğilimler, Kafkasya'daki çatışma ve çatışmaların koşullarını yaratmaktadır.
Sunulan makalede Kafkasya bölgesinin bileşenleri, nüfusu, burada yaşayan Ermeniler ve faaliyetleri ile bu bölgelerdeki yerleşimleri ve ayrılıkçı eğilimleri aydınlatılmıştır. Makalede, devletin Kafkasya'daki Ermeni nüfusuna yönelik tarihi iskân politikasının etnik dengeyi nasıl etkilediği ve bölgede günümüzde toprak çatışmalarına nasıl yol açtığı sorusuna cevap verilmektedir.

Keywords

Kafkasya, Güney Kafkasya, Kuzey Kafkasya, Ermeniler, etnik yapı, çatışmalar.

RESETTLEMENT POLICIES AND REGIONAL INSTABILITY: ARMENIAN POPULATION AS A STRATEGIC TOOL IN THE CAUCASUS

Abstract

The Caucasus has always been a region at the forefront of the attention of other states, characterized by a diverse population possessing rich civilizations and cultures. This region boasts a lengthy historical background. The favorable geographical position of the southern Caucasus and its abundant natural resources have consistently attracted the interest of major powers throughout history, occasionally transforming the region into an arena of contention.
The northern Caucasus, due to its complex ethnic composition, can be considered one of the most intricate regions globally. Consequently, relationships and tensions among the various ethnic groups living here are prioritized issues in the northern Caucasus.
While the majority of the population constitutes the indigenous inhabitants of the region, the demographic composition of the region has undergone changes due to recent migrations. Mutual migrations at the regional level, coupled with a deliberate increase in the number of diverse ethnic groups, have not only altered the ethnic composition but also disrupted the balance of power in the region.
The Armenians, one of the peoples residing in the Caucasus, are cognizant of the region's favorable environment. The territorial claims and separatist inclinations directly and indirectly asserted by representatives of this people, who were mass-migrated to the region at certain stages of history and artificially increased in number, contribute to conflicts and confrontations in the Caucasus.
In the presented article, the components of the Caucasus region, its population, the Armenians residing here, and their activities, as well as their settlements and separatist tendencies in these areas, have been elucidated. The article answers the question of how the historical resettlement policy of the state against the Armenian population in the Caucasus affected the ethnic balance and caused modern territorial conflicts in the region.

Keywords

Caucasus, South Caucasus, North Caucasus, Armenians, ethnic composition, conflicts.

References

• Армяне хотели заселить Чечню: российский историк опубликовал рассекреченные документы. 03.04.2019, https://minval.az
• Açma B.,Yenişen K. Kafkasya’nın ekonomik potansiyeli ve dönüşümü için politika ve stratejiler // yönetim ve ekonomi. Cild 20. Türkiye, Celal Bayar ün-si, 2013, s.132-149.
• Армянский бизнес готов инвестировфть в сферу технологий в Ставрополье. 28.04.2017, ru/armeniasputnik.am
• Arzumanlı V, Mustafa N. Tarixin qara səhifələri. Bakı, 1998, səh. 130-151
• Balancar F. 1864’ten günümüze Çerkesler ve Ermeniler, 26.02.2018, https://www.agos.com.tr/tr/yazi/20266/1864ten-gunumuze-cerkesler-ve-ermeniler
• Численность населения по полу по субъектам Российской Федерации на 1 января 2022 года (с учётом итогов Всероссийской переписи населения 2020 г.). Федеральная служба государственной статистики (30 декабря 2022).
• Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2023 года (с учётом итогов Всероссийской переписи населения 2020 г.). Федеральная служба государственной статистики (18 августа 2023).
• 8. Цифры предоставлены А.Е. Тер-Саркисянцем, Российская академия наук. Интервью Хьюман Райтс Вотч, Москва, 1996 г., http://www.omri.cz/ Elections/ Russia/Regions/About/Stavropol.html.
• Джаошвили В. Население Грузии в XVIII-XX вв. Тбилиси: Наука, 1984, с. 110-111.
• Демография - Правительство Республики Армения - Gov.am
• Erməni terrorizmi, https://azerbaijan.az/related-information/120
• Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi. İstifadə tarixi: 09.03.2024, https://president.az/az/pages/view/azerbaijan/karabakh
• Ermənilərin Qarabağa köçürülməsi, https://azerbaijan.az/related-information/105
• Федеральная служба государственной статистики Российской Федерации: Предварительная оценка численности постоянного населения на 1 января 2013 года и в среднем за 2012 год (человек).
• İşğal olunmuş ərazilərdə qanunsuz məskunlaşdırma. https://mfa.gov.az/az/category/ermenistanin-azerbaycana-qarsi-tecavuzunun-fesadlari/isgal-olunmus-erazilerde-qanunsuz-meskunlasdirma
• Кабардино-Балкарское региональное отделение общероссийской организации Союза армян России «Ахбюр» Accessed: 10.03.2024, https://nalchik.bezformata.com/listnews/kabardino-balkarskoe-regionalnoe/70795926/
• Кочеткова С., Армяне Адыгеи народными гуляньями отмечают древний праздник Терендез. 13.02.2012, https://www.yuga.ru/news/253542/
• Канадеев И.Н. Указ.раб., с. 5- 33.
• Qasımlı M.C., Azərbaycan Respublikasının tarixi (1991- 2021): 2 cilddə. I cild (1991-2003). Bakı: Bakı Dövlət Universiteti, 2021. - 384 s.
• Qasımlı M., Ömərov.V., Məmmədova N., Həbibbəyli S., Salayev K. Gürcüstanda erməni təşkilatlarının fəaliyyəti (XIX əsr – XXI əsrin əvvəlləri), Bakı: 2020, 606 s.
• Qərbi Azərbaycana ermənilərin köçürülməsi: tarixi torpaqlarımızda erməni dövlətinin yaradılması. 09.09.2023, https://azertag.az/xeber/qerbi_azerbaycana_ermenilerin_kochurulmesi_tarixi_torpaqlarimizda_ermeni_dovletinin_yaradilmasi____arasdirma-2747575
• Лица России. Проект ИА Росбалт. http:// www. rusnations.ru /etnos/ armayn
• Mahmudov Y., "İrəvan xanlığı", https://mod.gov.az/az/irevan-tarixi-410/
• Министерство иностранных дел Российской Федерации. 20.02.2017, О сотрудничестве субъектов Северо[15]-Кавказского федерального округа с республикой Армения, https://mid.ru/ru/foreign_policy/economic_diplomacy/vnesneekonomiceskie-svazi-sub-ektov-rossijskoj-federacii/1542690/
• Многоголосая культура народов Кабардино-Балкарии, https://гнбкбр.рф/wp-content/uploads/proects/culture/ethnos/armenians/overview.html
• Министерство иностранных дел Российской Федерации. 20.02.2017, О сотрудничестве субъектов Северо-Кавказского федерального округа с республикой Армения, https://mid.ru/ru/foreign_policy/economic_diplomacy/vnesneekonomiceskie-svazi-sub-ektov-rossijskoj-federacii/1542690/
• Mustafa N, Azərbaycan xalqına qarşı böyük ədalətsizlik – 1948-1953-cü illər deportasiyası, Xalq qezeti, 23.12.2022, https://www.elibrary.az/docs/qazet/qzt2022_5867.pdf - No 281. - s. 10
• Национальный состав Российской Федерации. Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года/http://www.gks.ru/free_doc/new_site/ perepis2010/ perepis_ itogi 1612.htm
• Официальный сайт Главы и Правительства Карачаево-Черкесской Республики: Общие данные о Карачаево-Черкесии.
• О именовании присоединенных к России ханств Эриванского и Нахичеванского Областию Армянского // Полное собрание законов Российской империи.Собр. вт. т.III. СПб., 1830, ст.1888.
• Rusiya işğalı dövrü. https://iravan.preslib.az/rusiya_isgal_dovru.html
• Северная Осетия, 30.11.2017, https://moyaokruga.ru/sevosetia/Articles.aspx?articleId=133629
• Северная Осетия. 29.12.202, https://moyaokruga.ru/sevosetia/Articles.aspx?articleId=422324 29.12.202
• Султанов К. Краснодарская Армянская Республика: армяне нацелились оттяпать Юг России. /https://vzglyad.az/news/
• Стратегия социально-экономического развития Ставропольского края до /2035года/https://economy.gov.ru/materıal/fıle/2be4c8d2cabdb0ce884b047834a7540f/210119sk.
• Скаков А. Армянское лицо Абхазии // Газета «Ноев Ковчег» № 2 (232) февраль (1-15) 2014 г. https://noev-kovcheg. ru/mag/2014-02/4312.html
• Şahverdiyev Z. Naxçıvan bölgəsi XIX-XX əsrin əvvəllərində. Bakı:2008, 133 s.
• Toksoy.A. XIX. Yüzyılda Rusya’nın Kafkas Politikası ve Ermeniler. 04.04.2014, http://ekoavrasya.net/duyuru.aspx?did=136&Lang=TR
• Tasam, Kafkasya’da Bir Ülke: Çeçenistan. 21.06.2011, https://tasam.org/tr-TR/Icerik/2213/kafkasyada_bir_ulke_cecenistan/
• Toksoy.A. XIX. Yüzyılda Rusya’nın Kafkas Politikası ve Ermeniler. 04.04.2014, http://ekoavrasya.net/duyuru.aspx?did=136&Lang=TR