GENİŞBANT İNTERNET HİZMETLERİ PİYASASINDA DÜZENLEME, REKABET VE DÜZENLEYİCİ KURUM POLİTİKALARININ DEĞERLENDİRMESİ

Yıl 2011, Sayı: 45, 161 - 223, 01.03.2011

Ayhan Tözer

Öz

Genişbant internet hizmetleri1, bilgi ekonomisinin en önemli altyapılarından birini oluşturmakta ve hem sosyal hem de iktisadi pek çok alanda yeni dönüşümlere sebep olmaktadır. Bu bağlamda, ülkelerin rekabet avantajlarını kaybetmemeleri için ülke birey ve kurumlarının söz konusu hizmetlere olan erişim olanaklarının artırılması önem taşımaktadır. Söz konusu hedef doğrultusunda hemen her ülke çeşitli politikalar geliştirip uygulamaktadır. Bu politikalar kendi içerisinde arz ve talep yönlü olarak iki kategoride incelenebilmektedir. Makale kapsamında bu hedefin gerçekleştirilmesi sürecinde rol oynayan ve arz yönlü düzenleme içerisinde bulunan platform eksenli içi ve platformlararası2 rekabet politikalarına ve bunların etkinliklerine değinilmektedir. Bu çerçevede, ilk bölümde genişbant internet erişimi ve hizmetlerinin faydaları genel hatlarıyla incelenmektedir. İkinci ve üçüncü bölümlerde genişbant tanımı, ilgili piyasayı oluşturan teknolojiler ve düzenleyici yaklaşımlar ele alınmaktadır. Müteakiben bazı ülke örnekleri incelenmekte ve son bölümde ise Türkiye genişbant internet hizmetleri piyasası çeşitli telekomünikasyon şebekesi ve genişbant internet hizmetleri piyasası, pazar payları ve kullanılan teknolojiler gibi faktörler ele alınarak değerlendirilmiştir. Söz konusu hususların incelenmesini müteakip, özellikle Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurulu ve Rekabet Kurulu Kararları göz önüne alınarak, iki Kurumun yaklaşımları ortaya konulmaya çalışılmaktadır. Ayrıca, Kablo TV şebekesindeki düzenleme tecrübesi ve yeni nesil şebekelerle ilgili mevcut durum değerlendirilmesi yapılarak, bazı politika önerilerine yer verilmektedir. Son olarak, Bilgi Toplumu ve Eylem Planı Stratejisi’nde ortaya konulan bazı hedefler ve bunların gerçekleştirilme derecesi irdelenmektedir. Makalede sonuç olarak özellikle şebekelerarası rekabetin geliştirilmesi ihtiyacına vurgu yapılarak; bu hususta sadece düzenleyici kurumların değil, ilgili tüm aktörler arasında etkin işbirliği sağlanmasının önemi belirtilmektedir

Anahtar Kelimeler

Genişbant Đnternet, Altyapı Ve Hizmete Dayalı Rekabet, Alternatif Platformlar, Yeni Nesil Şebekeler, Ex Ante ve Ex Post Düzenleme

REGULATION IN BROADBAND INTERNET MARKET, EVALUATION OF COMPETITION AND REGULATORY AUTHORITIES’ POLICIES

Öz

Broadband internet forms one of the most important infrastructures of knowledge economy and lead to various transformations in both social and economic aspects. In this respect, in order to sustain their competitive advantages, countries aim to increase broadband internet use access of both their people and institutions. Connected to this, virtually every country is devising and implementing various policies to achieve this objective. In this article, inter and intra platform competition policies that are playing roles in achieving this aim have been evaluated in several respects. In this context, firstly benefits of broadband are mentioned in general terms. Definition, technologies and regulatory approaches are studied in the second and third parts. Having seen some country experiences in this respect, Turkish broadband market has been analyzed in several aspects in the fourth part. In this part, firstly fixed telecommunications network and broadband internet access market has been evaluated by looking historical and market share developments of both market actors and main technologies. Having seen these developments, both Information and Communication Technologies Authority’s and Competition Authority’s decisions are evaluated to observe their approaches related to the market regulation. Additionally, the current situation and regulatory approaches to cable TV and next generation networks have been analyzed to get some policy recommendations. Lastly, some objectives stated in the Information Society Strategy and Action Plan are examined to assess various objectives’ achievement results. This paper is concluded by emphasizing the need to develop inter platform competition and at the same time need to sustain efficient cooperation not only between two regulatory authorities but also between all related institutions

Anahtar Kelimeler

Broadband Internet, Infrastructure and Service Based Competition, Alternative Platforms, Next Generation Networks, ex ante and ex post Regulation

Kaynakça

• AB (2009), “Progress Report on the Single European Electronic
• Communications Market” (14. İzleme Raporu), http://ec.europa.eu/information_society/policy/ecomm/doc/implementationenfor cement/annualreports /14threport /Vol1Part2_ 30072009.pdf, Erişim Tarihi: 03.06.2010
• AB (2010), “Progress Report on the Single European Electronic
• Communications Market” (15. İzleme Raporu), http://ec.europa.eu/information_society/policy/ecomm/doc/implementationenfor cement/annualreports/15threport/15reportpart2 .pdf, Erişim tarihi: 04.08.2010
• ATİYAS I. (2005), “Competition and Regulation in the Turkish
• Telecommunications Industry”, TEPAV, Ankara, s. 32. ATİYAS I. ve P. DOĞAN (2009), ‘The political economy of liberalization of fixed line telecommunications in Turkey’, Mossavar- Rahmani Center for
• Business and Government, Harvard Kennedy School, http://www.hks.harvard.edu/m-rcbg/rpp/Working%20papers/RPP-2009- AtiyasDogan.pdf, Erişim Tarihi: 03.06.2010.
• BERKMAN CENTER FOR INTERNET AND SOCİETY (2010), Next
• Generation Connectivity: A review of broadband internet transitions and policy, Harvard University. BROADBANDİNFO.COM, ‘the Satellite Solution’, http://www.broadbandinfo.com /satellite/, Erişim Tarihi: 03.06.210. BTDÜNYASI (2009), “Tellcom İzmir- Ankara arasını da fiberle bağladı.’ http://www.btdunyasi.net /printnews.php?news_id=5721&cat_id=31, Erişim Tarihi: 03.06.2010.
• BTK (2003), “Yerel Ağın Paylaşıma Açılması Ön Çalışma Raporu”, http://www.btk.gov.tr, Erişim Tarihi: 03.06.2010.
• BTK (2009), “Türkiye Elektronik Haberleşme Sektörü, Üç aylık Pazar verileri raporu, 2009 4. Çeyrek”, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, http://www.btk.gov.tr, Erişim Tarihi: 03.06.2010.
• BTK (2010a), “Veri Akış Erişimini İçeren Toptan Genişbant Erişim Piyasası”, http://www.btk.gov.tr, Erişim Tarihi: 03.06.2010.
• BTK (2010b), “BTK 2010 İş Planı”, http://www.btk.gov.tr, Erişim Tarihi: 03.06.2010.
• BURNHAM, J.B. (2007), “Telecommunications policy in Turkey: Dismantling barriers to growth”, Telecommunications Policy, Vol.31, s.197-208.
• CAMBINI, C. ve Y. JİANG (2009), “Broadband investment and regulation: a literature review”, Telecommunications Policy, Vol. 33, s.559- 574.
• CAVE, M. ve L. PROSPERETTI (2001), “European telecommunications infrastructures”, Oxford Review of Economic Policy 17(3), s.416-431.
• CAVE, M. ve J. HUIGEN (2008), ‘Regulation and the promotion of investment in next generation networks- A European dilemma’, Telecommunications Policy, Vol. 32, s. 713- 721.
• CULLEN INT. (2009), “Cross country reports”, http://www.cullen-international.com, Erişim tarihi: 04.08.2010.
• ÇÖL, M. (2004), Genişbant Telekomünikasyon Pazarı ve Türkiye İncelemesi
• Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu. DPT (2006a), Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013), DPT, Ankara, www.dpt.gov.tr/DocObjects/Download/1968/plan9.pdf, Erişim tarihi: 03.06.2010.
• DPT (2006b), Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı, DPT, Ankara, www.dpt.gov.tr/DocObjects/Download/2227/Eylem_Plani.pdf, Erişim tarihi: 03.06.2010.
• DTI (2002), Overseas mission to South Korea, Brunel University.
• DÜNYA GAZETESİ (2003), Çok yakında DSL teknolojisi tüm Türkiye’de, www.meteksan.com.tr/.../Haber_Arsivi_2003,bb_ekim2003_60.html, Erişim Tarihi: 03.06.2010.
• ECTA (2009), Regulatory Scorecard 2009, ECTA, http:// www. ectaportal.com
• /en/REPORTS/Regulatory-Scorecards/Regulatory-Scorecard-2009/, Erişim tarihi: 03.06.2010.
• EDQUIST, C. (2004), “The fixed internet and mobile telecommunications sectoral system of innovation: Equipment production, Access provision and Content provision”, F. Malerba (der.), Sectoral Systems of Innovation
• Concepts, Issues and analyses of six major sectors in Europe, Cambridge Press, içinde, s. 155-191. EVREN G. ve A. TÖZER (2009), “Yalın DSL: İktisadi Düzenleyici
• İncelemeler, Deneyimler ve Öneriler’”, Habtekus 2009, Haberleşme
• Teknolojileri ve Uygulamaları Sempozyumu, Yıldız Teknik Üniversitesi. FALCH, M. (2007), “Penetration of broadband services- The role of policies”
• Telematics and Informatics, Vol. 24, s.246-258. FİRTH L. ve D. MELLOR (2005), “Broadband: benefits and problems”
• Telecommunications Policy, Vol. 29, s. 223- 236. FORD, G.S. ve T.M. KOUTSKY (2005), “Broadband and Economic
• Development: A Municipal Case Study from Florida”, Applied Economic Studies, http://www.nicis.nl/ kenniscentrum/binaries/kcgs/bulk/onderzoek/2005/
• /breedbandinvesteringen.pdf , Erişim Tarihi: 01.04.2010, s.15.
• FRİEDEN, R. (2005), “Lessons from broadband development in Canada, Japan
• Korea and the United States”, Telecommunications Policy, 29, s.605. GÜÇLÜ, S. (2006), “Ara Bağlantı İmzalayan A Tipi UMTH Sayısı 5 Oldu”, http://www.turk.internet.com/portal/yazigoster.php?yaziid=15904, Erişim Tarihi: 03.06.2010.
• GÜNGÖR M. ve G. EVREN (2002), “İnternet Sektörü ve Türkiye İncelemeleri”, BTK, http://www.tk.gov.tr/Yayin/Raporlar/pdf/internetraporu.pdf, Erişim Tarihi: 03.06.2010.
• GRUBER, H. ve M. DENNİ (2005), “The diffusion of broadband telecommunications: the role of competition”, Working Paper, No. 60, http://host.uniroma3.it/dipartimenti/economia/pdf/wp60.pdf, Erişim Tarihi: 03.06.2010.
• HÜRRİYET (2010), ‘Yalın ADSL fiyatları belirlendi’, http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/15447145.asp, Erişim Tarihi: 30.07.2010.
• KIM, Y., K., H. JEON ve S.BAE (2008), “Innovation patterns and policy implications of ADSL penetration in Korea: A case study”, Telecommunications policy, 32, p. 307-325.
• ITU (2001), A broadband future, ITU News 6.
• ITU (2003), Promoting broadband: The case of Korea, Workshop on promoting broadband, ITU, Cenevre.
• ITU (2010), ITU and its activities (IP) related to internet protocol networks
• Case Study:How ITU’s Broadband Standards improve access to the internet, ITU, Cenevre, http://www.itu.int/osg/spu/ip/chapter_seven.html, Erişim Tarihi: 06.2010.
• MCELHİNNEY, S. (2001), ‘Telecommunications liberalization and the quest for universal service in Australia”, Telecommunications Policy, Vol 25, s. 234
• MİTCHELL, B. (2010), “Cable Speed- How fast is Cable Modem Internet”, http://compnetworking.about.com/od/internetaccessbestuses/f/cablespeed.htm, Erişim Tarihi: 01.04.210.
• NTVMSNBC (2010), “Yalın ADSL başladı ama…”, http://www.ntvmsnbc.com/id/25119402/, Erişim Tarihi: 01.08.2010.
• OECD (2001), Bridging the Digital Divide:Issues and Policies in OECD
• Countries, OECD, Paris. OECD (2008a), Broadband and the Economy, Working Party on the Information Economy, OECD, Paris.
• OECD (2008b), Broadband Growth and Policies in OECD Countries, OECD, Paris. OECD
• Telecommunications, OECD Paris. Geographically Segmented Regulation for OECD (2010b), Broadband portal, http://www.oecd.org/document/54/0,3343,en ,00.html, OECD, Erişim Tarihi: 03.06.2010.
• PAPACHARİSSİ Z. ve A. ZAKS (2006), “Is broadband the future? An analysis of broadband technology potential and diffusion”, Telecommunications Policy, Vol. 30, s. 64- 75.
• PİCOT A. ve C. WERNİCK (2007), “The Role of Government in Broadband
• Access”, Telecommunications Policy, Vol. 31, s.660-674. PORTER, M.E. (1990), The Competitive Advantage of Nations, Chapter 12
• Government policy, The Free Press, New York. QİANG C.Z., C.M ROSSOTTO ve K. KİMURA (2009), “ Economic Impacts of
• Broadband’, The World Bank (der.), Information and Communications for Development 2009: Extending Reach and Increasing Impact içinde, s. 1-17.
• SADOWSKİ, B.M., A. NUCCİARELLİ ve M. ROOİJ (2009), ‘Providing
• Incentives for private investment in municipal broadband Networks: Evidence from the Netherlands’, Telecommunications Policy, Vol. 33, s. 582-595. SAKSENA, A. ve A.E. WHISLER (2003), “Igniting the Next Broadband
• Revolution”, Accentura Outlook Journal, 3http://www.accentura.com/Global /Research_and_Insights/Outlook/By_Alphabet/IgnitingRevolution.htm, SCHWARZ, A. (2007), “Wholesale market definition in telecommunications
• The issue of wholesale broadband access”, Telecommunications Policy,Vol. 31, s. 251-264. TELEPATİ (2008), ‘Şehir içi sabit telefon hizmetlerinde de rekabet başlıyor’
• Sayı: 165, http://www.telepati.com/izbirakanlar/sehirici165.htm, Erişim Tarihi: 03.06.2010.
• TELKODER (2008), “Yapa, Ortak Yerleşim ve Tesis Paylaşımı, Çalışma Grubu
• Raporu”, www.telkoder.org.tr/files/1-report/YAPAOYTPCG_21_01_2008.doc, Erişim Tarihi: 03.06.2010.
• TÖZER A. ve M. GÜNGÖR (2008a), “Genişbant İnternet Hizmetleri
• Türkiye’de Mevcut Durum Değerlendirmesi ve Öneriler”, İnet-tr 08- XIII. Türkiye’de İnternet Konferansı Bildirileri içerisinde, ODTÜ, s. 139-147. TÖZER A. ve M. GÜNGÖR (2008b), “Türkiye GSM ve Diğer Ülke 3. Nesil
• Deneyimleri Işığında 3. Nesil Hizmetlere İlişkin Rekabet Politikası Analizi”, Rekabet Ekonomisi ve politikası Sempozyumu kitapçığı içerisinde, s. 141-169. TÖZER A. ve M. GÜNGÖR (2009), “Genişbant İnternet Hizmetlerinin Yeni
• Ekonomideki Rolü ve Ülkemizdeki Durum”, Habtekus 2009, Haberleşme
• Teknolojileri ve Uygulamaları Sempozyumu, Yıldız Teknik Üniversitesi. TÜRK TELEKOM, “Referans Yerel Ağa Ayrıştırılmış Erişim Teklifi”, http://www.tk.gov.tr/Basin_Duyurular/Duyurular/kamuoyu/teklifler/TTReferEri Teklifi. pdf, Erişim Tarihi: 03.06.2010.
• ÜNVER, M.B. (2009), “Exploring the ways to increase broadband deployments: a critical discussion and possible breakthroughs for Turkey”, http://works.bepress.com/cgi/viewcontent.cgi?article=1000&context=mehmetun ver, Erişim Tarihi: 03.06.2010.
• VAN GORP A.F. ve C.A.MİDDLETON (2010), “The impact of facilities and service-based competition on internet services provision in the Canadian broadband market”, Telematics and Informatics, Vol. 27, s. 217-230.
• VERBOVEN F., T. DİCK ve J. BOUCKAERT (2008), “How does access regulation affect broadband penetration?”, http://vox.cepr.org/index.php?q=node/2715, Erişim Tarihi: 03.06.2010.
• WALLSTEN, S. (2006), “Broadband and Unbundling Regulations in OECD
• Countries”, AEI Brookings Joint Center for Regulatory Studies, Working Paper, http://www.reg-markets.org/publications/abstract.php?pid=1084
• WEİSMAN, C. (2002), “What makes it Mobile?”, http://www.informit.com/articles/article.asp?p=26445, Erişim Tarihi: 03.06.2010.
• YOUCOMPARE.COM.AU, “About broadband”, http://broadbandguide.com.au/satellite, Erişim Tarihi: 03.06.2010.