Seramik Sanatında “Belirsizlik” Kavramına İlişkin Bir İnceleme

Year 2025, Issue: 45, 118 - 128, 21.03.2025

Sinan Avinal , Aygün Dinçer Kırca

https://doi.org/10.47571/sanatyorum.1493830

Abstract

Belirsizlik; sanat, felsefe ve bilim gibi çeşitli disiplinlerin kesişim noktasında bulunan bir kavramdır. Çoğunlukla olumsuz bir çağrışım yapsa da yaratıcılığı harekete geçiren bir güç niteliğindedir. İnsanın keşif ve icat süreçlerinde yaratıcı düşünceyi teşvik eden temel unsurlardan biridir. İnsanın zihni, soyut ve belirsiz ilişkiler yerine kesinlik arayışına yönelerek, dünyayı nicelikler ve sayısal ifadelerle anlamlandırma gayreti göstermiştir. Bu yönelimin matematik ve geometrinin kökenlerine dek uzandığı, Antik Yunan’da ise, Presokratik düşünürlerin evrenin temel bileşenleri ve olayları açıklama çabalarının merkezinde yer aldığı görülmektedir. 20. yüzyıla gelindiğinde, indeterminizm felsefesinin ortaya çıkışıyla birlikte belirsizlik kavramı sanatta; şans, rastlantı ve öngörülemezlik gibi diğer kavramları gündeme getirmiş ve bu kavramların sanatçılar tarafından ele alınmasının önünü açmıştır. Seramik malzeme özelinde bakıldığında, üretim sürecindeki kaçınılmaz belirsizlikler, seramik sanatçıları için öngörülemeyen unsurları ve pişirme sürecinde ortaya çıkabilecek beklenmedik sonuçları sanat pratiklerine dahil edebildikleri bir ortamı yaratmış olur. Bunun yanı sıra, seramik malzemenin taklit becerisi ve yüzeyine uygulanabilen çeşitli dekor yöntemleri ile algılamanın yarattığı belirsizliklerin de sıklıkla ele alındığı gözlemlenmiştir. Bu bağlamda, belirsizlik kavramı bilim-felsefe-sanat üçgeninde araştırılarak, sanatta nasıl yer edindiği açıklanmış ve seramik sanatı özelinde hem üretim sürecindeki hem de algılamadaki rolü üzerinde incelemeler yapılmıştır.

Keywords

Seramik sanatı, belirsizlik, algılama, şans, rastlantı, indeterminizm

Ethical Statement

Bu çalışma için etik beyan bildirimine ihtiyaç yoktur.

Supporting Institution

Bu çalışmayı destekleyen bir kurum yoktur.

A Study on the Concept of "Uncertainty" in Ceramic Art

Abstract

Uncertainty is a concept at the intersection of various disciplines, such as art, philosophy, and science. Although it often has a negative connotation, it is a force that stimulates creativity. It is an essential element that encourages creative thinking in human discovery and invention processes. The human mind has endeavored to make sense of the world with quantities and numerical expressions by seeking certainty instead of abstract and uncertain relationships. This tendency can be traced back to the origins of mathematics and geometry. Ancient Greece was central to the Presocratic thinkers’ efforts to explain the basic components of the universe and events. In the 20th century, with the emergence of the philosophy of indeterminism, the concept of uncertainty brought up other concepts, such as chance, coincidence, and unpredictability in art. It paved the way for artists to address these concepts. In ceramic art, the production process inevitably involves uncertainties, which allows artists to integrate unpredictable elements and unexpected outcomes, particularly during the firing stage. In addition, it has been observed that the uncertainties created by the imitation skills of the ceramic material and the various decor methods that artists can apply to its surface and the uncertainties created by perception are frequently addressed. In this context, the concept of uncertainty is investigated in the triangle of science-philosophy-art, how it takes place in art is explained, and its role in both the production process and perception in ceramic art is analyzed.

Keywords

Ceramic Art, uncertainty, perception, chance, coincidence, indeterminism

References

• Arp, J. (1972). Arp on Arp: poems, essays, memories. New York: The Viking Press.
• Yuksel, O. A. (2019). Optical activity with ismet yuksel. Ceramics, art and perception, (111),140-145. Retrieved from https://www.proquest.com/trade-journals/optical-activity-with-ismet-yuksel/docview/2193486301/se-2
• Başkırkan, H. (2010, Summer). Dumanlı pişirim teknikleri. [Sanatta yeterlik tezi. İstanbul: MSGSÜ Güzel Sanatlar Enstitüsü] MSGSÜ Açık Erişim Sistemi https://hdl.handle.net/20.500.14124/3555
• Budner, S. (1962). Intolerance of ambiguity as a personality variable. Journal of Personality, 30(1), 29–50. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.1962.tb02303.x
• Cevizci, A. (2013). Felsefe sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Clausewitz, C. V. (2007). What is war?. Suffolk: Oxford University Press.
• Cramer, C. A. (1997). Alexander Cozens’s new method: The blot and general nature. The Art Bulletin, 79(1), 112–129. https://doi.org/10.1080/00043079.1997.10786725
• Danvers, J. (2006). Picturing mind paradox, indeterminacy and consciousness in art & poetry. Amsterdam: Rodopi.
• Florenski, P. (2021). Tersten perspektif. İstanbul: Metis Yayınları.
• Greist-Bousquet, S., & Schiffman, H. R. (1981). The Poggendorff illusion: an illusion of linear extent?. Perception, 10(2), 155–164. https://doi.org/10.1068/p100155
• Grishin, S. (2008). Uncertainty and risk multidisciplinary perspectives. London: Earthscan Publishers.
• Dinçer Kırca, A. (2016). Pastiş ve seramik yapıtlara yansıması. Yedi(15), 67-75. https://doi.org/10.17484/yedi.58117 Maccurdy, E. (1938). The notebooks of Leonardo da Vinci. London: Jonathan Cape.
• Moles, A. (2018). Belirsizin bilimleri–insan bilimleri için yeni bir epistemoloji. Yapı Kredi Yayınları.
• Richter, H. (1997). Dada, art and anti-art. Thames and Hudson.
• Rosen, N. O., Knäuper, B., & Sammut, J. (2007). Do individual differences in intolerance of uncertainty affect health monitoring? Psychology & Health, 22(4), 413–430. https://doi.org/10.1080/14768320600941038
• Taşkın, S. (2020). Spinoza’nın determinizm anlayışı ve tanrı/töz düşüncesine yansıması, Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16(2), pp. 370-382. https://doi.org/ 10.34085/buifd.811156
• Internet References
• Contemporaryartsociety. (2023, 11 Mayıs). Sam Bakewell. https://contemporaryartsociety.org/wordpress/news/artist-to-watch/sam-bakewell/ adresinden 23 mayıs 2023 tarihinde alınmıştır.
• Lacostekeane. (2023, 13 Mayıs). Rafa Pérez: momentos de tierra. https://www.lacostekeane.com/exhibitions/rafa-perez-momentos-de-tierra/selected-works?view=thumbnails adresinden 18 mayıs 2023 tarihinde alınmıştır.
• Jones, W. (2022, 12 Kasım). Feature | Cecil Kemperink’s kinetic ‘ceramics in motion’. https://cfileonline.org/feature-cecil-kemperinks-kinetic-ceramics-in-motion/ adresinden 13 mart 2023 tarihinde alınmıştır.
• Image References
• Image 1. https://www.tate.org.uk/art/artworks/cozens-plate-6-t03174 adresinden 03 Şubat 2023 tarihinde alınmıştır.
• Image 2. https://www.tate.org.uk/art/artworks/arp-according-to-the-laws-of-chance-t05005 adresinden 13 Mart 2023 tarihinde alınmıştır.
• Image 3. https://resartis.org/wp-content/uploads/job-manager-uploads/main_image/2021/07/sam-image-top-of-webpage.jpg adresinden 30 Mart 2023 tarihinde alınmıştır.
• Image 4. https://www.mesher.org/en/exhibitions/beyond-the-vessel adresinden 30 Mart 2023 tarihinde alınmıştır.
• Image 5. https://www.benyaminiceramics.org/wp-content/uploads/2019/01/Rafa-Perez.jpg adresinden 01 Haziran 2023 tarihinde alınmıştır.
• Image 6. https://cecilkemperink.nl/uploads/images/Gallery/column1/Beautiful-body/Big%20Rhythm%20%281%29.jpg adresinden 05 Aralık 2022 tarihinde alınmıştır.
• Image 7. https://www.aestheticsabotage.com/001 adresinden 11 Ocak 2023 tarihinde alınmıştır.
• Image 8. https://www.aestheticsabotage.com/019 adresinden 19 Mart 2023 tarihinde alınmıştır.
• Image 9. https://www.mutualart.com/Artwork/UOVA/64964107A36DA25E adresinden 30 Mart 2023 tarihinde alınmıştır.
• Image 10. Dinçer Kırca, A. (2016). Pastiş ve seramik yapıtlara yansıması. Yedi(15), 67-75. https://doi.org/10.17484/yedi.58117
• Image 11. Avinal, S. (2023, Summer). Algısal belirsizlik ve seramik eserler üzerinden analizi. [Sanatta Yeterlik Tezi. İstanbul: MSGSÜ Güzel Sanatlar Enstitüsü.] MSGSÜ Açık Erişim Sistemi https://hdl.handle.net/20.500.14124/5621
• Image 12. Yuksel, O. A. (2019). Optical activity with ismet yuksel. Ceramics, art and perception, (111),140-145. Retrieved from https://www.proquest.com/trade-journals/optical-activity-with-ismet-yuksel/docview/2193486301/se-2
• Image 13. https://www.metmuseum.org/art/collection/search/724724 adresinden 12 Şubat 2023 tarihinde alınmıştır.
• Image 14. https://www.artnet.fr/artistes/yasuo-hayashi/focus-scuptural-form-X76vwhcDAOChk_jTWWSnFA2 adresinden 21 Mart 2023 tarihinde alınmıştır.
• Image 15. https://www.kerameikon.com/images/izlozbe/23.%20Hayashi%20Hideyuki%20-%20Oblique%20Square%20Pillar.jpg adresinden 30 Mart 2023 tarihinde alınmıştır.