Marina Abramoviç'in Rhythm 0 Performansını Uygarlığın Huzursuzluğu Üzerinden Okumak

Year 2025, Issue: 45, 148 - 156, 21.03.2025

Şahinde Akkaya

https://doi.org/10.47571/sanatyorum.1504466

Abstract

Performans sanatçısı Marina Abramoviç’in 1974 tarihli Rhythm 0 performansı, insan doğasını, uygarlığı, gücü, tahakkümü, sorumlu olmayı, bedenin sınırlarını ve bu sınırların ihlaline ilişkin sorgulamaları gündeme getiren çok katmanlı yapısıyla halen güncelliğini korumaktadır. Performanslarında, bedeninin kapasitesini ve direncini, her bir performans özelindeki tematik faktörlerin etkisiyle sınayan Abramoviç, Rhythm 0 performansında eyleyen-izleyen ilişkisini tersine çevirmeyi önerir. Bu defa etkin konumda olan seyirciyken; edilgen konumda olan sanatçının kendisi olacaktır. Yetmiş iki farklı sembolik nesneyi kullanımlarına sunduğu izleyicilere, bu nesnelerle kendisine ne isterlerse yapabileceklerini ve olabileceklere dair tüm sorumluluğu üstlendiğini söyler. Altı saat süren performans sırasında yaşananlar sanatçının tasarladığının ve öngördüğünün ötesine geçerek; eyleyen-izleyen arasındaki rollerin değişimiyle bulanıklaşan sınırların ihlal edilmesiyle, gerilim ve şiddet dozu git gide artan psikolojik bir karşılaşmaya dönüşür. Abramoviç, dilediklerini yapabilme özgürlüğü tanındığında ve davranışlarının sonuçlarına dair hiçbir bedel ödememe garantisi verildiğinde, insanların ne kadar ileri gidebilecekleri sorusunu izleyici kitlesi üzerinden teste tabi tutar. Abramoviç’in, performans sırasında ortaya çıkan şiddetin kurbanına dönüşmesi, insan doğasının uygarlıkla olan girift ilişkisini açığa çıkarmaktadır. Bu çalışmada Marina Abramoviç’in Rhythm 0 performansı sırasında yaşananlar, Sigmund Freud’un Uygarlığın Huzursuzluğu metninden hareketle; uygarlık sürecinde deneyimlenen birey-toplum çatışması, insan doğası, güç ve tahakküm ilişkileri gibi faktörlerin çağrıştırdığı bir dizi kavram üzerinden analiz edilmektedir.

Keywords

Marina Abramoviç, Performans Sanatı, Uygarlık, Şiddet

Reading the Marina Abramovic's Rhythm 0 Performance Through the Civilization and Its Discontents

Abstract

Performance artist Marina Abramović’s performance Rhythm 0 (1974) continue to be relevant with its multi-layered structure that brings to the fore questions about human nature, civilization, power, domination, responsibility, the limits of the body and the violation of these limits. Abramović, who tests her body's capacity and resistance in her performances, proposes to reverse the actant-viewer relationship in her Rhythm 0 performance. She offers seventy-two objects to the audience and tells them that they can do whatever they want to her with these objects and that she takes full responsibility for what may happen. What happened during the six-hour performance went beyond what the artist planned and predicted; with the violation of the boundaries blurred by the change of roles between the actant and the spectator, it turns into a psychological encounter with increasing tension and violence. Abramović puts to the test through her audience the question of how far people will go when they are given the freedom to do whatever they want and are guaranteed not to pay any price for the consequences of their actions. Abramović’s transformation into a victim of the violence that occurs during the performance reveals the intricate relationship of human nature with civilization. In this study, what happened during Marina Abramović’s Rhythm 0 performance is based on Sigmund Freud's Civilization and Its Discontents; the individual-society conflict experienced in the process of civilization is analyzed through a series of concepts evoked by factors such as human nature, power and domination relations.

Keywords

Marina Abramović, Sigmund Freud, performance art, civilization, violence, human nature

References

• Abramoviç, M. (2020). Duvarlardan geçmek. çev. Dila A. Balcı. Everest Yayınları.
• Antmen, A. (2009). 20. Yüzyıl Batı sanatında akımlar. Sel Yayıncılık.
• Babaoğlu, A. (2021). Freud’da toplum, kültür, din felsefesi. Frued, S. Uygarlığın Huzursuzluğu içinde (ss. 9-22). Metis Yayınları.
• Bernstein, A. (2008). Marina Abramović and The public body. In W. Mond-
• Kozlowska (ed.), The Human Body-a universal sign towards dance anthropology, pp. 285-290. Jagiellonian University Press.
• Bora, T. (2021). Türkiye’nin Linç Rejimi. Birikim Yayınları.
• Erşen, Ö. (2006). Uygarlıktan geriye ne kaldı?. Cogito: Freud ve Kültür, 49 (Kış), 87-94.
• Freud, S. (1961). The future of an illusion. trans. James Strachey. W. W. Norton&Company.
• Freud, S. (2002). Uygarlığın huzursuzluğu. çev. Haluk Barışcan. Metis Yayınları.
• Freud, S. (2020). Totem ve tabu. çev. Zehra A. Yılmazer. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Horkheimer, M., Adorno, T. W. (2014). Aydınlanmanın diyalektiği. çev. Nihat Ülner, Elif Ö. Karadoğan. Kabalcı Yayıncılık.
• Öncü, A. (2000). Elias ve medeniyetin öyküsü. Toplum ve Bilim. 84 (Bahar), 8-17.
• İnternet Kaynakça
• Bai, X., Li, J. (2021). Analysis of power relations in performance: Taking Rhythm 0
• as an Example. Advances in Social Science, Education and Humanities Research, 594, 563-569. https://www.atlantis-press.com/proceedings/iclahd-21/125964769 adresinden 20 haziran 2024 tarihinde alınmıştır.
• Kandula, A. (2024). The Psychological Exploration of ‘Rhythm 0’.
• https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4735995 adresinden 20 haziran 2024 tarihinde alınmıştır.
• Stiles, K. (1998). Uncorrupted Joy: International Art Actions. In P. Schimmel (ed.)
• Out of Actions: Between Performance and The Object: 1949-1979. pp. 227-329.) Thames and Hudson. https://sites.duke.edu/aahvspdf/files/2020/01/Stiles_UncorruptedJoy.pdf adresinden 20 haziran 2024 tarihinde alınmıştır.
• Todd, S. (2015). Creating Transformative Spaces in Education: Facing Humanity,
• Facing Violence. Philosophical Inquiry in Education. 23 (1), 53-61. https://journals.sfu.ca/pie/index.php/pie/article/view/897 adresinden 20 haziran 2024 tarihinde alınmıştır.
• Ward, F. (2012). No Innocent Bystanders: Performance Art and Audience.
• Dartmouth College Press. https://scholarworks.smith.edu/art_books/1 adresinden 20 haziran 2024 tarihinde alınmıştır.
• Görsel Kaynakça
• https://scalar.usc.edu/works/monstrousfeminine/media/marina-abramovic-rhythm-0-1974 adresinden 20 haziran 2024 tarihinde alınmıştır.
• https://monoskop.org/File:Abramovic_Marina_1974_Rhythm_0.jpg#/media/File:Abramovic_Marina_1974_Rhy thm_0.jpg adresinden 20 haziran 2024 tarihinde alınmıştır.