Turkish Version of Engagement in Healthy Ageing Scale: Validity and Reliability Study

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 81 - 91, 28.12.2023

Şeymanur Karaköse , Doç. Dr. Taner Artan , Hatice Selin Irmak Yaşar

Öz

The aim of this study is to adapt the Scale of Engagement in Healthy Aging into Turkish and to evaluate its validity and reliability. The research was carried out with individuals aged 60 and over living within the provincial borders of Istanbul. Data were collected using the Personal Information Form, the Engagement in Healthy Aging Scale and the Health Perception Scale. The scale of participation in healthy aging was adapted into language and internal consistency, item-total reliability coefficient and two-half test reliability were examined for reliability study; Explanatory Factor Analysis and Confirmatory Factor Analysis to reveal construct validity; Correlation analysis was performed with a similar scale for criterion-related validity. As a result of the factor analysis, it was determined that the scale could be used as one-dimensional. The internal consistency coefficient of the single-factor scale is .846, and the item-total correlation coefficients vary between .410 and .719. As a result of the analysis for criterion-related validity, a significant positive correlation was observed between the two scales (r=.521, p<.000). Researchers found that the scale of participation in healthy aging; It is of the opinion that it is a valid and reliable measurement tool for examining the attitudes of elderly individuals towards health promotion activities.

Anahtar Kelimeler

Old Age, Aging, Healthy Aging, Scale Adaptation

Sağlıklı Yaşlanmaya Katılım Ölçeği’nin Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Öz

Bu çalışmanın amacı Sağlıklı Yaşlanmaya Katılım Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanmasını sağlamak, geçerlik ve güvenirliğini değerlendirmektir. Araştırmaya İstanbul il sınırları içerisinde yaşayan 60 yaş ve üzeri bireylerle yürütülmüştür. Veriler, Kişisel Bilgi Formu, Sağlıklı Yaşlanmaya Katılım Ölçeği ve Sağlık Algısı Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Sağlıklı Yaşlanmaya Katılım Ölçeği’nin dil uyarlaması yapılmış olup güvenirlik çalışması için iç tutarlılık, madde-toplam güvenirlik katsayısı ve iki yarı test güvenirliği incelenmiş; yapı geçerliğini ortaya koymaya yönelik Doğrulayıcı Faktör Analizi; ölçüt bağıntılı geçerlik için benzer ölçek ile korelasyon analizi yapılmıştır. Yapılan faktör analizi sonucunda orjinal ölçeğin tek boyutlu yapısı doğrulanmıştır. Tek faktörlü olan ölçeğin iç tutarlılık katsayısının .846 olduğu, madde toplam korelasyon katsayılarının .410 ile .719 arasında değişim göstermektedir. Ölçüt bağıntılı geçerlik için yapılan analiz sonucunda iki ölçek arasında (r=.521, p<.000) pozitif yönde anlamlı bir ilişki görülmüştür. Araştırmacılar, Sağlıklı Yaşlanmaya Katılım Ölçeği’nin; yaşlı bireylerin sağlığın teşviki ve geliştirilmesi faaliyetlerine yönelik tutumlarının incelenmesi için geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu kanısındadır.

Anahtar Kelimeler

Yaşlılık, Yaşlanma, Sağlıklı Yaşlanma, Ölçek Uyarlama

Kaynakça

• Akbulut, Y. (2010). Sosyal Bilimlerde SPSS Uygulamaları. İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
• Akdemir, N., Çınar, F. İ., & Görgülü, Ü. (2007). Yaşlılığın algılanması ve yaşlı ayrımcılığı. Turkish Journal of Geriatrics, 10(4), 215-222.
• Apak, E. & Aka, V. (2020). Medyada Yaşlı Temsillerinin 87 Yıllık Dönüşümü: Cumhuriyet Gazetesi Örneği 1930-2017. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 13(1), 19-26.
• Arpacı, F. (2005). Farklı Boyutlarıyla Yaşlılık. Ankara: Türkiye İşçi Emekliler Derneği.
• Artan, T. (2017). Yaşlılarla Sosyal Hizmet. Ankara: Sabev Yayınları.
• Aydın, Z. (2006). Toplum ve birey için sağlıklı yaşlanma: Yaşam biçiminin rolü. SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 13(4), 43-46.
• Baykul, Y. (1979). Örtük özellikler ve klasik test kuramları üzerine bir karşılaştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Beğer, T., & Yavuzer, H. (2012). Yaşlılık ve yaşlılık epidemiyolojisi. Klinik gelişim, 25(3), 1-3.
• Bronikowski, A. M., & Flatt, T. (2010). Aging and its demographic measurement. Nature Education Knowledge, 1(12), 1-6.
• Buz, S. (2015). Yaşlı bireylere yönelik yaş ayrımcılığı. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(53).
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal Bilimler İçin Veri El Kitabı, İstatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum. 14. Baskı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Cankurtaran, M. (2005). Yaşlılık, yaşlanma mekanizmaları, antiaging ve yaşam tarzı değişiklikleri. 7. Ulusal İç Hastalıkları Kongresi. Antalya.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education. New York: Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203029053.
• Çapık, C. (2014). Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmalarında Doğrulayıcı Faktör Analizinin Kullanımı. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17 (3), 196-205.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik SPSS ve LISREL Uygulamaları. Pegem Akademi Yayıncılık: Ankara.
• Çunkuş, N., Yiğitoğlu, G. T., & Akbaş, E. (2019). Yaşlılık ve toplumsal dışlanma. Geriatrik Bilimler Dergisi, 2(2), 58-67.
• Demir-Erbil, D. & Hazer, O. (2019). University of Jyvaskyla Active Aging Scale: The study of validity and reliability. International Journal of Eurasia Social Science, 10(38), 1157-1175.
• Diamond, J. J., Becker, J. A., Arenson, C. A., Chambers, C. V., & Rosenthal, M. P. (2007). Development of a scale to measure adults’ perceptions of health: Preliminary findings. Journal of Community Psychology, 35(5), 557-561.
• Emiroğlu, V. (1995). Yaşlılık ve Yaşlının Sosyal Uyumu, Ankara: Şafak Matbaacılık.
• Erdem, H. K. (2011). Kurumsal Kaynak Planlama Sistemlerinin Kullanımında Etkili Olan Faktörlerin Genişletilmiş Teknoloji Kabul Modeli ile İncelenmesi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Field, A. (2009). Discovering Statics Using SPSS. London: SAGE Publications Ltd.
• Genç, Y., & Dalkılıç, P. (2013). Yaşlıların sosyal dışlanma sendromu ve toplumsal beklentileri. International Journal of Social Science, 6(4), 461-482.
• Gök, M., & Öcal, A. T. (2020). Sağlıklı, Güvenli ve Bağımsız Yaşamaya Yönelik Aktif Yaşlanma: Almanya ve Türkiye Karşılaştırması. Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi.
• Gürsoy-Çuhadar, S. (2020). Yaşlanan nüfusa çözüm önerisi olarak aktif yaşlanma yaklaşımı: eleştiriler ve olası endeks için Türkiye önerileri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 79, 361-397.
• Hazer, O., & Özsungur, F. (2017). Başarılı yaşlanma ölçeği (BYÖ) Türkçe versiyonu. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 2(4).
• Hooper, D., Coughlan, J., Mullen, M. (2008). Structural equation modelling: Guidelines for determining model fit. Electr J Bus Res Method, 6(1):53-60.
• Kadıoğlu, H. & Yıldız, A. (2012). Sağlık Algısı Ölçeği’nin Türkçe çevriminin geçerlilik ve güvenilirliği. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 32(1), 47-53.
• Kass, R. A. & Tinsley, H. E. A. (1979). Factor analysis. Journal of Leisure Research, 11, 120-138.
• Kline, R. B. (1998). Structural Equation Modeling. New York: Guilford Press.
• Kline, R. B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling. (2th Ed.). New York: The Guilford Press.
• Koldaş, Z. L. (2017). Yaşlılık ve kardiyovasküler yaşlanma nedir. Turk Kardiyol Dern Ars, 45(5), 1-4.
• Menichetti, J., Bonanomi, A., & Graffigna, G. (2018). The engagement in Healthy Ageing Promotion Scale: development and validation. Journal of Gerontology and Geriatrics, 66, 7-14.
• Moraes, J. F. D. D., & Souza, V. B. D. A. (2005). Factors associated with the successful aging of the socially-active elderly in the metropolitan region of Porto Alegre. Brazilian Journal of Psychiatry, 27, 302-308.
• Munro, B. H. (2005). Statistical methods for health care research (Vol. 1). Lippincott Williams & Wilkins, 29. Nunnally, J., & Bernstein, I. (1994). Psychometric Theory. New York: McGraw-Hill.
• Öz, F. (2002). Yaşamın Son Evresi: Yaşlılık Psikososyal Açıdan Gözden Geçirme. Kriz Dergisi, 10(2), 17-28.
• Özdemirkan, T., Şenlik, Z. B., & Şimşek, A. Ç. (2020). Sağlıklı aktif başarılı yaşlanma. Turkey Health Literacy Journal, 1(1), 51-57.
• Öztürk, M. E., & Kayıhan, D. (2018). Sağlıklı yaşlanma. Bilim Armonisi, 1(1), 51-53.
• Pett, M. A., Lackey, N. R. & Sullivan, J. J. (2003). Making sense of factor analysis: The use of factor analysis for ınstrument development in health care research. SAGE Publications: Thousand Oaks. http://dx.doi.org/10.4135/9781412984898
• Pond, R., Stephens, C., & Alpass, F. (2010). Virtuously watching one’s health: Older adults’ regulation of self in the pursuit of health. Journal of Health Psychology, 15(5), 734-743.
• Rowe, J. W., & Kahn, R. L. (1997). Successful Aging. The Gerontologist, 37(4), 433–440.
• Schumacker, R. E. & Lomax, R. G. (2010). Structural equation modeling. New York: Routledge.
• Solmaz, U. & Artan, T. (2022). Yaşlılık Tarihi ve Yaşlı Hizmetleri. Alyüz, S. B. A. [Editör] Sosyal Hizmet Yazıları içinde. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Stephens, C., Breheny, M., & Mansvelt, J. (2014). Healthy ageing from the perspective of older people: A capability approach to resilience. Psychology & Health, 30(6), 715–731.
• Sümer, N. (2000). Yapısal Eşitlik Modelleri: Temel Kavramlar ve Örnek Uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6):49-74.
• Şeker, A., & Kurt, G. (2018). Bir Sosyal Politika Alanı Olarak Yaşlılık ve Sosyal Hizmet Uygulamaları. Nüfusbilim Dergisi, 40, 7-30.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde geçerlilik ve güvenirlik. Ankara: Seçkin Matbaası.
• Şenol, D., & Erdem, S. (2017). Yaşlılık ve Yaşlı Kadınlarda Huzurevi Algısı: Nitel Bir Çalışma. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 31-50.
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ankara: Ekinoks Yayınevi.
• Tambağ, H. (2013). Yaşlılarda Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Yaşam Doyumu. Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Dergisi, 4(16), 23-31.
• Taşçı, F. (2010). Yaşlılara yönelik sosyal politikalar: İsveç, Almanya, İngiltere ve İtalya örnekleri. Çalışma ve Toplum, 1(24), 175-202.
• Tavşancıl, E. (2019). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2021). Türkiye Sağlıklı Yaşlanma Eylem Planı ve Uygulama Programı 2021-2026. Türkiye Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Kronik Hastalıklar ve Yaşlı Sağlığı Dairesi Başkanlığı, Yayın, (1242). Ankara.
• TÜİK (2023, 17 Mart). İstatistiklerle Yaşlılar, 2022.Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim 28.04.2023, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2022-49667 United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division (2022). World Population Prospects 2022: Summary of Results. UN DESA/POP/2022/TR/NO. 3.
• Yağcıoğlu, R. (2009). Sağlıklı yaşlanma ve sosyal hizmetler. The Journal of Turkish Family Physician, 3(1), 30-38.
• Yıldırım, H., Işık, K., & Cengizhan, S. Ö. (2021). Psychometric evaluation of the healthy aging instrument in older adults. Educational Gerontology, 47(6), 235-246.
• WHO (2002). Active ageing: A policy frame- work (Report No. WHO/NMH/NPH/02.8). Geneva, Switzerland.