TELEVİZYONUN KAMUSAL ALANI VE MEKÂNSAL ANLAMI YENİDEN ÜRETMESİ: SİVRİHİSAR ÖRNEĞİ

Year 2025, Volume: 5 Issue: 3, 427 - 463, 22.09.2025

Ali Fuat Dönmez , Burak Kahraman

Abstract

Sinema ve televizyonun icadı anlamlar üzerinde yeni bir çağın başlamasını sağlamıştır. Görüntü ve ses teknolojilerinin birleşmesi kişilerin bu araçlara aşırı ilgi duymalarına neden olmuştur. Sinemada ve televizyonda görülen mekânlar değer kazanarak popülerleşmiştir. Popülerleşmeyle birlikte mekânlar ve kamusal alanlar eski anlamlarını kaybederek televizyonun kattığı anlamları kazanmışlardır. Televizyonla birlikte kamusal alan olarak kabul edilmeyen mekânlar kamusal alan niteliği kazanmışlardır. Kamusal alan niteliği kazanan ve popülerleşen mekânlar farklı kültürlerden kişilerin ziyaretine açılmaktadır. Bu durum mekânların anlamların değişmesine ek olarak mekânın bulunduğu yerlerde sosyal ve ekonomik hareketlilik sağlamaktadır. Bu çalışmanın amacı televizyonun mekân ve kamusal alan üzerinde yaptığı değişimleri anlamaktır. Amaca yönelik örneklem olarak Gönül Dağı dizisi ve dizinin çekildiği Eskişehir’in Sivrihisar ilçesi seçilmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden literatür taraması tekniği kullanılmıştır. Google Earth ve Yandex Haritalar kullanılarak mekân isimlerindeki değişiklikler içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Google Street View ve Gönül Dağı dizisinin YouTube’daki bölümleri kullanılarak mekân görselleri örnek olarak sunulmuştur. Yapılan analizlerde televizyonun, mekânların var olan anlamlarını değiştirerek yeni anlamlar ve popülerlik kazandırma açısından önemli bir araç olduğu sonucuna varılmıştır. Televizyonla başlayan ve harita uygulamaları üzerinden devam eden mekânsal anlamın değişmesi sürecinin sosyal bilimler açısından incelenmesi bu makalenin özgün değerini oluşturmaktadır.

Keywords

Sosyoloji , Mekân , Televizyon , Sivrihisar , Gönül Dağı Dizisi

Ethical Statement

Bu çalışma Yüksek Lisans tezinden üretilmiştir.

Television's Reproduction of Public Space and Spatial Meaning: The Sivrihisar Example

Abstract

The invention of cinema and television has led to the beginning of a new era in meanings. The combination of visual and audio technologies has made people extremely interested in these tools. Places seen in cinema and television have gained value and become popular. With popularization, places and public spaces have lost their old meanings and gained the meaning added by television. Places that were not considered public spaces have gained the effect of public space with television. The aim of this study is to understand the changes that television has made on space and public space. The Gönül Dağı series and the Sivrihisar district of Eskişehir, where the series was shot, were selected as a sample for the purpose. Literature review and observation techniques from qualitative research methods were used in the study. The changes in the names of places were analyzed with the content analysis method using Google Earth and Yandex Maps. In the analyses conducted, it was concluded that television is an important tool in terms of changing the existing meanings of places and gaining new meanings and popularity. The examination of the process of changing spatial meaning that started with television and continued through map applications in terms of social sciences constitutes the original value of this article.

Keywords

Sociology , Place , Television , Sivrihisar , Gönül Dağı TV Series

References

• Adorno, Thedor (2011). “Kültür Endüstrisi Kültür Yönetimi”, Çev. Nihat Ülner ve Mustafa Tüzel ve Elçin Gen, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Arendt, Hannah (1994). “İnsanlık Durumu”, Çev. Bahadır Sina Şener, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Assmann, Jan (2015). “Kültürel Bellek: Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik”, Çev. Ayşe Tekin, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ataman, Bora (1998). “Kamusal Alan ve Alternatif Kamusal Televizyon Yayıncılığı”, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aytaç, Ömer (2017). “Kent, Metropol ve Değişen Yer/Mekân İmajları”, Mukaddime Dergisi, Cilt. 8, Sayı. 1, s. 1-23.
• Baudrillard, Jean (2005). “Simülakrlar ve Simülasyon”, Çev: Oğuz Adanır, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Boddy, William (2010). “Televizyon Başlıyor”, Çev. Berkay Ersöz, İçinde “İletişim Tarihi: Teknoloji- Kültür- Toplum”, Der. David Crowley ve Paul Heyer, s. 363–377. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Coşut, Yaşar (2005). “Kültür Süreci Olarak Küreselleşmenin Mekânsal Dönüşüme Etkileri”, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Çalışır, Gülsüm (2021). “Kamusal Alan ve Medya”, İçinde “Eleştirel Medya Kuramları”, Der. Özgür Özer, s. 263–291. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çetin, Abdulkadir (2006). “Kamusal Alan ve Kamusal Mekân Olarak ‘Sokak’ ”, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Debord, Guy (1996). “Gösteri Toplumu”, Çev. Ayşen Ekmekçi ve Okşan Taşkent, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Dursun, Onur ve Filiz Yıldız (2022). “Yeni Medya ve Kamusal Alan: İletişim Akademisyenlerinin Perspektifi”, Istanbul University Journal of Communication Sciences, Sayı. 62, s. 1–32. https://doi.org/10.26650/CONNECTIST2022-1040243.
• Foucault, Michel, ve Jay Miskowiec (1986). “Of Other Spaces”, Diacritics, Vol.16, No.1 pp. 22–27. https://doi.org/10.2307/464648.
• Gerbner, George, ve Larry Gross (1976). “The Scary World of TV’s Heavy Viewer”, Psychology Today, Vol. 9, No. 1, s. 41–45.
• Güllüoğlu, Özlem (2012). “Bir Kitle İletişim Aracı Olarak Televizyonun Popüler Kültür Ürünlerini Benimsetme ve Yayma İşlevi Üzerine Bir Değerlendirme”, Global Media Journal: Turkish Edition, Cilt. 2, Sayı. 4, s. 64–86.
• Habermas, Jürgen (2017). “Kamusallığın Yapısal Dönüşümü”, Çev. Tanıl Bora ve Mithat Sancar, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Halbwachs, Maurice (2022). “Hafızanın Toplumsal Çerçeveleri”, Çev. Büşra Uçar, İstanbul: Heretik Yayınları.
• Halbwachs, Maurice (2023). “Kolektif Bellek”, Çev. Zuhal Karagöz, İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Karakök, Elif Çelebi ve Arzu Çakmak (2021). “Sinema ve Dizi Filmlerde Kültür ve Mekân Algısının Turizme Etkisi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı. 54, s. 199–219.
• Kaya, Mine (2021). “Sosyal Medya ve Kamusal Alan: Sosyal Medya Mecralarında Kamusal Alanın Sağlanabilirliği Üzerine Araştırma”, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Keskin, Orhan (2001). “Bütün Yönleriyle Sivrihisar”, Ankara: Bayrak Matbaası.
• Koç, Canan ve Ahmet Koç (2021). “Sivrihisar (Eskişehir) Geleneksel Kent Dokusunun Koruma Bağlamında Değerlendirilmesi”, Ege Coğrafya Dergisi, Cilt. 30, Sayı. 1, s. 57–72.
• Kula, Nesrin (2012). “TV Dizileri Yoluyla Yeniden Üretilen Tüketim Kültürü”, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, Cilt. 1, Sayı. 4, s. 507–530. https://doi.org/10.7596/taksad.v1i4.121.
• Lefebvre, Henri (2014). “Mekânın Üretimi”, Çev. Işık Ergüden, İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Liu Shang, Dan Lai, Songshan Huang, ve Zhiyong Li (2021). “Scale Development and Validation of Anime Tourism Motivations”, Current Issues in Tourism, Vol. 24, No. 20, pp. 2939–2954.
• Lull, James (2001). “Medya, İletişim, Kültür”, Çev. Nazife Güngör, Ankara: Vadi Yayınları. McLuhan, Marshall (2017). “The Medium Is the Message”, İçinde “Communication Theory”, pp. 107–116. New York: Routledge.
• Nalçakan Meral, Seda Canoğlu ve Nilay Özsavaş (2017). “Televizyon Diziler Yoluyla Türkiye’de İç Mekan Tasarımında Kültürel Kodların Değerlendirilmesi ve Değişen Konut Algısı”, Sanat ve Tasarım Dergisi, Cilt. 7, Sayı. 2, s. 68-81.
• Nora, Pierre (2022). “Hafıza Mekânları”, Çev. Mehmet Emin Özcan, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Özalp, Tahsin (1960). “Sivrihisar Tarihi”, Ankara: Tam-İş Matbaası.
• Özçetin, Burak (2024). “Kitle İletişim Kuramları: Kavramlar, Okullar, Modeller”, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özdemir, Elvan Elif ve Fulya Pelin Cengizoğlu (2023). “Mekân ve Bellek İlişkisinde Kolektif Belleğin İnşası ve Dönüşümü: Mersin Lunapark Örneği”, Sketch: Journal of City and Regional Planning, Cilt.5, Sayı. 1, s.77–95. Özdemir, Murat (2023). “Kolektif Hafızanın Yeniden Üretimi: Ankara Havası Belgesel Filmini Bourdieucü Yaklaşımla Yeniden Okumak”, Ankara Araştırmaları Dergisi, Cilt. 11, Sayı. 1, s. 121-137.
• Özgen, Nurettin ve Volkan İdris Sarı (2021). “Kentsel Mekânda Kültürel Kimliğin Yeniden Üretimi: Ankara’daki Kültür Merkezleri Örneği”, Coğrafi Bilimler Dergisi, Cilt. 19, Sayı. 1, s. 128–160.
• Postman, Neil (2010). “Televizyon: Öldüren Eğlence; Gösteri Çağında Kamusal Söylem”, Çev. Osman Akınay, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ramsay, William Mitchell (1960). “Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası”, Çev. Mihri Pektaş, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Kültür Yayınları.
• Sennett, Richard (1999). “Gözün Vicdanı”, Çev. Süha Sertabiboğlu ve Can Kurultay, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sennett, Richard (2002). “Kamusal İnsanın Çöküşü”, Çev. Serpil Durak ve Abdullah Yılmaz, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sterling, Christopher, ve John Kittross (2010). “Radyo Programcılığının Altın Çağı.” İçinde “İletişim Tarihi: Teknoloji- Kültür- Toplum”, Der. David Crowley ve Paul Heyer. Çev. Berkay Ersöz, s. 322–332. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Şentürk, Rıdvan (2013). “Raymond Williams’ın Televizyon Teorisi”, Selçuk İletişim Dergisi, Cilt. 5, Sayı. 4, s. 186–200. https://doi.org/10.18094/si.67570
• Tellan, Derya (2016). “Mekân, Eğlence ve Popüler Kültür İlişkisini Değerlendirmek”, TRT Akademi, Cilt. 1, Sayı. 1, s. 136–153.
• Urry, John (1999). “Mekânları Tüketmek”, Çev. Rahmi G. Öğdül, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Uysal Bilge, Fulay (2021). “Kamusal Alanların Evrilmesi”, Mimarlık ve Yaşam Dergisi, Cilt. 6, Sayı. 1, s. 141–156. https://doi.org/10.26835/my.846096
• Wirth, Louis (1938). “Urbanism as a Way of Life.” American Journal of Sociology, Vol. 44, No. 1, pp. 1–24.
• Yamamura, Takayoshi (2015). “Contents Tourism and Local Community Response: Lucky Star and Collaborative Anime-Induced Tourism in Washimiya”, Japan Forum, Vol. 27, No. 1, pp. 59–81.
• İnternet Kaynakları
• https://www.sivrihisar.gov.tr/ilcemizin-tarihcesi İleri Gazetesi. (2023, Nisan 2). Gönül Dağı. https://www.ilerigazetesi.com.tr/gonul-dagi