PANDEMİYE GİRERKEN İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ: 2019 YILINDA ÖZEL SEKTÖRDE GERÇEKLEŞTİRİLEN BİR ARAŞTIRMA VE SONUÇLARIN LİTERATÜR VERİLERİ İLE KARŞILAŞTIRMALI OLARAK YORUMLANMASI

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 1, 27 - 40, 01.12.2022

Mehtap Aracı Kazıcı

Öz

İşletmelerin değişen çevre koşullarına uyumunu güçleştiren ana unsurlardan birisi, değişime direnen yönetim anlayışları ve bunun içinde önemli bir yer tutan insan kaynakları uygulamalarıdır. Değişime direnç işletmeleri rekabetin gerisinde bırakmakta, ekonomik krizler, salgın hastalıklar gibi ulusal ve uluslararası düzeyde etkileri olan sarsıntıların, bu sarsıntılara kendilerini adapte etmekte geciken işletmelere zararları oldukça büyük olmaktadır. Bu çalışmada işletmelerin iş analizi, işe alım, kariyer yönetimi, eğitim yönetimi, motivasyon ve ücretlendirme gibi bazı insan kaynakları uygulamalarının, 2019 yılında başlayan ve tüm dünyada etkisini hissettiren Covid-19 pandemisinden hemen önce nasıl yürütülmekte olduğu, işletmelerin pandemi dönemine hangi şartlarda girdikleri üzerinde durulmuştur. Bu gerekçe ile, 2019 yılında o yıla ait verileri edinmek üzere Manisa Organize Sanayi Bölgesi’ndeki 30 işletmenin, bahsedilen insan kaynakları uygulamalarını sorgulayan bir anket çalışması yapılmıştır. Ayrıca bu anket çalışmasının sonuçları, Tüz (2004)'ün  yılında 20 büyük işletme üzerinde gerçekleştirdiği daha kapsamlı sorular içeren anket çalışmasının, yalnızca bu çalışma kapsamındaki insan kaynakları uygulamalarına ilişkin literatürde yer alan bir kısım yüzde analizi sonuçları ile karşılaştırılmış, bu sayede pandemi öncesi koşulların on beş yıl önceki durumundan da bahsetmek ve pandemisiz dönemdeki muhtemel değişimi görmek mümkün olmuştur. Karşılaştırma sonuçları, işletmelerin on beş yıllık zaman diliminde değişen koşullara büyük oranda uyum sağladıklarını ve pandemi ile zorlaşacak olan rekabet şartlarına uyumlu insan kaynakları faaliyetleri gerçekleştirmeye yöneldiklerini göstermektedir. Sonuçların bazı literatür verileri ile karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesinin, pandemi öncesi uygulamalar hakkında insan kaynakları araştırmacılarına daha fazla fikir vereceği umut edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

İnsan Kaynakları Faaliyetleri, Değişim, Pandemi

Kaynakça

• Abacıoğlu, M. (2021). Esenlik programları kalıcı olarak hayatımıza girdi. PY Popüler Yönetim Dergisi, Mayıs-Haziran 2021. https://www.peryon.org.tr/upload/files/PY%2093.%20Say%C4%B1.pdf
• Açık, B., Koç, T. ve Uslu, O. (2021). Teknoloji kullanım alışkanlıkları açısından Covıd 19'un teknoloji bağımlılığına etkisi. Yorum Yönetim Yöntem Uluslararası Yönetim Ekonomi ve Felsefe Dergisi, 9(2), 113-124. https://doi.org/10.32705/yorumyonetim.996721
• Almendingen, K., Skotheim, T., Ervik, B., & Magnus, E. M. (2022). Multidisciplinary student groups support digital education as a public health precautional action to prevent spread of Covıd-19 ınfection: A mixed methods study. Journal of Multidisciplinary Healthcare, 15, 1369-1382. https://www.dovepress.com/multidisciplinary-student-groups-support-digital-education-as-a-public-peer-reviewed-fulltext-article-JMDH.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (Geliştirilmiş 6.Baskı). Sakarya Yayıncılık.
• Akbaş Tuna, A. ve Çelen, O. (2020). İşletmelerin insan kaynakları yönetimi uygulamaları üzerinde Covid-19 pandemisinin etkileri. OPUS International Journal of Society Researches, 16(30), 2710-2759. https://doi.org/10.26466/opus.781324.
• Arat, Y. ve Gül, H. (2022). Pandemi sonrası ofis planlamasında ergonomik tasarım önerileri. Ergonomi, 5(1), 26-42. https://doi.org/10.33439/ergonomi.1008665.
• Aslan, S. (2021). COVİD-19 salgınının küreselleşmeye ve ulus devletlere etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(80), 1735-1752. https://doi.org/10.17755/esosder.888220.
• Budak, F. ve Korkmaz, Ş. (2020). Covıd-19 Pandemi sürecine yönelik genel bir değerlendirme: Türkiye örneği. Sosyal Araştırmalar ve Yönetim Dergisi, (1), 62-79. https://doi.org/10.35375/sayod.738657.
• Çağatay, A. (2021). Dünyada gelişen insan kaynakları uygulamaları; Covid-19 temelli yaklaşım. Journal of Business in The Digital Age, 4(2), 146-164. https://doi.org/10.46238/jobda.1000845.
• Deloitte (Mart, 2020). Covıd-19: çalışanlara ve çalışma hayatına olası etkileri. https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/tr/Documents/human-capital/covid-19-calisanlara-ve-calisma-hayatina-olasi-etkileri.pdf
• Deloitte (2021). Yıkıma uğramış bir dünyada sosyal şirket, iyileşmeden gelişmeye geçişe liderlik. Deloitte global insan kaynakları trendleri. https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/tr/Documents/human-capital/2021-Global-Insan-Kaynaklari-Trendleri-Raporu.pdf
• Dönmez Topçuoğlu, D. ve Genç, E. (2021). COVID-19 pandemi sürecinin kargo sektörü çalışanlarının işe yönelik tutumlarına etkisi: PTT örneği. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 8(2), 373-396. https://doi.org/10.17541/optimum.875531.
• Erdal, N. (2021). Use and management of personal protectıve equıpment ın pandemıes. Sosyal Araştırmalar ve Yönetim Dergisi, (1), 22-37. https://doi.org/10.35375/sayod.801661.
• Fawzy, M. S., & AlSadrah, S. A. (2022). COVID-19 and Saudi Arabia: Awareness, attitude, and practice. Journal Of Multidisciplinary Healthcare, 15, 1595-1618. https://www.dovepress.com/covid-19-and-saudi-arabia-awareness-attitude-and-practice-peer-reviewed-fulltext-article-JMDH
• Gültekin, Z. (2021). Covid-19 Pandemi sürecinde bankaların insan kaynakları stratejilerinin içerik analizi ile belirlenmesi. Tarsus Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), 15-30. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2242015
• İlhan, Ü. D. (2020). Covid-19 ile mücadelede insan kaynakları yönetimi uygulamalarında ihtiyaç duyulan aksiyonların belirlenmesine yönelik örgütsel müdahale yöntemi önerisi. Gaziantep Unıversıty Journal Of Socıal Scıences, 2020 Specıal Issue, 288-307. https://www.researchgate.net/publication/345740977_Covid-19_ile_Mucadelede_Insan_Kaynaklari_Yonetimi_Uygulamalarinda_Ihtiyac_Duyulan_Aksiyonlarin_Belirlenmesine_Yonelik_Orgutsel_Mudahale_Yontemi_Onerisi
• Kara, E. (2020). Covıd-19 Pandemisi: İşgücü üzerindeki etkileri ve istihdam tedbirleri. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Covıd-19 Özel Sayısı: 2, 269-282. https://dergipark.org.tr/en/pub/asead/issue/54658/738164
• Karadoğan, E. (2021). Covid-19 Pandemisinde İşçilerin Çalışma Koşullarının ve Alınan Önlemlerin AVM İşçilerine Yönelik Bir Alan Çalışması Üzerinden Değerlendirilmesi. Mülkiye Dergisi, 45(2), 449-493.
• Kırçı, Z. (207). Motivasyon unsuru olarak kariyer geliştirme ve bir uygulama [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Erzurum. https://atauni.edu.tr/yuklemeler/88e19f674b6eb49bc977769b910d15b7.pdf
• Kırılmaz, S. K. (2021). COVID-19 Pandemisinin insan kaynakları yönetimi üzerine etkilerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Sosyoekonomi, 29 (50), 255-276. https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2021.04.12
• Kırpık, G. (2020). COVID-19 Pandemisinin insan kaynakları üzerindeki etkisinin akademi, medya ve iş dünyası perspektifinden incelenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(4), 2393-2406. https://doi.org/10.33206/mjss.757777
• Küçük, N. (2021). Pandeminin insan kaynakları yönetimine etkisi. NHuman Danışmanlık, https://www.nhumandanismanlik.com/myfiles/PANDEMI%CC%87NI%CC%87N%20I%CC%87NSAN%20KAYNAKLARI%20YO%CC%88NETI%CC%87MI%CC%87NE%20ETKI%CC%87SI%CC%87.pdf
• Özmen, N. ve Doğan, E. (2022). Evaluatıon of research on the effects of the Covıd-19 pandemıc on famıly, women and chıldren. Turkish Journal of Applied Social Work, 5 (1), 16-31. https://doi.org/10.54467/trjasw.1025194
• Tüz, M. (2004). İşletmelerde yönetim modelleri. 1.Baskı, Alfa Akademi Aktüel Yayınları.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı genel Müdürlüğü, COVID-19 (2019-n CoV Hastalığı) Rehberi (Bilim Kurulu Çalışması) (2020). T.C. Sağlık Bakanlığı, 25 Şubat 2020.
• Ünüvar, İ. ve Aktaş, H. (2022). Dünya’da ve Türkiye’de Covid-19 pandemisinin ekonomik etkileri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 25(1), 124-140. https://doi.org/10.29249/selcuksbmyd.1017717.
• Üstün, Ç. ve Özçiftçi, S. (2020). COVID-19 pandemisinin sosyal yaşam ve etik düzlem üzerine etkileri: bir değerlendirme çalışması. Anatolian Clinic the Journal of Medical Sciences. 2020; 25(Special Issue on COVID 19), 142-153. https://doi.org/10.21673/anadoluklin.721864.
• WHO Coronavirus disease 2019 (COVID-19) Situation report–48. (2020). https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/situation reports/20200308-sitrep-48-covid-19.pdf?sfvrsn=16f7ccef_4.
• Yıldız, F. Z. (2022). Covid-19 Pandemisinin İnsan Kaynakları Yönetimine Etkileri, Emine Atalay (Ed.), Cansu Tor Kadıoğlu (Ed.), Z kuşağını anlamak! insan kaynakları yönetimi ve pazarlama araştırmaları (1.Basım, s.75-85) içinde. Nobel Bilimsel Eserler. https://www.academia.edu/79650981/Covid_19_Pandemisinin_%C4%B0nsan_Kaynaklar%C4%B1_Y%C3%B6netimine_Etkileri
• Yiğitol, B. ve Büyükmumcu, S. (2021). Covid-19 Korkusu, kişilik özellikleri, iş performansı ve işten ayrılma niyeti arasındaki yordayıcı ilişkilerin incelenmesi. OPUS International Journal of Society Researches, Pandemi Özel Sayısı, 3414-3447. https://doi.org/10.26466/opus.890502.
• Zırhlıoğlu, G. ve Çelik, Ş. N. (2021). ULAKBİM TR-Dizinde taranan eğitim dergilerinde COVİD-19 salgınıyla ilgili makalelerin incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 275-299. https://doi.org/10.33711/yyuefd.