THE EFFECT OF ORGANIZATIONAL JUSTICE PERCEPTION ON ORGANIZATIONAL COMMITMENT IN HEALTH INSTITUTIONS IN TURKEY: A SYSTEMATIC REVIEW STUDY

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 129 - 146, 29.12.2023

Mine Arabacı , Arzu Yiğit

Öz

TÜRKİYE’DE SAĞLIK KURUMLARINDA ÖRGÜTSEL ADALET ALGISININ ÖRGÜTSEL BAĞLILIĞA ETKİSİ: SİSTEMATİK DERLEME ÇALIŞMASI

Öz

Örgütsel adalet ve örgütsel bağlılık hem bireysel hem de kurumsal açıdan önemli kavramlardır. Sağlık kurumlarının emek yoğun olması sebebiyle sağlık insan gücü sağlık hizmeti üretim sürecinde kalitenin belirleyicisi olarak rol almaktadır. Bu nedenle sağlık kurumları için örgütsel adalet ve örgütsel bağlılık kavramları daha anlamlı ve gereklidir. Bu araştırmanın amacı; Türkiye’de sağlık kurumlarında örgütsel adalet algısının örgütsel bağlılığa etkisinin sistematik derleme yöntemi ile tespit etmektir. Araştırmada 01.01.2000 –10.10.2023 tarihleri arasında, Dergipark, Prequest, Google Akademik, Yök Tez, Scopus, veri tabanlarından Türkçe ve İngilizce dillerinde belirlenen anahtar kelimeler kullanılarak tarama yapılmıştır. Yapılan taramalar sonucunda sistematik derlemeye dâhil edilebilecek 15 çalışmaya ulaşılmıştır. Araştırma sonucunda tüm çalışmaların veri toplama yönteminin nicel olduğu, veri analiz yöntemlerinin farklılık gösterdiği ve toplam ulaşılmış katılımcı sayısının 5123 olduğu görülmüştür. Örgütsel adalet algısının varlığının örgütsel bağlılık üzerinde olumlu etkiye sahip olduğu görülmüş ve örgütsel adalet ve örgütsel bağlılık arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Sağlık kurumlarında örgütsel adaletin bağlılığa etkisini göz önünde bulundurarak adımlar atılmalı ve buna uygun çalışmalar yapılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık sektörü, Örgütsel adalet, Örgütsel bağlılık, Sistematik derleme

Kaynakça

• Ağıroğlu Bakır, A. (2013). Öğretmenlerin paylaşılan liderlik ve örgütsel bağlılık algıları arasındaki ilişkinin analizi. [Doktora Tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Aksoy, C. ve Yalçınsoy, A. (2017). Investigation on the relationship between job satisfaction, organizational commitment, organizational justice and supervisor support: an application in the health sector. Journal of Management Research.10(1). 26-45.
• Allen, N. & Mayer, J. (1990). The measurement and antecedents of affective, continuance and normative commitment to the organization. Journal of Occupational Psychology, 63, 1–18.
• Arı, M., Gülova, A. A. ve Köse, S. (2017). Örgütsel adalet algısı ile örgütsel bağlılık davranışının ilişkisi: bir sağlık kuruluşunda araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 10(1), 43-51.
• Atalay, M. Ö. (2019). Örgütsel bağlılık ve örgütsel adalet arasındaki ilişkinin meta analiz yöntemiyle incelenmesi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(5), 430-444.
• Aydoğan, S. (2020). Örgütsel adalet algısının örgütsel bağlılığa, iş tatminine ve işle bütünleşmeye etkisi: sağlık alanında bir araştırma [Yüksek Lisans Tezi]. Sütçü İmam Üniversitesi.
• Bakhshi, A., Kumar, K. & Rani, E. (2009). İş tatmini ve örgüt bağlılığının yordayıcısı olarak örgütsel adalet algısı. Uluslararası İşletme Ve Yönetim Dergisi, 4(9), 145- 154.
• Balay, R. (2000). Yönetici ve öğretmenlerde örgütsel bağlılık. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Bayrak Kök, S., ve Uçar, P. (2018). Özel banka çalışanlarının örgütsel bağlılık düzeyleri. Asia Minor Studies, 6(Agp Sempozyum Özel Sayısı1), 234-245.
• Bayram, L. (2005). Yönetimde yeni bir paradigma: Örgütsel Bağlılık. Sayıştay Dergisi , (59), 125-139.
• Bhatnagar, K., & Srivastava, K. (2012). Job satisfaction in health-care organizations. Industrial Psychiatry Journal, 21(1), 75.
• Bidarian, S. & Jafari, P. (2012). The relationship between organizational justice and organizational trust. procedia - Social and Behavioral Sciences, 47, 1622–1626.
• Carbery, R., Garavan, T. N., O’Brien, F. & Mc Donnell, J. (2003). Predicting Hotel Managers’ Turnover Cognitions, Journal of Managerial Psychology, 18(7), 649-679.
• Cevizci, A. (1996). Felsefe sözlüğü, Ankara: Ekin Yayınları.
• Ceylan, A. (1998). Örgütsel davranışın bireysel boyutu, Gebze: GYTE Yayınları.
• Chegini, M. G. (2009). The relationship between organizational justice and organizational citizenship behavior. American Journal of Economics and Business Administration, 1(2), 173–176.
• Cihangiroğlu, N. (2011). Askeri doktorların uygunluk uygunlukları ile büyüklüklerin arasındaki ilişkinin analizi. Gülhane Tıp Dergisi, 53(1), 9-16.
• Cook, T. D. & Campbell, D. T. (1979). Quasi-experimentation design & analysis issues for field settings. In Chicago: Rand McNally.
• Cropanzano, R., Bowen, D. E.,& Gilliland, S. W. (2007). The management of rganizational justice. Academy of Management Perspectives, 21(4), 34-48.
• Crow, M.S., Lee, C. & Joo, J. (2012). Organizational justice and organizational commitment among South Korean police officers: An investigation of job satisfaction as a mediator, Policing: An International Journal, Vol. 35 No. 2, pp. 402-423.
• Çaylıkoca, A. (2017). Örgütsel bağlılığın mesleki bağlılık üzerine etkisi: konaklama işletmelerinde bir araştırma. Uluslararası Global Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(1), 1-17.
• Çöl, G., ve Avunduk, Z. B. (2019). Örgütsel adaletin örgütsel bağlılık üzerine etkileri: kamu hastanesinde bir uygulama. Turkish Studies, 14(7), 3713-3731.
• Deressa, B., Adugna, K., Bezane, B., Jabessa, M., Wayessa, G., Kebede, A. & Demissie, Y. (2022). The relationship between organizational commitment and organizational justice among health care workers in ethiopian jimma zone public health facilities. Journal of Healthcare Leadership. 14 5–16.
• Deressa, B., Adugna, K., Bezane, B., Jabessa, M., Wayessa, G., Kebede, A., ... & Demissie, Y. (2022). The relationship between organizational commitment and organizational justice among health care workers in Ethiopian Jimma Zone public health facilities. Journal of Healthcare Leadership, 5-16.
• Doğan, M. (1995). İşletme ekonomisi ve yönetimi, Nobel Yayıncılık, İzmir.
• Emini, M. E. (1995). Pozitif hukuk uygulamasında adalet idesi. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 223–234.
• Eren, E. (2016). Yönetim ve organizasyon. Beta Yayıncılık.
• Ersoy, S. ve Bayraktaroğlu, S. (2010). Örgütsel bağlılık örgütsel davranışta güncel konular. İstanbul: Ekin Yayın Evi.
• Güçlü, H. (2006). Turizm sektöründe durumsal faktörlerin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi. [Doktora Tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Gül Öztürk, A. ve Koşar, S. (2021). Öğretmenlerin örgütsel adalet algıları üzerine bir olgubilim çalışması. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(3), 1951-1991.
• Hong, Q. N., Fàbregues, S., Bartlett, G., Boardman, F., Cargo, M., Dagenais, P., Pluye, P. (2018). The Mixed Methods Appraisal Tool (MMAT) version 2018 for information professionals and researchers. Education for information, 34(4), 285-291.
• Hong, Q. N., Pluye, P., Fàbregues, S., Bartlett, G., Boardman, F., Cargo, M., ... & Vedel, I. (2019). Improving the content validity of the mixed methods appraisal tool: a modified e-Delphi study. Journal of clinical epidemiology, 111, 49-59.
• Instructions for completion: Criteria Yes No Moderate Weak.
• Işık, O., Uğurluoğlu, Ö.,Akbolat, M. (2012). Sağlık kuruluşlarında örgütsel adalet algılarının örgütsel bağlılığa etkisi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 13(2), 254-265.
• İçerli, L. (2010). Örgütsel Adalet: Kuramsal bir yaklaşım, girişimcilik ve kalkınma dergisi, 5(1), 68-69.
• İnce, M. ve Gül, H. (2005). Yönetimde yeni bir paradigma: örgütsel bağlılık, çizgi kitabevi yayınları, Ankara. Jameel, A.S., Mahmood, Y.N., Jwmaa, S.J. (2020). Organizational justice and organizational commitment among secondary school teachers, Cihan University-Erbil Journal of Humanities and Social Sciences, 4(1), 1-6.
• Karaçam, Z. (2013). Sistematik derleme metodolojisi: sistematik derleme hazırlamak için bir rehber. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(1), 26-33.
• Korkmazer, F. ve Pirol, M. (2021). Örgütsel adaletin örgütsel sapma davranışlarına etkisi: bir hastane örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 24(1), 43-62.
• Korkut, Y. (2018). Çalışanın adalet algısı ve iş doyumu ilişkisi: örgütsel bağlılığın aracılık rolü (hekimler üzerine bir araştırma). [Yüksek Lisans Tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
• Lambert, E. G., Hogan, N. L., Kelley, T. M., Kim, B. ve Garland, B. (2014), When domains spill over: the relationships of affective and continuance commitment with work-family conflict among correctional staff. Criminal Justice Policy Review, 25(4), 476-502.
• Liou, S. R. (2008, July). An analysis of the concept of organizational commitment. In Nursing Forum (Vol. 43, No. 3, pp. 116-125). Malden, USA: Blackwell Publishing Inc..
• Mahdi, O. R., Mohd, E. S. B. G. ve Almsafir, M. K. (2014). Empirical study on the ımpact of leadership behavior on organizational commitment in plantation companies in malaysia. ProcediaSocial and Behavioral Sciences, 109, 1076-1087.
• Mowday R.T., Steers R.M., Porter L.W.(1979). The measurement of organizational commitment, Journal of Vocational Behavior, 14, 224-247.
• Önal Sandal, E. (2012). Çalışanların adalet kavramı ve bazı iş davranışları ile ilişkisi. Kalkınmada Anahtar Verimlilik, 278, 28-33.
• Özdemir, H.Ö. (2020). Sağlığın çalışanlarının anahtarlıklarının anahtarlıkları ile diğer özelliklerden yordanması. İşletme Ekonomi Ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 172- 181.
• Özkan, N. (2017). İstanbul çekmece bölgesi genel sekreterliğine bağlı hastanelerde çalışan doktorlarda ve hemşirelerde örgütsel adalet, iş doyumu ve örgütsel bağlılık üzerine bir çalışma. [Yüksek Lisans Tezi]. Beykent Üniversitesi.
• Öztürk, C. ve Çınarbay, Ö. (2020). Örgütsel adalet ile örgütsel bağlılık ilişkisi üzerine bir alan araştırması: van muradiye ilçesindeki sağlık meslek mensupları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 13(75), 647-657.
• Öztürk, P. (2008). An empırıcal study of relatıonshıps between organızatıonal justıce and organızatıonal commıtment ın publıc health care companıes ın İstanbul. [Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Page, M. J., Mckenzie J. E., Bossuyt, P.M., Boutron, I., Hoffman, T. C. & Mulrow, C. D. et al. (2021). The PRISMA 2020 statement: An updated guideline for reporting systematic reviews.
• Poyraz, K. ve Kara, H. (2009). Örgütsel adalet algılamalarının örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisine yönelik bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , (9), 71-91.
• Quality assesmen tool dictionary. (2018). Quality Assessment Tool-Review Articles Radosavljević, Ž., Ćilerdžić, V., ve Dragić, M. (2017). Employee organizational commitment. Business Economics and Entrepreneurship International Review, 1(2), 18–26.
• Robbıns, S. P. & Judge, T. A. (2013). Organizational behavior. İ. Erdem, Organizational behavior 14, 204-226., Sağlık Bakanlığı. (2010). Health Personnel s’ Satisfaction Survey.
• Salihoğlu, G. H. (2013). Örgütsel bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki (Çorum ilinde hastane çalışanlarına anket uygulaması) . Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(1) , 300-310.
• Salim L. (2005) Organizational commitment in healt ngo in Pakistan [Unpublished Doctorate Thesis]. University Of Toronto.
• Stephens, R. D., Dawley, David. D. ve Stephens, D. B. (2004). Director role potential as antecedents of normative and affective commitment on nonprofit boards. Organizational Analysis,12(4).395–413.
• Şahin, R. Kavas, E. (2016). Örgütsel adalet ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin belirlenmesinde öğretmenlere yönelik bir araştırma: Bayat örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 7(14) , 119-140.
• Şahin, S., Ayyıldız, N. (2021). Örgütsel adalet ile bağlılık kavramlarının doğası ve ilişkisi: sağlık sektörü bağlamında bir araştırma. Ankara Üniversitesi Sbf Dergisi, 76(4), 955-990.
• Tabak, Y. (2020). Sağlık çalışanlarında örgütsel adalet algısının örgütsel bağlılığa etkisi [Yüksek Lisans Tezi]. Yeditepe Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü.
• Tamer, İ., ve Bozaykut Bük, T. (2020). Algılanan örgütsel destek ve örgütsel bağlılık üzerine kavramsal bir inceleme. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(2), 139-147.
• Taşkaya, S., ve Şahin, B. (2011). Hastane çalışanlarının kişisel özellikleri ile örgütsel adalet algılarının örgüte bağlılık düzeyleri üzerine etkisinin yapısal eşitlik modeli ile değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29(1), 165-185.
• Tuncer, D., Ayhan, D. Y. ve Varoğlu, D. (2016). Genel işletmecilik bilgleri. Siyasal Kitabevi. Umutlu, F. (2017). Hemşirelerde örgütsel adalet, iş tatmini ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkilerin incelenmesi: üniversite hastanesi örneği [Yüksek Lisans Tezi]. Okan Üniversitesi.
• Ünler, E. ve Gürel, H.(Ed.), 2015. Örgütsel adaletin peşinde. İstanbul: Beta Basım A.Ş. Valentine, J. C. (2009). Judging the quality of primary research. In H. Cooper & L. V. Hedges (Eds.) (pp. 129–146). New York: Russell Sage Foundation.
• Wan, H. L. (2016). Organisational justice and citizenship behaviour in Malaysia. Singapore: Springer.
• Wortman, P. M. (1994). Judging research quality. In H. Cooper & L. V. Hedges (Eds.) (pp. 97–109). New York: Russell Sage.
• Yalçıntaş, M. ve San, İ. (2017). Örgütsel adalet ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik ampirik bir çalışma. Uluslararası İktisadi Ve İdari İncelemeler Dergisi, 16. Ulusal İşletmecilik Kongresi, 503-514.
• Yıldız, A. ve Atilla, G. (2019). Örgütsel adalet algısının örgütsel bağlılık düzeyine etkisi: otel çalışanları üzerinde bir araştırma. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(19), 39-64.