KNOWLEDGE, ATTITUDES, AND BEHAVIORS REGARDING HPV AND ITS VACCINE IN TURKEY: A SYSTEMATIC REVIEW

Year 2025, Volume: 7 Issue: 1, 60 - 73, 30.06.2025

Sıddıka Çam , Merve Tavukcu

Abstract

Human Papilloma Virus (HPV) is a significant public health issue worldwide, particularly due to its role in causing serious diseases such as cervical cancer. Although there is no definitive treatment for HPV infection, the disease can be largely prevented through vaccination and screening programs. The aim of this study is to evaluate research conducted in Turkey between 2019 and 2024 regarding knowledge, attitudes, and behaviors related to HPV infection and HPV vaccination. A comprehensive literature review was conducted across databases including Web of Science, PubMed, TR Dizin, Scopus, EBSCOhost, and the YÖK Thesis Center, yielding a total of 425 studies. Based on predetermined criteria, 18 studies were selected for evaluation. Findings indicate that awareness and knowledge about HPV are generally low, particularly among youth, women, and parents, while vaccination rates remain significantly below the desired level. Furthermore, a lack of awareness and knowledge about HPV was found to be associated with negative attitudes toward vaccination and low vaccination rates. Socioeconomic barriers, societal prejudices, and the exclusion of the vaccine from the national immunization program were identified as major factors adversely affecting vaccination decisions. In conclusion, to increase HPV awareness,improve knowledge levels, promote vaccine acceptance, and expand vaccination and screening programs, it is recommended that public health policies develop multifaceted intervention strategies.

Keywords

HPV, HPV Vaccine, Knowledge, Attitude and Behavior, Systematic Review

TÜRKİYE’DE HPV VE AŞISINA İLİŞKİN BİLGİ, TUTUM VE DAVRANIŞLAR: SİSTEMATİK BİR DERLEME

Abstract

Human Papilloma Virüs (HPV), özellikle serviks kanseri gibi ciddi hastalıklara yol açması nedeniyle küresel sağlık açısından önemli bir halk sağlığı sorunudur. HPV enfeksiyonuna yönelik kesin tedavi olmamakla birlikte, aşılama ve tarama programları ile hastalık önemli ölçüde önlenebilmektedir. Türkiye’de 2019-2024 yılları arasında HPV enfeksiyonu ile HPV aşısına ilişkin bilgi, tutum ve davranışları inceleyen çalışmaların değerlendirilmesi bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Web of Science, PubMed, TR Dizin, Scopus, EBSCOhost ve YÖK Tez Merkezi veri tabanlarında yapılan kapsamlı literatür taraması sonucunda toplam 425 çalışma elde edilmiştir. Belirlenen kriterler doğrultusunda 18 araştırma değerlendirmeye alınmıştır. Araştırmanın bulguları, özellikle gençler, kadınlar ve ebeveynler arasında HPV hakkında farkındalık ve bilgi düzeyinin genel olarak düşük olduğunu, aşılanma oranlarının ise istenilen seviyenin oldukça altında kaldığını göstermektedir. Ayrıca, HPV’ye dair farkındalık ve bilgi eksikliğinin, aşılama uygulamalarına yönelik olumsuz tutumlar ve düşük aşılama oranları ile ilişkili olduğu saptanmıştır. Sosyoekonomik engeller, toplumsal önyargılar ve aşının ulusal bağışıklama programında yer almaması aşılama kararlarını olumsuz etkileyen başlıca faktörler arasında yer almıştır. Sonuç olarak, HPV farkındalığını artırmak, bilgi düzeyini yükseltmek, aşı kabulünü teşvik etmek ve aşı ile tarama programlarının yaygınlaştırılması amacıyla halk sağlığı politikaları geliştirilerek çok yönlü müdahale stratejileri önerilmektedir.

Keywords

HPV, HPV Aşısı, Bilgi, Tutum ve Davranış, Sistematik Derleme

References

• Alper Yıldız, B. (2021). Üniversite öğrencilerinin human papillomavirus (HPV) ve HPV aşısı hakkındaki bilgi düzeyleri ve tutumları [Tıpta Uzmanlık Tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
• Alsancak, A., Yazıcı, B. B., Sakar, H. H., Bala, N. B., Uçarer, S., & Bakar, C. (2024). Üniversite öğrencilerinin Human Papilloma Virus (HPV) ve HPV aşısı hakkındaki tutumları ve bilgi düzeyleri. Halk Sağlığı Araştırma ve Uygulamaları Dergisi, 2(1), 30–43.
• Altınel Açoğlu, E., Oğuz, M. M., & Şenel, S. (2019). Ebeveynlerin HPV aşısı hakkındaki bilgi düzeyleri ve yaklaşımları. Turkish Journal of Pediatric Disease.
• Altun, H. (2023). Hatay ili birinci basamağa başvuran 18-70 yaş arası kadınların serviks kanseri ve HPV aşısı hakkında bilgi, tutum ve davranışları [Tıpta Uzmanlık Tezi]. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi.
• Atlı, E., & Göl, İ. (2022). Ebeveynlerin Human Papilloma Virüs aşısına yönelik tutum ve inançlarının değerlendirilmesi. Izmir Democracy University Health Sciences Journal, 5(1), 270-284.
• Berk, O. S. (2022). 0-18 yaş grubu kız çocuk sahibi ebeveynlerin HPV ve HPV aşısı hakkındaki bilgi, tutum, düşüncelerinin ve aşılanma durumlarının incelenmesi [Tıpta Uzmanlık Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Bora Başara, B., Aygün, A., Özdemir, T. A. vd. (2025). Sağlık istatistikleri yıllığı 2023. Sağlık Bakanlığı, Ankara.
• Böyük, M., & Çıtak Bilgin, N. (2023). HPV enfeksiyonuna güncel bir bakış: Nedenleri, etkileri ve korunma. Abant Sağlık Bilimleri ve Teknolojileri Dergisi, 3(1), 40-47.
• Centers for Disease Control and Prevention. (2025). HPV vaccination recommendations. https://www.cdc.gov/vaccines/vpd/hpv/hcp/recommendations.html Erişim tarihi: 01.05.2025
• Cindoruk, D. (2023). Karabük Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinin HPV hakkında bilgi düzeyi, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi [Tıpta Uzmanlık Tezi]. Sağlık Bakanlığı.
• Çelik, P. (2018). HPV aşısı hakkında ailelerin bilgi, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi [Tıpta Uzmanlık Tezi]. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi.
• Çelik, P. & İncesoy Özdemir, S. (2021). 9-18 yaş grubu çocuğu olan ebeveynlerin HPV enfeksiyonu ve aşısı hakkında farkındalık, bilgi, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi. Journal of Pediatric Infection, 15(2), 84-90.
• Çınar, İ. Ö., Özkan, S., Aslan, G. K., Alataş, E. (2019). Knowledge and behavior of university students toward human papillomavirus and vaccination. Asia‑Pacific Journal of Oncology Nursing, 6(3), 300-307.
• Dal, Ö., Gafarlı, L., Karagöz, M. İ., Çakır Güngör, A. N. (2024). HPV (insan papillomavirus) aşısına güncel yaklaşımlar. Çukurova Tıp Öğrenci Dergisi, 4(1), 18-23.
• Daşıkan, Z., Ünsal Atan, Şenay, Erdoğan, M., Kıratlı, D., Yeyğel, Çiler & Elmas, S. (2023). Effect of an educational intervention on knowledge of human papillomavirus infection among university students in Turkey: A quasi-experimental study. Health & Research Journal, 9(3), 131–142.
• Demir, R. (2024). Kadınların Human Papilloma Virüs enfeksiyonu ve aşısı hakkındaki farkındalıkları ile servikal kanserin erken tanısına yönelik tutumları. Etkili Hemşirelik Dergisi, 17(4), 603-621.
• Ergün S. (2023). The Effect of university students' levels of knowledge about HPV infection and the HPV vaccine on their health beliefs: Health sciences students. Vaccines, 11(6), 1126.
• Güler, B. (2023). Yetişkin kadınların insan papilloma virüsü (HPV), HPV aşısı ve tarama testi hakkında bilgi, tutum ve uygulamaları [Tıpta Uzmanlık Tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Kılıçaslan, Ö., Aslantaş, M., Engin, M. M. N., Timur, F. & Kocabay, K. (2021). The level of knowledge about human papillomavirus infection and vaccination among mothers of children aged 11-18 years of age. European Archives of Medical Research, 38(2), 125-131.
• Kmet, L. M., Lee, R. C., & Cook, L. S. (2004). Standard quality assessment criteria for evaluating primary research papers from a variety of fields. HTA Initiative #13. Alberta Heritage Foundation for Medical Research.
• Koç, Ö., Baltacı, N. & Doğan Yüksekol, Ö. (2023). Kadınların serviks kanseri taraması inançlarının hpv aşısına yönelik inançları ile ilişkisi. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 17(1), 31-41.
• Malagón, T., Franco, E. L., Tejada, R. et al. (2024). Epidemiology of HPV-associated cancers past, present and future: Towards prevention and elimination. Nature Reviews Clinical Oncology, 21, 522–538.
• Mercuri, M., Hackett , K., Barnabas, R. V. et al. (2024). Evaluation of a single-dose HPV vaccine strategy for promoting vaccine, health, and gender equity. The Lancet Infectious Diseases, 24(10), e654-e658.
• Mete, B., Utuk, F. A., Demirhindi, H. vd., (2023). Human papillomavirus vaccine administration among women in the Eastern Mediterranean region of Turkey: Prevalence and barriers. European Review for Medical and Pharmacological Sciences, 27, 3526-3533.
• Orhan, M., Kaya, M. V. & Sayar, B. (2023). Alcohol use among students in Turkey: A systematic review study. Turkish Journal of Public Health, 21(1), 127-143.
• Özdemir, K., Şahin, S. & Ünsal, A. (2021). Üniversitede öğrenim gören kız öğrencilerin HPV bilgi düzeyinin incelenmesi (Sakarya, Türkiye). Andrology Bulletin, 23, 97-104.
• Özdemir, S., Akkaya, R. & Karaşahin, K.E. (2020). Analysis of community-based studies related with knowledge, awareness, attitude, and behaviors towards HPV and HPV vaccine published in Turkey: A systematic review. Journal of the Turkish-German Gynecological Association, 21(2), 111-123.
• Öztürk, Y. & Gürsoy, E. (2020). Kadınların pap smear tarama testini yaptırmalarının önündeki engeller. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 29(1), 61-68.
• Sağlık Bakanlığı. (2021). Türkiye kanser kontrol programı. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kanser-db/Dokumanlar/Raporlar/17.Agustos_2021_Kanser_Kontrol_Programi_versiyon-1.pdf
• Sağlık Bakanlığı. (2024). Türkiye sağlık okuryazarlığı düzeyi ve ilişkili faktörleri araştırması raporu yayımlandı. https://sggm.saglik.gov.tr/TR-107279/turkiye-saglik-okuryazarligi-duzeyi-ve-iliskili-faktorleri-arastirmasi-raporu-yayimlandi.html
• Sağlık Bakanlığı. (2025a). Kanser taramaları. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kanser-taramalari.html
• Sağlık Bakanlığı. (2025b). HPV aşısı müjdesi. https://x.com/saglikbakanligi/status/1933257947733266509?ref_src=twsrc%5Egoogle%7Ctwcamp%5Eserp%7Ctwgr%5Etweet adresinden 13 Haziran 2025 tarihinde alınmıştır.
• Sekaran, U. & Bougie, R. (2016). Research methods for business: A skill building approach: John Wiley & Sons.
• Şerifoğlu, C. (2020). Karabük üniversitesi öğrencilerinin cinsel yolla bulaşan hastalıklar, HPV ve HPV aşısı hakkındaki bilgi, tutum ve davranışlarının araştırılması [Tıpta Uzmanlık Tezi]. Karabük Üniversitesi.
• Taşar, S., Bal Yüksel, E., Sağcan, D. et al. (2021). Pediatristlerin human papilloma virüs aşısı hakkındaki bilgi ve tutumları. Forbes Journal of Medical Sciences, 2(1), 19-24.
• Tonbuloğlu Altıner, Ö., Medeni, V., & Baran Aksakal, F. N., (2024). ASM’lere başvuran 18-45 yaş arası kadınların hpv ve aşısına dair bilgi, tutum, inanç ve davranışları. 8. Uluslararası 26. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi (pp.610-611).
• Torlak, A. (2023). Üniversite öğrencilerinin HPV ve HPV aşısına yönelik bilgi düzeylerinin incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Medipol Üniversitesi.
• Tursun, S., Yücel, H. & Altınel Açoğlu, E. (2022). Parent’s attitude and knowledge on HPV vaccination: A descriptive study. Turkish Bulletin of Hygiene and Experimental Biology, 79(3), 409-418.
• Türker, Ü. A. & Çatak, B. (2022). Are women aware of the vaccine against human papillomavirus? A hospital-focused cross-sectional study. Medical Journal of Süleyman Demirel University, 29(2), 249-254.
• Varer Akpinar, C. & Alanya Tosun, S. (2023). Knowledge and perceptions regarding Human Papillomavirus (HPV) and willingness to receive HPV vaccination among university students in a north-eastern city in Turkey. BMC women's health, 23(1), 299.
• World Health Organization. (2025a). Human Papillomavirus and cancer. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/human-papilloma-virus-and-cancer adresinden 1 Mayıs 2025 tarihinde alınmıştır.
• World Health Organization. (2025b). Cervical cancer elimination initiative. https://www.who.int/initiatives/cervical-cancer-elimination-initiative adresinden 1 Mayıs 2025 tarihinde alınmıştır.
• Yalçın Gürsoy, M. & Sağtaş, F. (2023). Human Papillomavirus vaccination in male university students in Turkey: coverage rate, barriers, and associated factors. Journal of prevention, 44(2), 181-191.
• Yılmaz, T., Dinç Kaya, H., Günaydın, S. & Günay, Ü. (2021). The level of knowledge about human papillomavirus and attitude towards vaccination among young women in Turkey. Cyprus Journal of Medical Sciences, 6(1), 14-21.
• Yurtçu, E., Doğan, R. A., Karaaslan, B. & Mutlu, S. (2022). Relationship between awareness of cervical cancer and HPV infection and attitudes towards HPV vaccine among women aged 15-49 years: a cross-sectional study. Sao Paulo medical journal,140(3), 349-355.