ABC Çocuklar İçin Türkçe (A1)” Ders Kitabındaki Söz Varlığı Unsurları

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 4, 207 - 225, 31.10.2022

Gökçen Göçen , Nebahat Ataş

Öz

Yabancı dil öğretiminde kelime öğretimi büyük bir öneme sahiptir. Kelime öğretimi, birçok öğretim tekniği ve
materyal ile gerçekleştirilebilmektedir. Öğretim sürecinde sıkça başvurulan kaynaklardan biri de ders kitaplarıdır.
Ders kitaplarının dilde en sık ve yaygın olarak kullanılan kelimelerle hazırlanması sistemli, aşamalı ve ihtiyaca
yönelik bir kelime öğretimi açısından bir gerekliliktir. Dilde en sık ve yaygın olarak kullanılan kelimeler, sıklık
çalışmaları ile ortaya konmaktadır. Sıklık çalışmaları, hedef söz varlığının belirlenmesinde ve başta ders kitapları
olmak üzere ders materyallerinin de bu listelere göre hazırlanmasında önemlidir. Türkçenin yabancı dil olarak
öğretimi alanında yapılan sıklık çalışmaları ile ders kitaplarında hangi seviyede, hangi kelimelerin olduğu ortaya
konmakta; elde edilen verilerden hareketle öğretim sürecinde hangi tür kelimelerden ne zaman ve ne kadar
yararlanılacağı yorumlanmaktadır. Böylelikle öğretim sürecinde kullanılabilecek herkes tarafından kabul edilen
sıklık listelerine ulaşmak mümkün olmaktadır. Bu anlamda Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde ders
kitapları üzerinde yapılacak sıklık çalışmalarına ihtiyaç olduğu anlaşılmaktadır. Bu ihtiyaçtan hareketle bu
çalışmada, Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen çocuk öğreniciler için hazırlanmış ders kitaplarındaki söz varlığı
unsurlarını belirlemek ve bunların kullanım sıklıklarını tespit etmek amaçlanmıştır. Bu amaçla yapılan çalışmanın
yöntemi olarak nitel durum çalışması seçilmiştir. Çalışmada “ABC Çocuklar İçin Türkçe Öğretim Setinde yer
alan A1.1 ve A1.2 seviyesindeki 2 kitap incelenmiştir. Araştırma kapsamında veri toplama aracı olarak doküman
analizi kullanılmıştır. Araştırma sürecinde CIBAKAYA 2.3 programından yararlanılarak kitaplarda yer alan
kelime, ikileme, deyim ve atasözlerinin kullanım sıklıkları belirlenmiştir. Elde edilen bulgulara göre ders
kitaplarında en çok isim ve fiillere yer verilirken atasözlerine hiç yer verilmemiştir. Ders kitaplarında az sayıda
da olsa ikilemelere ve deyimlere de yer verildiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe eğitimi, Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi, kelime öğretimi, söz varlığı, kelime sıklığı

Kaynakça

• Açık, F. (2013). Temel Türkçe (A1-A2) için söz dağarcığı tespit denemesi. Abdurrahman Güzel İçin Armağan Kitabı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Aksan, D. (2015). Her yönüyle dil-ana çizgileriyle dilbilim. Ankara: TDK Yayınları.
• Arslan, N. (2014). Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarında söz varlığı unsurlarının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Aslan, G. (2020). Çocuklar için yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarının şekil ve içerik açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Aydın, M. (2015). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan ders ve okuma kitaplarındaki kelime sıklığı ve seviyelere göre sözcük hazinesi çalışması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Aydın, M., & Açık, F. (2017). TÖMER kitaplarındaki kelime varlığı. International Journal of Language Academy, 5(1), 337-348.
• Aydın, N. (2018). Nitel araştırma yöntemleri: etnoloji. Uluslararası Beşeri ve Sosyal Bilimler İnceleme Dergisi, 2(2), 60-71.
• Bağcı, H., & Özdemir, A. (2021). A1 ve A2 seviyesi ders kitaplarında yer alan okuma metinlerinin söz varlığı açısından incelenmesi (Gazi Üniversitesi TÖMER örneği). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (60), 385-407.
• Barın, E. (2003). Yabancılara Türkçenin öğretiminde temel söz varlığının önemi. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 13, 311-317.
• Bozkurt, B. (2015). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde orta seviye (B1-B2 düzeyi) hedef sözcük belirleme çalışması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Boylu, E., & Çal, P. (2018). Suriyeli mültecilerin Türkçe kursuna başlamadan önceki söz varlığı durumları. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(1), 68-94.
• Çelik, S. (2014). Yabancı dil olarak Almanca ve Türkçe öğretimi A1 ve A2 seviyesindeki ders kitaplarında kullanılan söz varlığının karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çınar, İ., & İnce, B. (2015). Türkçe ve Türk Kültürü ders kitaplarındaki söz varlığına derlem temelli bir bakış. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 3(1), 198-209.
• Çiçek, M. (2015). Avrupa dil programı sözcük setleri ile yabancılara Türkçe öğretimi kitaplarındaki sözcüklerin karşılaştırılması: Yunus Emre Enstitüsü Türkçe öğretim seti A1 ders kitabı örneği. International Journal of Language Academy, 3(2), 216-231.
• Çiriş, M., & Arslan, M. (2021). Ortak Avrupa Dil Referansı bağlamında yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan Yağmur ders kitaplarının kelime sıklığı açısından incelenmesi. Journal of Research In Turkıc Languages, 3(2), 51-61.
• Demirel, M. V. (2013). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğrenenlere Kelime Öğretiminde Farklı Kelime Gruplarının Kullanımının Etkisi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 2(4), 286-299.
• Doğan, Y. (2014). Yabancılara Türkçe kelime öğretiminde market broşürlerinden yararlanma. Journal of Language and Linguistic Studies, 10(1), 89-98. Journal of Sustainable Educational Studies (JSES)
• Göçen, G., & İleri, A. (2022). Yabancı öğrenciler için Türkçe çalışma kitaplarındaki söz varlığı unsurları. Journal of Sustainable Educational Studies (JSES), (Ö1), 226-246.
• Göçen, G. (2016). Yabancılar için hazırlanan Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığı ile Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin yazılı anlatımlarındaki söz varlığı. Yayımlanmamış doktora tezi. Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Göçen, G., Karabulut, G., Yıldız Memiş, N., & Darama, M. (2020). Yabancılar için Türkçe okuma kitaplarında yer alan ikileme, deyim ve atasözlerinin kullanım sıklığı ve seviyelere göre dağılımı. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 8(2), 112-142.
• Göçen, G., & Okur, A. (2016). Yabancılar için Türkçe ders kitaplarındaki sözcüklerin kullanım sıklığı ve yaygınlığı. Milli Eğitim Dergisi, 45(210), 447-476. Göçer, A. (2010). Türkçe eğitiminde öğrencilerin söz varlığını geliştirme etkinlikleri ve sözlük kullanımı. Turkish Studies (Elektronik), 5(1), 1007-1036.
• Gökmen, H. (2021). Yabancılar için Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığı: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi yabancılar için Türkçe öğretim seti örneği. Yayımlanmış yüksek lisans tezi. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Gündoğdu, İ. (2019). Kültürler arası iletişim yaklaşımı açısından Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan ders kitaplarındaki deyimler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Karadağ, Ö., & Kurudayıoğlu, M. (2010). Türkçe programına göre hazırlanmış ilköğretim birinci kademe Türkçe ders kitaplarının kelime hazinesi. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 27, 424-436.
• Hayran, T. (2019). Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarında söz varlığına yönelik bir inceleme. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Burdur.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-80.
• Kaymak, E. (2021). B1 Türkçe ders kitaplarında kavramlar ve kavram alanları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Küzeci, D. (2015). Yabancı Dil Seçimi ve Yabancı Dil Politikaları. Journal of Kazım Karabekir Education Faculty, (30), 13-26.
• Kılıç, T. (2017). Yedi İklim Türkçe ve İstanbul Yabancılar İçin Türkçe öğretim setlerindeki fiilimsilerin kullanım sıklığının belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
• Mustafaoğlu, R. (2018) Yabancı dil olarak İngilizce ve Türkçe öğretimi A1 ve A2 seviyesindeki ders kitaplarının söz varlığı bakımından karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Onan, B. (2016). Söz varlığı terminolojisi üzerine bir analiz çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 45(210), 11-29.
• Ölker, G. (2011). Sözcük türleri ve kelime sıklığı sözlüğü üzerine. Dil Araştırmaları Dergisi, 9, 45-60.
• Özbay, M., & Melanlıoğlu, D. (2008). Türkçe eğitiminde kelime hazinesinin önemi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 30-45.
• Özcan, E., & Tarcan, Ö. D. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitaplarındaki okuma metinlerinde yer alan sözcüklerin sıklık görünümleri. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 72-80.
• Özdemirel, A. Y. (2017) Yabancı dil olarak Türkçe ve İngilizce ders kitaplarındaki sözcüklerin kullanım sıklığı bağlamında değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Journal of Sustainable Educational Studies (JSES) Öztürk, H. (2013). 1980’den 2010 yılına okunurluğu yüksek Türk romanlarının söz varlığı açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Paylan, K. (2015). Türkçede kelime türetme yollarına genel bir bakış. Yayımlanmış yüksek lisans tezi. Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Serin, N. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi için hazırlanmış ders kitapları ile bu kitapları kullanan öğrencilerin söz varlığının karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Şenyiğit, Y. (2020). Yabancılara Türkçe öğretiminde sözlü dilin kelime sıklığı ve A1-A2 seviye sözlüğü. Yayımlanmış doktora tezi. Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Şimşek, N. D. (2015). Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarındaki metinlerin ilişkisel söz varlığı açısından değerlendirilmesi. International Journal of Science Culture and Sport, (3), 809-827.
• Yahşi, Ö. (2020) Yabancılara Türkçe öğretiminde temel düzey söz varlığını belirleme: yabancılar için hazırlanan Türkçe ders kitapları ile Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin yazılı ve sözlü anlatım uygulamalarına söz varlığı. Yayımlanmamış doktora tezi. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Zenci, S. Ç. (2021). İstanbul yabancılar için Türkçe öğretim setindeki sözcük listelerinin değerlendirilmesi. Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 4(2021 Yunus Emre ve Türkçe yılı yabancı dil olarak Türkçe öğretimi özel sayısı), 1-14.