Özel Gereksinimli Bireylerde Sosyal Beceri Öğretimine İlişkin Ülkemizde Yapılan Tezlerin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 27 - 40, 31.01.2023

Zehra Kurşun

Öz

Bu çalışmada ülkemizde özel gereksinimli bireylere yönelik sosyal beceri öğretimi ile ilgili yapılan tezler incelenmiştir. Sosyal beceri, sosyal ortamlarda olumlu sosyal sonuçlar elde edilmesini sağlayan aynı zamanda kişisel anlamda hem olumlu hem olumsuz duyguların ifade edilmesini sağlayan beceridir. Özel gereksinimli bireyler sosyal beceri alanında sorunlar yaşamakta ve bu bireylere sosyal becerilerin öğretimi için çeşitli yöntemler uygulanmaktadır. Bu sebeple özel gereksinimli bireylerde sosyal beceri öğretimine ilişkin uygulanan yöntemler ve bu konuya ilişkin yapılan çalışmalar da önem kazanmaktadır. YÖK Ulusal Tez Merkezi’nden elde edilen veriler betimsel analiz yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Çalışma kapsamında ulaşılan tezler 2006-2022 yılları arasında yapılan tezlerdir. Seçilen konuya ilişkin her yıl çalışma yapılmadığı görülmüştür. Ayrıca tezlerde araştırma konularının belli alanlarda yoğunlaşmadığı dikkat çekmiştir.

Anahtar Kelimeler

Özel gereksinimli birey, sosyal beceri, sosyal beceri öğretimi

Kaynakça

• Akçayır, İ. (2018). Otizm spektrum bozukluğu olan bireylere sosyal beceri öğretimi üzerinde multimedya tabanlı sosyal öykü yönteminin etkililiği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Akdağ, F. (2022). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklara sosyal beceri öğretiminde temel tepki öğretiminin etkililiği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Balçık, B. (2010). Otizmli bireylere sosyal beceri öğretiminde sosyal öykülerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Çakır, S. (2006). Zihin engelli öğrencilere doğrudan öğretim yaklaşımıyla sosyal beceri öğretiminin etkililiğinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çetrez Arıcan, G. (2019). Otizm spektrum bozukluğu olan bireylere sosyal beceri öğretiminde sosyal öykü ve karikatür sohbetleriyle öğretim uygulamalarının karşılaştırılması. Yayımlanmamış doktora tezi. Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Dağseven Emecen, D. (2011). Comparison of direct instruction and problem solving approach in teaching social skills to children with mental retardation. Educational Sciences: Theory and Practice, 11(3), 1414-1420.
• Dağseven, D. (2018). Sosyal beceri yetersizlikleri. Elif Sazak (Ed.), Özel Eğitimde Sosyal Uyum Becerilerinin Öğretimi (ss. 33-34). Ankara: Pegem Akademi.
• Dawson, C. (2009). Introduction to research methods: A practical guide for anyone undertaking a research project. Oxford: How to Books Ltd.
• Güven, D., & Diken, İ. H. (2014). Otizm spektrum bozukluğu olan okul öncesi çocuklara yönelik sosyal beceri öğretim müdahaleleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 15(1), 19-38. doi:10.1501/Ozlegt_0000000190
• Kapıkıran, N., İvrendi, A., & Adak, A. (2006). Okul öncesi çocuklarında sosyal beceri: durum saptaması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 20-28.
• Kaya, D. (2011). Yetişkin zihin engelli bireylerin sosyal becerilerinin gelişiminde yaratıcı drama yönteminin etkililiğinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Margalit, M. (1993). Social skills and classroom behavior among adolescents with mild mental retardation. American Journal on Mental Retardation.
• Okatan, İ. (2019). Kaynaştırma eğitimine devam eden otizm spektrum bozukluğu olan öğrencilere sosyal beceri öğretiminde fırsat öğretiminin etkililiği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Olçay Gül, S. (2011). Ailelerce sunulan sosyal öykülerin otistik spektrum bozukluğu olan ergenlerin sosyal becerilerine etkileri. Yayımlanmamış doktora tezi. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Olçay Gül, S. (2018). Sosyal beceri ve sosyal yeterlilik. İlknur Çiftçi Tekinarslan-Nuray Öncül içinde, Özel eğitimde sosyal uyum becerilerinin öğretimi 2. Ankara: Vize Akademik
• Pektaş, S. (2019). Müzikal etkinliklere dönüştürülmüş sosyal öykü uygulamalarının gelişimsel yetersizliği olan çocuklara sosyal beceri öğretiminde etkililiği. Yayımlanmamış doktora tezi. İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Rutherford, R., Mathur, B., Sarup, J., Quinn, R., & Mary, M. (1998). Promoting social communication skills through cooperative learning and direct instruction. Journal Citiation: Educational and Treatment of Children, 21(3), 354-369.
• Sani Bozkurt, S. (2016). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklara sosyal beceri öğretiminde teknoloji destekli etkileşimli ortam tasarımı ve etkililiği. Yayımlanmamış doktora tezi. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Sazak Pınar, E. (2008). Genel eğitim sınıflarında engelli olan ve olmayan öğrencilerin sosyal becerilerinin desteklenmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 171-187. doi: 10.11616/AbantSbe.236
• Sönmez, S., Kot, M., & Sazak Pınar, E. (2017). Türkiye’de karşılaştırmalı tek denekli araştırma modellerinin kullanıldığı araştırmaların incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 350-371. doi: 10.17240/ aibuefd.2017.17.28551-304639
• Tekin İftar, E. (2012). Eğitim ve davranış bilimlerinde tek denekli araştırmalar. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları
• Terzioğlu, I. (2017). Otizm spektrum bozukluğu olan öğrenciye tablet bilgisayar ile sunulan video modelle öğretimin sosyal becerilerin kazandırılmasındaki etkililiği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Yalçınkaya, Ö. (2012). Eğitilebilir zihinsel engelli çocuklara web destekli uzaktan eğitim sistemi ile sosyal beceri öğretiminin bilgisayar ortamında geliştirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Edirne.
• Yapıcı, Y. G. (2019). Kardeşler aracılığıyla sunulan sosyal öyküler: bir koçluk uygulaması örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2003). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık