“ABC Çocuklar İçin Türkçe (A2)” Çalışma Kitaplarındaki Söz Varlığı Unsurları

Yıl 2023, Sayı: Özel Sayı (Ö2), 161 - 179, 31.03.2023

Gökçen Göçen , Hilal Yatmaz

Öz

Yabancı dil kurallarının öğrenilmesinin ve kültür aktarımının temelini kelime bilgisi oluşturmaktadır. Yabancı dilde
kelime öğretimi, birçok farklı yöntem ile gerçekleştirilmektedir. Kelimelerin sistemli bir şekilde öğretilmesi için en
sık başvurulan kaynaklardan biri de çalışma kitaplarıdır. Çalışma kitapları dilde en sık tercih edilen kelimeler ile
hazırlanmalıdır. Çünkü yabancı dil öğretimi hedef dilde en sık kullanılan kelimelerle başlamaktadır. Hedef dilde en
sık kullanılan kelimelerin neler olduğu sıklık çalışmaları sonucunda belirlenmektedir. Yabancı dil öğretimine
yönelik hazırlanmış çalışma kitapları üzerinde yapılacak sıklık çalışmaları ise hedef söz varlığının belirlenmesi
sürecine katkı sağlayacaktır. Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi alanında yapılan sıklık çalışmaları ile çalışma
kitaplarında hangi seviyede, hangi kelimelerin olduğu ortaya konmaktadır. Elde edilen verilerden hareketle öğretim
sürecinde hangi kelimelerden ne zaman ve ne kadar yararlanılacağı yorumlanmaktadır. Alanyazın incelendiğinde
Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen çocuklar için hazırlanmış çalışma kitapları üzerinde yapılan sıklık
çalışmalarının sayısının az olduğu fark edilmektedir. Oysaki çocuklar için hazırlanmış kitapların incelenmesi
Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi sürecinin daha en başında hangi kelimelerin öğretileceğinin belirlenmesi
açısından önemli bir ihtiyaçtır. Bu bağlamda yapılan çalışmada, Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen çocuklar için
hazırlanmış çalışma kitaplarındaki söz varlığı unsurlarını belirlemek ve bunların kullanım sıklıklarını tespit etmek
amaçlanmıştır. Yapılan çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada
“ABC Çocuklar İçin Türkçe Öğretim Seti’nde yer alan A2.1 ve A2.2 seviyesindeki 2 kitap incelenmiştir. Veri
toplama aracı olarak doküman analizi kullanılmıştır. Araştırma sürecinde CİBAKAYA 2.0 programından
yararlanılarak kitaplarda yer alan kelime, ikileme, deyim ve atasözlerinin kullanım sıklıkları belirlenmiştir.
Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre çalışma kitaplarında en çok isim ve fiillere yer verilmişken atasözlerine hiç
yer verilmemiştir. İncelenen kitaplarda sayısı az olmakla beraber ikileme ve deyimlerin de yer aldığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi, Kelime Öğretimi, Söz Varlığı, Kelime Sıklığı

Kaynakça

• Aksan, D. (2009). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Arslan, N. (2014) Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarında söz varlığı unsurlarının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Aydın, M. (2015) Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde ders ve okuma kitaplarındaki kelime sıklığı ve seviyelere göre sözcük hazinesi çalışması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aydın, M., & Açık, F. (2017). TÖMER kitaplarındaki kelime varlığı. International Journal of Language Academy, 5(1), 337-348.
• Bağcı, H., & Özdemir, A. (2021). A1 ve A2 seviyesi ders kitaplarında yer alan okuma metinlerinin söz varlığı açısından incelenmesi (Gazi Üniversitesi TÖMER örneği). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (60), 385-407.
• Baş, B. (2011). Söz varlığı ile ilgili çalışmalarda kullanılacak ölçütler. TÜBAR, XXIX, 27-61
• Bozkurt, B. (2015) Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde orta seviye (B1-B2 düzeyi) hedef sözcük belirleme çalışması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çal, A. (2015). Türkiye’de farklı dönemlere ait kelime sıklığı çalışmaları üzerine bir değerlendirme. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(8), 715-730.
• Çelik, S. (2014) Yabancı dil olarak Almanca ve Türkçe öğretimi A1 ve A2 seviyesindeki ders kitaplarında kullanılan söz varlığının karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çınar, İ., & İnce, B. (2015). Türkçe ve Türk Kültürü ders kitaplarındaki söz varlığına derlem temelli bir bakış. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 3(1), 198-209.
• Çiçek, M. (2015). Avrupa dil programı sözcük setleri ile yabancılara Türkçe öğretimi kitaplarındaki sözcüklerin karşılaştırılması: Yunus Emre Enstitüsü Türkçe öğretim seti A1 ders kitabı örneği. International Journal of Language Academy, 3(2), 216-231.
• Çiriş, M., & Arslan, M. (2021). Ortak Avrupa Dil Referansı bağlamında yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan Yağmur ders kitaplarının kelime sıklığı açısından incelenmesi. Journal of Research In Turkıc Languages, 3(2), 51-61.
• Demirel, M. V. (2013). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlere kelime öğretiminde farklı kelime gruplarının kullanımının etkisi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 2(4), 286-299.
• Göçen, G. (2016). Yabancılar için hazırlanan Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığı ile Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin yazılı anlatımlarındaki söz varlığı. Yayımlanmamış doktora tezi. Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Göçen, G., & Ataş, N. (2022). “ABC Çocuklar İçin Türkçe (A1)” ders kitabındaki söz varlığı unsurları. Journal of Sustainable Educational Studies (JSES), (Ö1), 208-210.
• Göçen, G., & Aydın, E. (2021). Yabancılar için hazırlanmış Türkçe okuma kitaplarındaki söz varlığı: Çocuk hikâyeleri dizisi A1-A2 örneği. Uluslararası Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Dergisi, 4(1), 93-126.
• Göçen, G., & Çiçek, M. (2022). Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenler için hazırlanmış “Salih Hikâye Seti”nde yer alan söz varlığı unsurları. Journal of Sustainable Educational Studies (JSES), 3(2), 82-96.
• Göçen, G., & İleri, A. (2022). Yabancı öğrenciler için Türkçe çalışma kitaplarındaki söz varlığı unsurları. Journal of Sustainable Educational Studies (JSES), (Ö1), 226-246.
• Göçen, G., & Okur, A. (2016). Yabancılar için Türkçe ders kitaplarındaki sözcüklerin kullanım sıklığı ve yaygınlığı. Millî Eğitim Dergisi, 45(210), 447-476.
• Göçen, G., Gökmen, H., Şahin, B., & Çelebi, M. (2020). Yabancılar için Türkçe okuma kitaplarında yer alan fiillerin incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 105, 146-172.
• Göçen, G., Karabulut, G., Yıldız Memiş, N., & Darama, M. (2020). Yabancılar için Türkçe okuma kitaplarında yer alan ikileme, deyim ve atasözlerinin kullanım sıklığı ve seviyelere göre dağılımı. International Journal of Languages Education and Teaching, 8(2), 112-142.
• Göçen, G., Şen, B., & Duman, S. F. (2020). Yabancılar için Türkçe okuma kitaplarındaki isim soylu kelimelerin kullanım sıklığı. TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, (21), 46-73.
• Göker, M., & Göçen, G. (2021). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan okuma kitaplarındaki söz varlığı ögelerinin incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (Ö10), 407-446.
• Gün, M., & Şimşek, R. (2017). Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan hikâye kitaplarının incelenmesi: Yunus Emre Enstitüsü Türkçe öğretimi A1-A2 hikâye örneği. International Journal of Languages Education and Teaching, 5(3), 502-517.
• Gündoğdu, İ. (2019) Kültürler arası iletişim yaklaşımı açısından Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan ders kitaplarındaki deyimler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Hayran, T. (2019) Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarında söz varlığına yönelik bir inceleme. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Burdur.
• Hirik, E. (2017). Türkiye Türkçesi duyu fiillerinde anlam ve kelime sıklığı İlişkisi. Sutad, (41), 53-74.
• Kaymak, E. (2021) B1 Türkçe ders kitaplarında kavramlar ve kavram alanları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Mustafaoğlu, R. (2018) Yabancı dil olarak İngilizce ve Türkçe öğretimi A1 ve A2 seviyesindeki ders kitaplarının söz varlığı bakımından karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ölker, G. (2011). Sözlük türleri ve kelime sıklığı sözlüğü üzerine. Dil Araştırmaları Dergisi, 9, 45-60.
• Özcan, E., & Tarcan, Ö. D. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitaplarındaki okuma metinlerinde yer alan sözcüklerin sıklık görünümleri. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 72-80.
• Özdemirel, A. (2017) Yabancı dil olarak Türkçe ve İngilizce ders kitaplarındaki sözcüklerin kullanım sıklığı bağlamında değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Öztürk, H. (2013). 1980’den 2010 yılına okunurluğu yüksek Türk romanlarının söz varlığı açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir
• Paylan, K. (2015). Türkçede kelime türetme yollarına genel bir bakış. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Petek, E. (2020). B1 seviyesi Türkçe okuma metinlerinin söz varlığı üzerine bir inceleme. Оқмпу Хабаршысы – Вестник Юкгпу Dergisi, 4(26), 30-37.
• Serin, N. (2017) Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi için hazırlanmış ders kitapları ile bu kitapları kullanan öğrencilerin söz varlığının karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Şenyiğit, Y. (2020). Yabancılara Türkçe öğretiminde sözlü dilin kelime sıklığı ve A1-A2 seviye sözlüğü. Yayımlanmamış doktora tezi. Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Şimşek, N. D. (2015). Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarındaki metinlerin ilişkisel söz varlığı açısından değerlendirilmesi. International Journal of Science Culture and Sport, (3), 809-827.
• TDK. (2021). Güncel Türkçe sözlük. Erişim Adresi: https://sozluk.gov.tr/. Erişim Tarihi: 15.01.2021.
• Vandewalle, J. (1999). Pratik Türkçe öğretiminde karşılaşılan bazı sorunlar ve çözümleri. A. Ü. Tömer Dil Dergisi, 82.
• Yahşi, Ö. (2020) Yabancılara Türkçe öğretiminde temel düzey söz varlığını belirleme: yabancılar için hazırlanan Türkçe ders kitapları ile Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin yazılı ve sözlü anlatım uygulamalarına söz varlığı. Yayımlanmamış doktora tezi. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Zenci, S. Ç. (2021). İstanbul yabancılar için Türkçe öğretim setindeki sözcük listelerinin değerlendirilmesi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 4(2021 Yunus Emre ve Türkçe yılı yabancı dil olarak Türkçe öğretimi özel sayısı), 1-14.