SAXONY DÜKÜ ARSLAN HEİNRİCH’İN TÜRKİYE SELÇUKLU SULTANI II. KILIÇ ARSLAN’I ZİYARETİ (1173) VE LÜBECKLİ ARNOLD’UN METNİNİN BAZI SORUNLARI ÜZERİNE

Year 2016, Issue: 1, 191 - 217, 20.12.2016

Altay Tayfun Özcan

Abstract

Lübeckli Arnold tarafından XIII. yüzyılın hemen
başlarında kaleme alınan Chronica Slavorum
(Slavların Kroniği), Saxony Dükü Arslan Heinrich’in seyahatinin bilinen en
detaylı versiyonunu içermesinden ötürü önemli bir değer taşır. Bu kısa anlatı,
XII. yüzyılın ikinci yarısında Ortadoğu’daki Latin varlığı ile ilgili bazı
meselelere ışık tutması yanında Selçuklu tarihi ile alakalı son derece önemli
bir teması da göstermektedir. Saxony Dükü’nün 1173 yazında Selçuklu Sultanı’nın
huzuruna çıkması ve nezaketle ağırlanması ile ilgili kayıtların yanında bu
bölüm, Selçuklu Sultanı’nın zamanın Ortadoğusu’ndaki güç dengeleri içerisindeki
konumu hususunda da bir takım ipuçlarına sahiptir. Bununla birlikte metin, kendi
içinde bütün sorunları izah edebilir bir özellik göstermez. Lübeckli
Arnoldi’nin, muhtemelen bilgilerini doğrudan seyahate katılanlardan değil de gördüklerini
aktardığı kimselerden almasından kaynaklı olarak karşımıza çıkan bir takım dinî
saptamaların yanlışlığı yanında II. Kılıç Arslan’ın annesinin kimliği Rus
Knezlerinden birisi ile Alman asilzadelerinden birisinin izdivacından doğduğuna
ilişkin beyan da dikkat çekicidir. Daha önce bazı araştırmacılar bu meselelere
yönelik bazı izahlar yapmışlarsa da bunlar tatmin edicilikten uzaktır.

Bu incelemede, gerek Arslan Heinrich’in II. Kılıç Arslan’ın huzuruna
çıkması ve burada yaşadıklarına ilişkin notlar değerlendirilecek gerekse metin
içerisindeki sorunlar yeniden irdelenecektir. 

Keywords

II. Kılıç Arslan, Arslan Heinrich, Mleh, İslam

References

• “Chronica Regia Coloniensis”, Scriptores Rerum Germanicarum in Usum Scholarum ex Monumentis Germaniae Historicis Recusa, Vol. XVIII, Recensuit G. Waitz, Hannoverae 1880.
• “Chronique de Jean Brandon”, Chroniques Relatives a l’histoire de la Belgique sous la domination des ducs de Bourgogne (Textes Latin), Tome I, publiese par M. le baron Kervyn de Lettenhove, Bruxelles 1870, s.1-166.
• Chronicles of the Reigns of Stephen, Henry II and Richard I, Vol. IV (The Chronicle of Robert of Torigni), ed. R. Howlett, London 1889.
• Chronique de Michel le Syrien Patriarche Jacobite D’Antioche, (1166–1199), par J.-B. Chabot, Tome III, Paris 1905.
• Gregory Ebu’l-Farac, Abu’l-Farac Tarihi, C.II, Süryanice’den İngilizce’ye Çeviren E.A. Wallis Budge, Türkçe’ye Çeviren Ö.R. Doğrul, TTK yay., Ankara 1999.
• Ioannes Kinnamos’un Historia’sı (1118-1176), yayına hazırlayan I. Demirkent, TTK yay., Ankara 2001.
• Korykoslu Hayton, Doğu Ülkeleri Tarihinin Altın Çağı, Latinceden çeviren ve notlandıran A.T. Özcan, Selenge yay., İstanbul 2015.
• Niketas Khoniates, Historia (Ioannes ve Manuel Komnenos Devirleri), çev. F. Işıltan, TTK yay., Ankara 1995.
• “Ottonis de Sancto Blasio Chronica”, Scriptores Rerum Germanicarum in Usum Scholarum ex Monumentis Germaniae Historicis Recusa, Vol. XLVII, edidit A. Hofmeister, Hannoverae et Lipsiae 1912.
• Patrologiae Cursus Completus, accurante J.P. Migne, Tomus CCVII, Parisina, 1855.
• Petri Blesensis Opera Omnia, Vol. II, edidit I.A. Giles, Oxonii 1847.
• Urfalı Mateos Vekayinâmesi (952–1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136–1162), çev. Y.D. Andreasyan, TTK yay., Ankara 1987.
• Amitai, R., “Mamluk Perceptions of the Mongol-Frankish Rapprochement”, Mediterrranean Historical Review, Vol.VII/I, 1992, s.50-65.
• Ayönü, Y., Selçuklular ve Bizans, TTK yay., Ankara 2014.
• Cipollone, G. and Cipollone, G., “L’Immagine Mutevole Dei Saraceni e Dei Christiani nele Lettere Papali (Sec. XI-XIII), Archivum Historiae Pontificiae, Vol.44/2006, s.11-33.
• Constable, G., “The Historiography of the Crusades”, The Crusades from the Perspective of Byzantium and the Muslim World, ed. A.E. Laiou and R.P. Mottahedeh, Dumbarton Oaks Research Library and Collection, Washington 2001, s.1-22.
• Daniel, N., Islam and the West the Making of an Image, One World Publication, Oxford 1993.
• deSilva, D.A., “The Revalation to John: A Case Study in Apocalyptic Propaganda and the Maintenance of Sectarian Identity”, Sociological Analysis, Vol.53/4, 1992, s.375-395.
• Ehrhardt, A., “Christianity before the Apostles’ Creed”, The Harvard Theological Review, Vol.55/2, 1962, s.73-119.
• Ersan, M., “Türkiye Selçukluları’nda Hediye ve Hediyeleşme-I”, Tarih İncelemeleri Dergisi, S.XIV/1999, s.65-77.
• Ersan, M., Selçuklular Zamanında Anadolu’da Ermeniler, TTK yay., Ankara 2007.
• Ferreiro, A., “Simon Magus, Nicolas of Antioch and Muhammad”, Church History, Vol.72/1, 2003, s.53-70.
• Frankfurter, D., “Jews or Not? Reconstructing the ‘Other’ in Rev 2:9 and 3:9”, The Harvard Theological Review, Vol.94/4, 2001, s.403-425.
• Goguel, M., “Les Nicolaites”, Revue de l’histoire des religions, Vol.115/1937, s. 5-36.
• Harnack, A. von, “The Sect of the Nicolaitans and Nicolaus, the Deacon in Jerusalem”, The Journal of Religion, Vol.3/4, 1923, s. 413-422.
• Joranson, E., “The Palestine Pilgrimage of Henry the Lion”, Medieval and Historiographical Essays in Honor of James Westfall Thompson, Eds. J.L. Cate and E.N. Anderson, University of Chicago Press, Chicago-Illionis 1938, s.146-225.
• Leson, R.A., “Chivalry and Alterity: Saladin and the Remembrance of Crusade in a Walters ‘Historire d’Outremer”, The Journal of the Walters Art Museum, Vol.68/69, 2010-2011, s.87-96.
• Lewis, B., “Mısır ve Suriye”, çev. H. Aktaş, İslam Tarihi, C.I, Kitabevi yay., İstanbul 1997, s.
• Lewis, B., Müslümanların Avrupa’yı Keşfi, çev. İ. Durdu, Ayışığı Kitapları, İstanbul 2000.
• Lewis, S., The Art of Matthew Paris in the Chronica Majora, University of California Press 1987.
• Mikaelyan, G.G., İstoriya Kilikiyskogo Armyanskogo Gosudarstva, İzdatel’stvo AN Armyanskoy SSR, Erevan 1952.
• Munro, D.C., “The Western Attitude toward Islam during the Period of the Crusades”, Speculum, Vol.6/3, 1931, s.329-343.