Research Article
BibTex RIS Cite

Yeni Buluntular Işığında Türkistan’dan Anadolu Selçuklu’ya Türk Sanatında Bir Grup Alp ve Hükümdar İkonografisi Üzerine Değerlendirmeler

Year 2025, Issue: Özel Sayı, 113 - 139, 31.10.2025

Jale Özlem Oktay Çerezci

https://doi.org/10.47702/sema.2025.51

Abstract

Bilindiği üzere yaşam tarzlarının bir yansıması olarak Türk sanatında “Alp ve Hükümdar” tasviri erken devirlerden itibaren oldukça önemli bir yere sahiptir. Alplik her şeyden önce kahramanlık ve cesaretle ilişkilidir. Erken devir Türklerinde Alpliğe yani kahramanlığa bu derece değer verilmesi özelde ve genelde dikkat çeken bir husustur. Özelde alpler, zaferleri sayesinde toplumda yüksek statü sahibi olmuştur. Genelde ise alplerin gösterdiği her başarı vatanın korunması ve bâki kalması içindir, dolayısıyla tüm toplumu ilgilendirmektedir. Benzeri durum hükümdarlar için de geçerlidir. Hükümdar, halkının saygı duyması için iyi bir yöneticiliğin yanı sıra bahsettiğimiz tüm alplikle ilgili yükümlülükleri taşımak zorundadır. Sadece el sanatlarına değil ama aynı zamanda destanlara, efsaneler de konu olmuş alpler ve hükümdarlar, sanat tarihçileri tarafından pek çok kez ele alınmıştır. Ancak ilerleyen süreçteki yeni buluntular konuyu biraz daha detaylandırmayı ve yeniden ele almayı uygun hâle getirmiştir. Bu çalışmamızda Türkistan’dan yeni buluntularla birlikte bıyıklı ve/veya sakallı tasvir edilmiş kendine özgü bir grubu, Anadolu Selçuklu Dönemi’ne ait örnekleriyle birlikte bir gelişim süreci dahilinde değerlendireceğiz.

Keywords

Alp Hükümdar Türkistan Anadolu Selçuklu Türk İslam Sanatı.

References

  • Belenitskiy, A.M. Monumental’noe İskusstvo Pendzhikenta. Zhivopis’, Skul’ptura. Moskva: Iskusstvo, 1973.
  • Berber, N. – Başar,M. R. “Tarihsel, Öyküsel ve İllüstratif Açıdan Varka ve Gülşah”, Sanat Dergisi 33 (2019), 70-79.
  • Bernştam, A. N., İzbrannıe Trudı po Arheologii i İstorii Kırgızov i Kırgızstana, C. I, Bişkek 1997.
  • Bozer, Rüstem – Çeken Muharrem, Anadolu Selçuklu Çağı Müze Eserleri, Cilt 1, Ankara: Arkadaş Basım, 2016.
  • Bozer, Rüstem – Çeken, Muharrem. Anadolu Selçuklu Çağı Müze Eserleri, Cilt 2, Ankara: Arkadaş Basım, 2016.
  • Buraev, A.İ. “Skul’pturnye İzobrazheniya kak İstochnik po Antropologii Srednevekovogo Naseleniya Severnoĭ Evrazii”, Vestnik Tomskogo gosudarstvennogo universiteta. Istoriya 69 (2021), 126–134.
  • Bussagli, Mario. Central Asian Painting From Afghanistan to Sinkiang, İsviçre: Skira Rizzoli İnternational Publications, 1979.
  • Comparetı, Matteo. “The Eight Divinities’ in Khotanese Paintings: Local Deities or Sogdian Importation”, Proceedings of the Eighth European Conference of Iranian Studies 1, 117-132, Saint Petersburg: The State Hermitage Publishers, 2019.
  • Çeremisin, D. V. “Rezul’tatı noveyşih issledovanii petroglifov drevnetyurkskoy epohi na yugevostoke Rossiskogo Altaya”, AEAE 1/17 (2004), 39-50.
  • Çoruhlu, Yaşar. Erken Devir Türk Sanatı. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2007.
  • Demir Tosunoğlu, Eda. Selçuklu Dönemi İnsan Figürlü Çini Tasvirlere Yansıyan Erkek Başlıkları, Sanat ve İnsan Dergisi 5 (2021), 520-532.
  • Dosımbayeva, Ayman. Zapadnıy Tyurkskiy Kaganat: Kul’turnoe Nasledie Kazahskoy Stepi, Tyurskoe Nasledie, Almatı 2006.
  • Erdenebold, Lhagvasuren. “Preliminary Excavation Finding from Shoroon Bumbagar Ulaan kherem Mongolia”, Interaction in the Himalayas and Central asia. Processes of Transfer, Translation and Transformation in Art, Archeaeology, Religion and Polity. — Austrian Academy of Sciences Press, (2017), 29-54.
  • Esin, Emel. “Alp Şahsiyetinin Türk Sanatında Görünüşü – I”, Türk Kültürü 34 (Ağustos 1965), 769-789.
  • Esin, Emel. “Alp Şahsiyetinin Türk Sanatında Görünüşü – II”, Türk Kültürü 70 (Ağustos 1968), 775-803.
  • Evtyuhova, L. A. “Kamennıe İzvayaniya Yujnoy Sibiri i Mongolii”, Materialı i İssledovaniya po Arheologii Sibiri 1(1952), 72-120.
  • Grünwedel, Albert. Altbuddhistische Kultstätten Chinesisch-Turkistan, Berlin, 1912.
  • Gumilöv L. N. Statujetki voinov iz Tujuk-mazara [Statuettes of warriors from Tujuk-Mazar]. Gumilöv, http://gumilevica.kulichki.net/articles/Article100.htm
  • Hudyakov, Yu. S. – Tabaldiyev, K. Ş. – Soltobayev, O. A. “Mnogofigurnıye kompoziçii na kostyanıh plastinah iz pamyatnika Suttu-Bulak”, Noveyşiye arheologiçeskiye i etnografiçeskiye otkrıtiya v Sibiri, (1996), 242-245.
  • Karev, Yuriy. From Tents to City. The Royal Court of the Western Qarakhanids between Bukhara and Samarqand, 99–147, Turko-Mongol rulers, cities and city life, 2013.
  • Karev, Yuriy. “Qarakhanid Wall Paintings in the Citadel of Samarqand: First Report and Preliminary Observations”, Muqarnas 22 (2005), 45-84.
  • Kubarev, G. V. Kul’tura Drevnih Tyurok Altaya (po Materialam Pobrebal’nıh Pamyatnikov). Novosibirsk: İzd. İns. Arheologii i Etnografii SO RAN, 2005.
  • le Coq, Alber Von. Chostsho facsimile-wiedergaben der wichtigeren funde der ersten königlich Preussischen expedition nach Turfan in ost-Türkistan., Berlin: Dietrich Reimer, 1913.
  • le Coq, Alber Von. Die Buddhistische Spatantike in Mittelasien Ergebnisse der Kgl Preussischen Turfan Expedition, Vol. III, Berlin: Verlag Dietrich Reimer, Die Wandmalereien, 1924.
  • Li, C. vd. “Analysis of ancient human mitochondrial DNA from the Xiaohe cemetery: insights into prehistoric population movements in the Tarim Basin, China”, Erişim: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4495690/
  • Luriye, P. B. “O Sledah Maniheystva v Sredney Azii”, Pamyati B. I. Marshaka, Trudy Gosudarstvennogo Ermitazha 219–251 St. Petersburg: Izdatel’stvo Gosudarstvennogo Ermitazha, 2013.
  • Morita, Miki. “The Kizil Paintings in the Metropolitan Museum”. The Metropolitan Museum of Art Journal, 50 (2015), 115-135 Moscow, Leningrad: AS of USSR Publ. House, 1949.
  • Oktay Çerezci, Jale Özlem. “Türk Sanatında Üç Dişli Başlığa Sahip Şamanlar ve Savaşçılar”, Sanat Tarihi Dergisi 29/ 2 (2020), 765-781.
  • Oktay Çerezci, Jale Özlem. Göktürk Dönemi Maden Sanatı ve İşçiliği, İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2020.
  • Oktay, Jale Özlem. “Göktürk Devri Pişmiş Toprak Figürinleri”, 1. Uluslararası Avrasya Türk Sanatları Kongresi Bildiler 21-24 Kasım 2012. Ed. Yaşar Çoruhlu-Hâlenur Katipoğlu-Jale Özlem Oktay. 19-34, İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, 2014.
  • Palmeri, Ginevra. “Divine disguises on the crossroads of Khotan: The iconographies from Dandan Oilik” Journal of Asian Civilizations Vol. 44 (2)(December 2021), 67-107.
  • Pugaçenkova, G. A. – Rempel’, L. İ.. İstoriya İskusstv Uzbekistana, s Drevneynih Vremen do Serednih Devyatnadtsatogo, Moskva: İskusstvo, 1965.
  • Samashev Zainolla. “Obraz tyurkskogo kagana v torevtike malykh form (po ma- terialam kul'tovo-pominal'nogo kompleksa Yeleke sazy v Vostochnom Kazakhstane)”, Teoriya i praktika arkheologicheskikh issledovaniy, 34/4 (2022), 163–190. https://doi.org/: 10.14258/ tpai(2022)34.
  • Samaşev, Zainolla. Eski Türk Betim Sanatı, Ankara: TÜRKTAV, 2023.
  • Seregin, N. N. “«Elitnye» pogrebal’nye kompleksy tyurkskogo vremeni v Mongolii: itogi i perspektivy issledovanii”. Teoriya i praktika arkheologicheskikh issledovanii, zhurnal (2017), 60–74.
  • Sergei, A. – Komissarov, A. – Solovyev, I. “Vsadniki Astanı”, Vest. Novosib. Gos. Un-ta, Seriya İstoriya, Filologiya 14 (2015), 62–75.
  • Shuwen. Yao. “Artistic analysis on the shape and color of the caly figurines unearthed in Turpan”, Journal of Xinjiang Arts Institute 11(9)(2013), 18-24. ( Orijinali: 姚书文.吐鲁番出土泥塑文物的造型与色彩艺术探析[J].新疆艺术学院学报).
  • Steinhardt, Nancy S. – Erdenebold, L. – Park, Ah-Rim. “Monggol Bayannuur pyŏk'wamyowa pokkoŭltolmyo ch'ult'o yonggwa Byzantine kŭmhwa yŏn'gu (Tomb Figurines and Byzantine Golden Coins from the Bayannuur Mural Tomb and Pugu Yitu Tomb in Mongolia)”, 중앙아시아연구 Chungangashiayŏn'gu (Journal of Central Asian Studies), 22 (2017), 73-99.
  • Şişkin V.A. Varahşa. Moskova, 1963.
  • Yatsenko, S. A. “Early Turks: Male Costume in the Chinese Art Second half of the 6th – first half of the 8th cc. (Images of ‘Others’)”, Transoxiana 14(2009), http://www.transoxiana.org/14/index.html, erişim tarihi 25.07.2025.
  • Yılmaz, Anıl. “On the Burial Mounds of Ulaan Khermıın Shoroon Bumbagar (Maykhan Uul) and Shoroon Dov in Mongolia”, Cihannüma Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi 6/2 (December 2020), 1-16.
  • https://chandrashekharasandprints.wordpress.com/2011/04/14/gems-from-the-national-museum-new-delhi-sir-aurel-stein-collection-–-part-2/ erişim tarihi 02.05.2025.
  • https://depts.washington.edu/silkroad/museums/shm/shmnoinula.html erişim tarihi 04.02.2025.
  • https://en.m.wikipedia.org/wiki/File:An_Jia_welcoming_a_Turk._Shaanxi_Provincial_Institute_of_Archaeology,_Xi’an.jpg#/media/File%3ATurkic_horseman_(Tomb_of_An_Jia%2C_579_CE).jpg erişim tarihi 25.07.2025.
  • https://en.wikipedia.org/wiki/Afrasiab_murals#/media/File:Afrasiab_West_Wall.jpg erişim tarihi 12.03.2025. https://recherche.smb.museum/?language=de&question=MIK+III+4979+&limit=15&sort=relevance&controls=none&collectionKey=AKu* erişim tarihi 20.07.2025.
  • https://www.hermitagemuseum.org/digital-collection/176749?lng=ru erişim tarihi 25.07.2025.
  • https://www.hermitagemuseum.org/digital-collection/176749?lng=ru, erişim tarihi:22.05.2024.

Evaluatıons on a Group of Alp And Ruler Iconography in Turkish Art from Turkıstan to the Anatolıan Seljuks in The Light of New Findings

Year 2025, Issue: Özel Sayı, 113 - 139, 31.10.2025

Jale Özlem Oktay Çerezci

https://doi.org/10.47702/sema.2025.51

Abstract

As is well known, as a reflection of lifestyles, the depiction of the “Alp and the Ruler” has held a very significant place in Turkish art since the early periods. Heroism (alplik) is, above all, associated with bravery and courage. Among the early Turks, the great value attributed to alplik, that is, heroism, both in particular and in general, is a striking matter. In particular, the alps attained high status in society thanks to their victories. In general, however, every achievement of the alps was for the protection and perpetuation of the homeland, and therefore concerned the entire society. A similar situation also applies to rulers. For a ruler to gain the respect of his people, in addition to being a good administrator, he was obliged to bear all the responsibilities related to alplik mentioned above. The alps and rulers, who became subjects not only of handicrafts but also of epics and legends, have been addressed many times by art historians. However, later discoveries have made it appropriate to examine and reconsider the subject in greater detail. In this study, together with new findings from Turkistan, we will evaluate, within the framework of a developmental process, a distinctive group depicted with mustaches and/or beards, along with their counterparts from the Anatolian Seljuk period.

Keywords

Alp Ruler Turkistan Anatolian Seljukid Turkish Islamic Art.

References

  • Belenitskiy, A.M. Monumental’noe İskusstvo Pendzhikenta. Zhivopis’, Skul’ptura. Moskva: Iskusstvo, 1973.
  • Berber, N. – Başar,M. R. “Tarihsel, Öyküsel ve İllüstratif Açıdan Varka ve Gülşah”, Sanat Dergisi 33 (2019), 70-79.
  • Bernştam, A. N., İzbrannıe Trudı po Arheologii i İstorii Kırgızov i Kırgızstana, C. I, Bişkek 1997.
  • Bozer, Rüstem – Çeken Muharrem, Anadolu Selçuklu Çağı Müze Eserleri, Cilt 1, Ankara: Arkadaş Basım, 2016.
  • Bozer, Rüstem – Çeken, Muharrem. Anadolu Selçuklu Çağı Müze Eserleri, Cilt 2, Ankara: Arkadaş Basım, 2016.
  • Buraev, A.İ. “Skul’pturnye İzobrazheniya kak İstochnik po Antropologii Srednevekovogo Naseleniya Severnoĭ Evrazii”, Vestnik Tomskogo gosudarstvennogo universiteta. Istoriya 69 (2021), 126–134.
  • Bussagli, Mario. Central Asian Painting From Afghanistan to Sinkiang, İsviçre: Skira Rizzoli İnternational Publications, 1979.
  • Comparetı, Matteo. “The Eight Divinities’ in Khotanese Paintings: Local Deities or Sogdian Importation”, Proceedings of the Eighth European Conference of Iranian Studies 1, 117-132, Saint Petersburg: The State Hermitage Publishers, 2019.
  • Çeremisin, D. V. “Rezul’tatı noveyşih issledovanii petroglifov drevnetyurkskoy epohi na yugevostoke Rossiskogo Altaya”, AEAE 1/17 (2004), 39-50.
  • Çoruhlu, Yaşar. Erken Devir Türk Sanatı. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2007.
  • Demir Tosunoğlu, Eda. Selçuklu Dönemi İnsan Figürlü Çini Tasvirlere Yansıyan Erkek Başlıkları, Sanat ve İnsan Dergisi 5 (2021), 520-532.
  • Dosımbayeva, Ayman. Zapadnıy Tyurkskiy Kaganat: Kul’turnoe Nasledie Kazahskoy Stepi, Tyurskoe Nasledie, Almatı 2006.
  • Erdenebold, Lhagvasuren. “Preliminary Excavation Finding from Shoroon Bumbagar Ulaan kherem Mongolia”, Interaction in the Himalayas and Central asia. Processes of Transfer, Translation and Transformation in Art, Archeaeology, Religion and Polity. — Austrian Academy of Sciences Press, (2017), 29-54.
  • Esin, Emel. “Alp Şahsiyetinin Türk Sanatında Görünüşü – I”, Türk Kültürü 34 (Ağustos 1965), 769-789.
  • Esin, Emel. “Alp Şahsiyetinin Türk Sanatında Görünüşü – II”, Türk Kültürü 70 (Ağustos 1968), 775-803.
  • Evtyuhova, L. A. “Kamennıe İzvayaniya Yujnoy Sibiri i Mongolii”, Materialı i İssledovaniya po Arheologii Sibiri 1(1952), 72-120.
  • Grünwedel, Albert. Altbuddhistische Kultstätten Chinesisch-Turkistan, Berlin, 1912.
  • Gumilöv L. N. Statujetki voinov iz Tujuk-mazara [Statuettes of warriors from Tujuk-Mazar]. Gumilöv, http://gumilevica.kulichki.net/articles/Article100.htm
  • Hudyakov, Yu. S. – Tabaldiyev, K. Ş. – Soltobayev, O. A. “Mnogofigurnıye kompoziçii na kostyanıh plastinah iz pamyatnika Suttu-Bulak”, Noveyşiye arheologiçeskiye i etnografiçeskiye otkrıtiya v Sibiri, (1996), 242-245.
  • Karev, Yuriy. From Tents to City. The Royal Court of the Western Qarakhanids between Bukhara and Samarqand, 99–147, Turko-Mongol rulers, cities and city life, 2013.
  • Karev, Yuriy. “Qarakhanid Wall Paintings in the Citadel of Samarqand: First Report and Preliminary Observations”, Muqarnas 22 (2005), 45-84.
  • Kubarev, G. V. Kul’tura Drevnih Tyurok Altaya (po Materialam Pobrebal’nıh Pamyatnikov). Novosibirsk: İzd. İns. Arheologii i Etnografii SO RAN, 2005.
  • le Coq, Alber Von. Chostsho facsimile-wiedergaben der wichtigeren funde der ersten königlich Preussischen expedition nach Turfan in ost-Türkistan., Berlin: Dietrich Reimer, 1913.
  • le Coq, Alber Von. Die Buddhistische Spatantike in Mittelasien Ergebnisse der Kgl Preussischen Turfan Expedition, Vol. III, Berlin: Verlag Dietrich Reimer, Die Wandmalereien, 1924.
  • Li, C. vd. “Analysis of ancient human mitochondrial DNA from the Xiaohe cemetery: insights into prehistoric population movements in the Tarim Basin, China”, Erişim: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4495690/
  • Luriye, P. B. “O Sledah Maniheystva v Sredney Azii”, Pamyati B. I. Marshaka, Trudy Gosudarstvennogo Ermitazha 219–251 St. Petersburg: Izdatel’stvo Gosudarstvennogo Ermitazha, 2013.
  • Morita, Miki. “The Kizil Paintings in the Metropolitan Museum”. The Metropolitan Museum of Art Journal, 50 (2015), 115-135 Moscow, Leningrad: AS of USSR Publ. House, 1949.
  • Oktay Çerezci, Jale Özlem. “Türk Sanatında Üç Dişli Başlığa Sahip Şamanlar ve Savaşçılar”, Sanat Tarihi Dergisi 29/ 2 (2020), 765-781.
  • Oktay Çerezci, Jale Özlem. Göktürk Dönemi Maden Sanatı ve İşçiliği, İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2020.
  • Oktay, Jale Özlem. “Göktürk Devri Pişmiş Toprak Figürinleri”, 1. Uluslararası Avrasya Türk Sanatları Kongresi Bildiler 21-24 Kasım 2012. Ed. Yaşar Çoruhlu-Hâlenur Katipoğlu-Jale Özlem Oktay. 19-34, İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, 2014.
  • Palmeri, Ginevra. “Divine disguises on the crossroads of Khotan: The iconographies from Dandan Oilik” Journal of Asian Civilizations Vol. 44 (2)(December 2021), 67-107.
  • Pugaçenkova, G. A. – Rempel’, L. İ.. İstoriya İskusstv Uzbekistana, s Drevneynih Vremen do Serednih Devyatnadtsatogo, Moskva: İskusstvo, 1965.
  • Samashev Zainolla. “Obraz tyurkskogo kagana v torevtike malykh form (po ma- terialam kul'tovo-pominal'nogo kompleksa Yeleke sazy v Vostochnom Kazakhstane)”, Teoriya i praktika arkheologicheskikh issledovaniy, 34/4 (2022), 163–190. https://doi.org/: 10.14258/ tpai(2022)34.
  • Samaşev, Zainolla. Eski Türk Betim Sanatı, Ankara: TÜRKTAV, 2023.
  • Seregin, N. N. “«Elitnye» pogrebal’nye kompleksy tyurkskogo vremeni v Mongolii: itogi i perspektivy issledovanii”. Teoriya i praktika arkheologicheskikh issledovanii, zhurnal (2017), 60–74.
  • Sergei, A. – Komissarov, A. – Solovyev, I. “Vsadniki Astanı”, Vest. Novosib. Gos. Un-ta, Seriya İstoriya, Filologiya 14 (2015), 62–75.
  • Shuwen. Yao. “Artistic analysis on the shape and color of the caly figurines unearthed in Turpan”, Journal of Xinjiang Arts Institute 11(9)(2013), 18-24. ( Orijinali: 姚书文.吐鲁番出土泥塑文物的造型与色彩艺术探析[J].新疆艺术学院学报).
  • Steinhardt, Nancy S. – Erdenebold, L. – Park, Ah-Rim. “Monggol Bayannuur pyŏk'wamyowa pokkoŭltolmyo ch'ult'o yonggwa Byzantine kŭmhwa yŏn'gu (Tomb Figurines and Byzantine Golden Coins from the Bayannuur Mural Tomb and Pugu Yitu Tomb in Mongolia)”, 중앙아시아연구 Chungangashiayŏn'gu (Journal of Central Asian Studies), 22 (2017), 73-99.
  • Şişkin V.A. Varahşa. Moskova, 1963.
  • Yatsenko, S. A. “Early Turks: Male Costume in the Chinese Art Second half of the 6th – first half of the 8th cc. (Images of ‘Others’)”, Transoxiana 14(2009), http://www.transoxiana.org/14/index.html, erişim tarihi 25.07.2025.
  • Yılmaz, Anıl. “On the Burial Mounds of Ulaan Khermıın Shoroon Bumbagar (Maykhan Uul) and Shoroon Dov in Mongolia”, Cihannüma Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi 6/2 (December 2020), 1-16.
  • https://chandrashekharasandprints.wordpress.com/2011/04/14/gems-from-the-national-museum-new-delhi-sir-aurel-stein-collection-–-part-2/ erişim tarihi 02.05.2025.
  • https://depts.washington.edu/silkroad/museums/shm/shmnoinula.html erişim tarihi 04.02.2025.
  • https://en.m.wikipedia.org/wiki/File:An_Jia_welcoming_a_Turk._Shaanxi_Provincial_Institute_of_Archaeology,_Xi’an.jpg#/media/File%3ATurkic_horseman_(Tomb_of_An_Jia%2C_579_CE).jpg erişim tarihi 25.07.2025.
  • https://en.wikipedia.org/wiki/Afrasiab_murals#/media/File:Afrasiab_West_Wall.jpg erişim tarihi 12.03.2025. https://recherche.smb.museum/?language=de&question=MIK+III+4979+&limit=15&sort=relevance&controls=none&collectionKey=AKu* erişim tarihi 20.07.2025.
  • https://www.hermitagemuseum.org/digital-collection/176749?lng=ru erişim tarihi 25.07.2025.
  • https://www.hermitagemuseum.org/digital-collection/176749?lng=ru, erişim tarihi:22.05.2024.

Year 2025, Issue: Özel Sayı, 113 - 139, 31.10.2025

Jale Özlem Oktay Çerezci

https://doi.org/10.47702/sema.2025.51

Abstract

References

  • Belenitskiy, A.M. Monumental’noe İskusstvo Pendzhikenta. Zhivopis’, Skul’ptura. Moskva: Iskusstvo, 1973.
  • Berber, N. – Başar,M. R. “Tarihsel, Öyküsel ve İllüstratif Açıdan Varka ve Gülşah”, Sanat Dergisi 33 (2019), 70-79.
  • Bernştam, A. N., İzbrannıe Trudı po Arheologii i İstorii Kırgızov i Kırgızstana, C. I, Bişkek 1997.
  • Bozer, Rüstem – Çeken Muharrem, Anadolu Selçuklu Çağı Müze Eserleri, Cilt 1, Ankara: Arkadaş Basım, 2016.
  • Bozer, Rüstem – Çeken, Muharrem. Anadolu Selçuklu Çağı Müze Eserleri, Cilt 2, Ankara: Arkadaş Basım, 2016.
  • Buraev, A.İ. “Skul’pturnye İzobrazheniya kak İstochnik po Antropologii Srednevekovogo Naseleniya Severnoĭ Evrazii”, Vestnik Tomskogo gosudarstvennogo universiteta. Istoriya 69 (2021), 126–134.
  • Bussagli, Mario. Central Asian Painting From Afghanistan to Sinkiang, İsviçre: Skira Rizzoli İnternational Publications, 1979.
  • Comparetı, Matteo. “The Eight Divinities’ in Khotanese Paintings: Local Deities or Sogdian Importation”, Proceedings of the Eighth European Conference of Iranian Studies 1, 117-132, Saint Petersburg: The State Hermitage Publishers, 2019.
  • Çeremisin, D. V. “Rezul’tatı noveyşih issledovanii petroglifov drevnetyurkskoy epohi na yugevostoke Rossiskogo Altaya”, AEAE 1/17 (2004), 39-50.
  • Çoruhlu, Yaşar. Erken Devir Türk Sanatı. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2007.
  • Demir Tosunoğlu, Eda. Selçuklu Dönemi İnsan Figürlü Çini Tasvirlere Yansıyan Erkek Başlıkları, Sanat ve İnsan Dergisi 5 (2021), 520-532.
  • Dosımbayeva, Ayman. Zapadnıy Tyurkskiy Kaganat: Kul’turnoe Nasledie Kazahskoy Stepi, Tyurskoe Nasledie, Almatı 2006.
  • Erdenebold, Lhagvasuren. “Preliminary Excavation Finding from Shoroon Bumbagar Ulaan kherem Mongolia”, Interaction in the Himalayas and Central asia. Processes of Transfer, Translation and Transformation in Art, Archeaeology, Religion and Polity. — Austrian Academy of Sciences Press, (2017), 29-54.
  • Esin, Emel. “Alp Şahsiyetinin Türk Sanatında Görünüşü – I”, Türk Kültürü 34 (Ağustos 1965), 769-789.
  • Esin, Emel. “Alp Şahsiyetinin Türk Sanatında Görünüşü – II”, Türk Kültürü 70 (Ağustos 1968), 775-803.
  • Evtyuhova, L. A. “Kamennıe İzvayaniya Yujnoy Sibiri i Mongolii”, Materialı i İssledovaniya po Arheologii Sibiri 1(1952), 72-120.
  • Grünwedel, Albert. Altbuddhistische Kultstätten Chinesisch-Turkistan, Berlin, 1912.
  • Gumilöv L. N. Statujetki voinov iz Tujuk-mazara [Statuettes of warriors from Tujuk-Mazar]. Gumilöv, http://gumilevica.kulichki.net/articles/Article100.htm
  • Hudyakov, Yu. S. – Tabaldiyev, K. Ş. – Soltobayev, O. A. “Mnogofigurnıye kompoziçii na kostyanıh plastinah iz pamyatnika Suttu-Bulak”, Noveyşiye arheologiçeskiye i etnografiçeskiye otkrıtiya v Sibiri, (1996), 242-245.
  • Karev, Yuriy. From Tents to City. The Royal Court of the Western Qarakhanids between Bukhara and Samarqand, 99–147, Turko-Mongol rulers, cities and city life, 2013.
  • Karev, Yuriy. “Qarakhanid Wall Paintings in the Citadel of Samarqand: First Report and Preliminary Observations”, Muqarnas 22 (2005), 45-84.
  • Kubarev, G. V. Kul’tura Drevnih Tyurok Altaya (po Materialam Pobrebal’nıh Pamyatnikov). Novosibirsk: İzd. İns. Arheologii i Etnografii SO RAN, 2005.
  • le Coq, Alber Von. Chostsho facsimile-wiedergaben der wichtigeren funde der ersten königlich Preussischen expedition nach Turfan in ost-Türkistan., Berlin: Dietrich Reimer, 1913.
  • le Coq, Alber Von. Die Buddhistische Spatantike in Mittelasien Ergebnisse der Kgl Preussischen Turfan Expedition, Vol. III, Berlin: Verlag Dietrich Reimer, Die Wandmalereien, 1924.
  • Li, C. vd. “Analysis of ancient human mitochondrial DNA from the Xiaohe cemetery: insights into prehistoric population movements in the Tarim Basin, China”, Erişim: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4495690/
  • Luriye, P. B. “O Sledah Maniheystva v Sredney Azii”, Pamyati B. I. Marshaka, Trudy Gosudarstvennogo Ermitazha 219–251 St. Petersburg: Izdatel’stvo Gosudarstvennogo Ermitazha, 2013.
  • Morita, Miki. “The Kizil Paintings in the Metropolitan Museum”. The Metropolitan Museum of Art Journal, 50 (2015), 115-135 Moscow, Leningrad: AS of USSR Publ. House, 1949.
  • Oktay Çerezci, Jale Özlem. “Türk Sanatında Üç Dişli Başlığa Sahip Şamanlar ve Savaşçılar”, Sanat Tarihi Dergisi 29/ 2 (2020), 765-781.
  • Oktay Çerezci, Jale Özlem. Göktürk Dönemi Maden Sanatı ve İşçiliği, İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2020.
  • Oktay, Jale Özlem. “Göktürk Devri Pişmiş Toprak Figürinleri”, 1. Uluslararası Avrasya Türk Sanatları Kongresi Bildiler 21-24 Kasım 2012. Ed. Yaşar Çoruhlu-Hâlenur Katipoğlu-Jale Özlem Oktay. 19-34, İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, 2014.
  • Palmeri, Ginevra. “Divine disguises on the crossroads of Khotan: The iconographies from Dandan Oilik” Journal of Asian Civilizations Vol. 44 (2)(December 2021), 67-107.
  • Pugaçenkova, G. A. – Rempel’, L. İ.. İstoriya İskusstv Uzbekistana, s Drevneynih Vremen do Serednih Devyatnadtsatogo, Moskva: İskusstvo, 1965.
  • Samashev Zainolla. “Obraz tyurkskogo kagana v torevtike malykh form (po ma- terialam kul'tovo-pominal'nogo kompleksa Yeleke sazy v Vostochnom Kazakhstane)”, Teoriya i praktika arkheologicheskikh issledovaniy, 34/4 (2022), 163–190. https://doi.org/: 10.14258/ tpai(2022)34.
  • Samaşev, Zainolla. Eski Türk Betim Sanatı, Ankara: TÜRKTAV, 2023.
  • Seregin, N. N. “«Elitnye» pogrebal’nye kompleksy tyurkskogo vremeni v Mongolii: itogi i perspektivy issledovanii”. Teoriya i praktika arkheologicheskikh issledovanii, zhurnal (2017), 60–74.
  • Sergei, A. – Komissarov, A. – Solovyev, I. “Vsadniki Astanı”, Vest. Novosib. Gos. Un-ta, Seriya İstoriya, Filologiya 14 (2015), 62–75.
  • Shuwen. Yao. “Artistic analysis on the shape and color of the caly figurines unearthed in Turpan”, Journal of Xinjiang Arts Institute 11(9)(2013), 18-24. ( Orijinali: 姚书文.吐鲁番出土泥塑文物的造型与色彩艺术探析[J].新疆艺术学院学报).
  • Steinhardt, Nancy S. – Erdenebold, L. – Park, Ah-Rim. “Monggol Bayannuur pyŏk'wamyowa pokkoŭltolmyo ch'ult'o yonggwa Byzantine kŭmhwa yŏn'gu (Tomb Figurines and Byzantine Golden Coins from the Bayannuur Mural Tomb and Pugu Yitu Tomb in Mongolia)”, 중앙아시아연구 Chungangashiayŏn'gu (Journal of Central Asian Studies), 22 (2017), 73-99.
  • Şişkin V.A. Varahşa. Moskova, 1963.
  • Yatsenko, S. A. “Early Turks: Male Costume in the Chinese Art Second half of the 6th – first half of the 8th cc. (Images of ‘Others’)”, Transoxiana 14(2009), http://www.transoxiana.org/14/index.html, erişim tarihi 25.07.2025.
  • Yılmaz, Anıl. “On the Burial Mounds of Ulaan Khermıın Shoroon Bumbagar (Maykhan Uul) and Shoroon Dov in Mongolia”, Cihannüma Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi 6/2 (December 2020), 1-16.
  • https://chandrashekharasandprints.wordpress.com/2011/04/14/gems-from-the-national-museum-new-delhi-sir-aurel-stein-collection-–-part-2/ erişim tarihi 02.05.2025.
  • https://depts.washington.edu/silkroad/museums/shm/shmnoinula.html erişim tarihi 04.02.2025.
  • https://en.m.wikipedia.org/wiki/File:An_Jia_welcoming_a_Turk._Shaanxi_Provincial_Institute_of_Archaeology,_Xi’an.jpg#/media/File%3ATurkic_horseman_(Tomb_of_An_Jia%2C_579_CE).jpg erişim tarihi 25.07.2025.
  • https://en.wikipedia.org/wiki/Afrasiab_murals#/media/File:Afrasiab_West_Wall.jpg erişim tarihi 12.03.2025. https://recherche.smb.museum/?language=de&question=MIK+III+4979+&limit=15&sort=relevance&controls=none&collectionKey=AKu* erişim tarihi 20.07.2025.
  • https://www.hermitagemuseum.org/digital-collection/176749?lng=ru erişim tarihi 25.07.2025.
  • https://www.hermitagemuseum.org/digital-collection/176749?lng=ru, erişim tarihi:22.05.2024.
There are 47 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Turkish-Islamic Archeology in the Middle Ages, Turkish Islamic Arts (Other)
Journal Section Research Articles
Authors

Jale Özlem Oktay Çerezci 0000-0002-5345-1935

Publication Date October 31, 2025
Submission Date September 14, 2025
Acceptance Date October 30, 2025
Published in Issue Year 2025 Issue: Özel Sayı

Cite

APA Oktay Çerezci, J. Ö. (2025). Yeni Buluntular Işığında Türkistan’dan Anadolu Selçuklu’ya Türk Sanatında Bir Grup Alp ve Hükümdar İkonografisi Üzerine Değerlendirmeler. Selçuklu Medeniyeti Araştırmaları Dergisi(Özel Sayı), 113-139. https://doi.org/10.47702/sema.2025.51
AMA Oktay Çerezci JÖ. Yeni Buluntular Işığında Türkistan’dan Anadolu Selçuklu’ya Türk Sanatında Bir Grup Alp ve Hükümdar İkonografisi Üzerine Değerlendirmeler. JSCS. October 2025;(Özel Sayı):113-139. doi:10.47702/sema.2025.51
Chicago Oktay Çerezci, Jale Özlem. “Yeni Buluntular Işığında Türkistan’dan Anadolu Selçuklu’ya Türk Sanatında Bir Grup Alp Ve Hükümdar İkonografisi Üzerine Değerlendirmeler”. Selçuklu Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, no. Özel Sayı (October 2025): 113-39. https://doi.org/10.47702/sema.2025.51.
EndNote Oktay Çerezci JÖ (October 1, 2025) Yeni Buluntular Işığında Türkistan’dan Anadolu Selçuklu’ya Türk Sanatında Bir Grup Alp ve Hükümdar İkonografisi Üzerine Değerlendirmeler. Selçuklu Medeniyeti Araştırmaları Dergisi Özel Sayı 113–139.
IEEE J. Ö. Oktay Çerezci, “Yeni Buluntular Işığında Türkistan’dan Anadolu Selçuklu’ya Türk Sanatında Bir Grup Alp ve Hükümdar İkonografisi Üzerine Değerlendirmeler”, JSCS, no. Özel Sayı, pp. 113–139, October2025, doi: 10.47702/sema.2025.51.
ISNAD Oktay Çerezci, Jale Özlem. “Yeni Buluntular Işığında Türkistan’dan Anadolu Selçuklu’ya Türk Sanatında Bir Grup Alp Ve Hükümdar İkonografisi Üzerine Değerlendirmeler”. Selçuklu Medeniyeti Araştırmaları Dergisi Özel Sayı (October2025), 113-139. https://doi.org/10.47702/sema.2025.51.
JAMA Oktay Çerezci JÖ. Yeni Buluntular Işığında Türkistan’dan Anadolu Selçuklu’ya Türk Sanatında Bir Grup Alp ve Hükümdar İkonografisi Üzerine Değerlendirmeler. JSCS. 2025;:113–139.
MLA Oktay Çerezci, Jale Özlem. “Yeni Buluntular Işığında Türkistan’dan Anadolu Selçuklu’ya Türk Sanatında Bir Grup Alp Ve Hükümdar İkonografisi Üzerine Değerlendirmeler”. Selçuklu Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, no. Özel Sayı, 2025, pp. 113-39, doi:10.47702/sema.2025.51.
Vancouver Oktay Çerezci JÖ. Yeni Buluntular Işığında Türkistan’dan Anadolu Selçuklu’ya Türk Sanatında Bir Grup Alp ve Hükümdar İkonografisi Üzerine Değerlendirmeler. JSCS. 2025(Özel Sayı):113-39.
 Download Cover Image