Türkiye’deki Belediyelerin Mali Özerkliğinin Öz Gelirler Bağlamında Analizi ve Değerlendirilmesi

Year 2015, Volume: 3 Issue: 4, 95 - 111, 01.10.2015

R. Kutlu Korlu Özhan Çetinkaya

Abstract

Belediyelerin verdikleri hizmetlerle doğru orantılı olarak öz gelir elde etmeleri ve bu bağlamda planlama yapabilmeleri mali özerkliğin bir göstergesidir. Çeşitli büyüklüklerde hizmet veren belediyelerin mali özerkliklerinin kuvvetlenmesi diğer deyişle merkezi yönetime bağlılıklarının azaltılabilmesi için öz gelirlerini artırma çabaları normal karşılanmaktadır. Türkiye’de belediyelerin mali anlamda özerk olma çabalarıyla birlikte büyüklüklerine göre bunu ne ölçüde gerçekleştirdikleri, içinde bulunulan durumun tespiti açısından önemlidir. Bu çalışmada mali özerklik ile ilgili çeşitli bilgiler verildikten sonra ilk olarak bu konuda bazı OECD ülkelerindeki durum üzerinde durulmuştur. Çalışmanın sonraki kısmında Türkiye’de yer alan belediyelerin öz gelirlerinin büyüklükleri alınarak ve toplam gelirleri içindeki yerlerine bakılarak ortaya çıkan durumun mali özerklik açısından değerlendirmesi yapılmıştır.

Keywords

Mali Özerklik, Mali Federalizm, Yerindelik, Belediye Öz Geliri

Analysis and Evaluation of Fiscal Autonomy of Municipalities in Self Revenues Contex in Turkey

Abstract

It is an indicator of fiscal autonomy that municipalities acquire revenue in proportion to their services and do self-planning in this context. Municipalities, which serve in variety of sizes, are considered to be normal in their efforts to increase their revenues so that they could reduce their commitment to the central government in strengthening their fiscal autonomy. It is also significant to identify not only the efforts municipalities in Turkey make for fiscal autonomy but also to what extent they can achieve a fiscally autonomous status with regard to their sizes. In this study, a number of OECD countries will be evaluated in this regard after various explanations regarding fiscal autonomy. And in the last part of the study, the revenue structure of municipalities in Turkey will be assessed in terms of fiscal autonomy

Keywords

Fiscal Autonomy, Fiscal Federalism, Subsidiarity, Municipality Self Revenue

References

• Aktan, C.C. (2002), Anayasal İktisat, Siyasal Kitapevi, Ankara.
• Acar, İ.A. ve Kitapçı, İ. (2009), “Bir Mali Yerelleşme Deneyimi Olarak İsveç”, Maliye Dergisi, Sayı:157, Temmuz-Aralık, 85-104.
• Ayyıldız, Y. (2012) “Türkiye’de Mahalli İdareler Vergi Gelirlerinin Gelişim Trendi: 2006-2010 Dönemi”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt:1, Sayı:2, 2-20.
• Baral, K.J. ve Suvedi, M. (2006), “Fiscal Autonomy: A Comparative Study of Kaski District Development Committee and Lamjung District Development Committee” Janapragyamanch, 7, 1-10.
• Blöchliger, H. ve King, D. (2006), OECD, “Fıscal Autonomy Of Sub- Central Governments”, OECD Network on Fiscal Relations Across Levels of Government, Working Paper No:2, 1- 30.
• Çetinkaya, Ö. ve Demirbaş, T. (2010), “Belediye Gelirlerinin Analizi ve Mali Özerklik Açısından Değerlendirilmesi, İktisat Fakültesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 53, Seri., 1-18.
• Meloche, J-P., Vaillancourt, F. ve Yılmaz, S. (2004), “Decentralization or Fiscal Autonomy? What Does Really Matter? Effects on Growth and Public Sector Size in European Transition Countries”, World Bank Policy Research Working Paper 3254, 1-30.
• Nadaroğlu, H. (2001), Mahalli İdareler, Beta Basım, İstanbul.
• Prud’homme, R. (1991), “Adem-i Merkeziyet (Yerinden Yönetim)”, Türkiye Maliye Sempozyumu-Merkezi İdari ile Mahalli İdareler Arasındaki Mali İlişkiler, 207-228. Topal, A.K. (2004), “Belediyelerin Özgelirlerinin Artırılmasında
• Vergilendirme Yetkisi: Ülkeler Arası Bir Karşılaştırma, İktisadi ve
• İdari Bilimler Dergisi, 18 (3-4), 120-133.
• Türkoğlu, İ. (2014), “Belediyelerde Vergilendirme Yetkisi”, CÜ İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1), 421-432.
• Ulusoy, A. ve Akdemir, T. (2009), “Yerel Yönetimler ve Mali Özerklik: Türkiye ve OECD Ülkelerinin Karşılaştırmalı Analizi”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:12, Sayı:21, Haziran, 259-287.
• Vural, Tarık, (2014), “Mali Yerinden Yönetim ve Yönetimler Arası Gelir Paylaşımı”, Mali Yerinden Yönetim, Editörler: Mustafa Sakal, Ahmet Kesik ve Tekin Akdemir, Nobel Kitapevi, 51-58.
• Yontar, İ.G. ve Dağ, M. (2014), “Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı Çerçevesinde Türkiye’de Mali Özerklik” Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, Cilt:10, Sayı: 21, 147-162.
• Yüksel, H. (2013), “Türkiye’de Mali Yerelleşmenin Boyutları ve Ölçümü Üzerine Bir Değerlendirme” , Yönetim ve Ekonomi, 20 (2), 191-208.
• Yılı Mahalli İdareler Genel Faaliyet Raporu, İçişleri Bakanlığı, 2011.
• Yılı Mahalli İdareler Genel Faaliyet Raporu, İçişleri Bakanlığı, 2012.
• Yılı Mahalli İdareler Genel Faaliyet Raporu, İçişleri Bakanlığı, 2013.
• Yılı Mahalli İdareler Genel Faaliyet Raporu, İçişleri Bakanlığı, 2014.
• http://www.oecd.org/tax/federalism/oecdfiscaldecentralisationdatabase.htm# A_Title, (Erişim Tarihi: 26.07.2015).
• http://www.tbb.gov.tr/mevzuat/kanunlar/Avrupa_Yerel_Yonetimler_ozerkli k_Sarti.pdf. (Erişim: 22.07.2015).
• Türkiye Cumhuriyeti 1982 Anayasası.
• Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu.
• Sayılı Belediye Kanunu.
• Sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu.
• Türkiye İstatistik Kurumu, http://www.tuik.gov.tr/ (Erişim: 25.07.2015).