Vergi Kanunlarının Anayasaya Uygunluğunun Yargısal Denetimi Kapsamında Anayasa Mahkemesinin Son Dönem Kararlarının Sayısal Analizi

Year 2015, Volume: 3 Issue: 2, 41 - 71, 01.04.2015

Yaşar Ayyıldız Kadir Ayyıldırım

Abstract

Kanunların Anayasaya uygunluğunun yargısal denetimi Anayasa Mahkemesince AYM yapılmaktadır. AYM kendisine iptal davası ya da itiraz yoluyla yapılan başvuruları karara bağlayarak bu denetimi gerçekleştirmektedir. Türkiye’de 1961 Anayasası ile başlayan bu denetim 1982 Anayasası ile son şeklini alarak devam etmektedir. Ancak vergi hukuku literatüründe mahkemenin bu denetim kapsamında verdiği kararların birincil veriler yardımıyla tasnif edilerek analize tabi tutulması yönünde bir çalışma yok denecek kadar azdır. Bu nedenle bu çalışmanın amacı; AYM’nin vergi kanunlarının Anayasaya uygunluğunun yargısal denetimi ile ilgili olarak vermiş olduğu kararların sayısal analizi olarak belirlenmiştir. 1982 Anayasası kapsamında, vergi kanunları ile ilgili olarak Anayasa Mahkemesi Kararlar Bilgi Bankası verileri taranarak elde edilen 113 AYM kararı ile ilgili bilgiler sayısal hale getirilip istatistik programı yardımıyla analize tabi tutulmuştur. Elde edilen bulgular bundan sonraki çalışmalara da ışık tutacak şekilde tasnif edilerek yorumlanmaya çalışılmıştır. Çalışmada ulaşılan sonuçlar genel bir ifade ile: vergi kanunlarının Anayasa yargısına götürülme oranının düşük seviyede olmasına karşılık, yargıya giden vergisel düzenlemelerin iptal edilme oranının aynı düşüklükte seyretmemiş olmasıdır. Zira neredeyse AYM’ye götürülen her üç düzenlemeden birinin AYM’ce iptal edildiği gözlemlenmiştir.

Keywords

Vergi Kanunları, Anayasa Yargısı, Anayasa Mahkemesi Kararları

Quantitative Analysis of Recent Decisions of Constitutional Court, Within the Context of the Judicial Review of the Constitutionality of the Tax Laws

Abstract

Judicial review of the constitutionality of laws is performed by the Constitutional Court. The Constitutional Court performs this judicial review by deciding on applications made to him via the cases for annulment or appeal. The judicial review starting with the 1961 Constitution in turkey, continues with the 1982 Constitution by taking its final shape. However, there is almost no work in the tax law literature, analyzing the decisions of the Constitutional Court under this judicial review by using classified primary data. Therefore the aim of this study is determined as the quantitative analysis of the decisions of the Constitutional Court with regarding to the judicial review of the constitutionality of tax laws. 113 decision of the Constitutional Court, within the scope of the 1982 Constitution obtained, related with the tax laws from data bank of decisions of the Constitutional Court, were analyzed by digitizing and using statistical software. The results obtained from the analysis, were classified and interpreted to shed light on the further studies. The results obtained from the study can be interpreted, with a general statement, as follows: whereas bringing an action to the constitutional jurisdiction of the tax laws is very low, cancellation rate of tax regulations is very high

Keywords

Tax Laws, Constitutional Jurisdiction, Constitutional Court Decisions

References

• Arslan, Murat. (2013), TBMM İçtüzüğü’ne Aykırı Olarak Yasalaşan
• Kanunların Yargısal Denetimi. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Yıl , Sayı 13 (Nisan, 2013), ss. 491-508.
• Atar, Yavuz. (2008), Anayasa Mahkemesi’nin Yeniden Yapılandırılması.
• Anayasa Yargısı Dergisi, Cilt 25, ss. 93-115. Başlar, Kemal. (2006), Anayasa Yargısında “Davaya Bakmakta Olan
• Mahkeme” Kavramı, Anayasa Yargısı İncelemeleri 1 (Editörler: Mehmet Turhan ve Hikmet Tülen), ss. 219-258. Ankara: Anayasa Mahkemesi Yayınları. Büyükeren, Sadi. (1996), Anayasaya Uygunluk Denetimi ve Kesin
• Hükümlerin Çatışması. Amme İdaresi Dergisi, Cilt 29, S. 2, ss. 19-38. Demirli, Yunus. (2011), Gelişmekte Olan Ülkelerde Vergi Reformları ve Türkiye’de Gelir
• Değerlendirme. Ankara: MB, SGB, Yayın No: 2011/412. Üzerinden Alınan Vergiler Açısından
• Doğrusöz, Bumin (1998), Yargı Kararları Işığında Vergilerin Kanuniliği
• İlkesi Açısından Türk Vergi Mevzuatının Değerlendirilmesi (ss. 135- ), 13. Türkiye Maliye Sempozyumu: Anayasal Mali Düzen, Marmara Üniversitesi Maliye Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayın No: 12, 2000, İstanbul.
• Erkin, Gözde (2012), Vergilendirme Yetkisinin Tabi Olduğu Anayasal
• İlkeler. Ankara Barosu Dergisi, 2012(70), S. 3, s. 235-249.
• Gerek, Şahnaz ve Aydın, Ali Rıza. (2005), Anayasa Yargısı ve Vergi
• Hukuku. Ankara: Seçkin. Gerek, Şahnaz ve Aydın, Ali Rıza (2006), İptal Davaları ve İtiraz
• Başvurularında Usulün Anayasal Denetime Etkisi, Anayasa Yargısı İncelemeleri 1 (Editörler: Mehmet Turhan ve Hikmet Tülen), ss. 329- Ankara: Anayasa Mahkemesi Yayınları. Gözler, Kemal (2000), Türk Anayasa Hukuku, 1. Baskı. Bursa: Ekin Kitabevi.
• Kaboğlu, İbrahim Ö. (1997), Anayasa Yargısı (Avrupa Modeli ve Türkiye)
• Baskı. Ankara: İmge Kitabevi. Kadıgil, Ülkü Müge (2006), İtiraz Başvurularında “Davada Uygulanacak
• Kural” Sorunu, Anayasa Yargısı İncelemeleri 1 (Editörler: Mehmet Turhan ve Hikmet Tülen), ss. 259-290. Ankara: Anayasa Mahkemesi Yayınları. Karagülmez, Ali (2006), İptal Davaları ve İtiraz Başvurularında İlk
• İnceleme Aşaması, Anayasa Yargısı İncelemeleri 1 (Editörler: Mehmet Turhan ve Hikmet Tülen), ss. 191-218. Ankara: Anayasa Mahkemesi Yayınları. Karakoç, Yusuf (1996), Türk Hukukunda Vergi Kanunlarının Anayasaya
• Uygunluğunun Yargısal Denetimi. Anayasa Yargısı Dergisi, c. 13, ss. 373. files/pdf/anayasa_yargisi/anyarg13/yusufkarakoc. Pdf>, Erişim tarihi: 12.2014.
• Kızılot, Şükrü ve Kızılot, Zuhal (2005), Vergi İhtilafları ve Çözüm Yolları
• Gözden Geçirilmiş 10. Baskı. Ankara: İletişim Yayıncılık. Onar, Erdal (2006), Türkiye’de Kanunların Anayasaya Uygunluğunun
• Yargısal Denetimi Alanında Öncüler, Anayasa Yargısı İncelemeleri 1 (Editörler: Mehmet Turhan ve Hikmet Tülen), ss. 1-40. Ankara: Anayasa Mahkemesi Yayınları. Özbudun, Ergun (2003), Türk Anayasa Hukuku, 7. Baskı. Ankara: Yetkin Yayınları.
• Özkaya, Kadir (2006), Sınırlama Sorunu ve “Davada Uygulanacak Kural”
• Kavramıyla İlişkisi, Anayasa Yargısı İncelemeleri 1 (Editörler: Mehmet Turhan ve Hikmet Tülen), ss. 2291-328. Ankara: Anayasa Mahkemesi Yayınları.
• Pehlivan, Osman (2013), Vergi Hukuku: Genel İlkeler ve Türk Vergi Sistemi.
• Murathan Yayınevi, Trabzon. Sır, Onur (2011), Hukuk Devleti Açısından Kanunların Anayasaya
• Uygunluğunun Yargısal Denetimi, 1. Baskı. Ankara: Adalet Yayınevi. Taşkan, Yusuf Ziya (2010), Vergi Yönetiminin Düzenleyici İşlemleri.
• İstanbul: On İki Levha Yayıncılık. Tekbaş, Abdullah (2009), Vergi Kanunlarının Anayasaya Uygunluğunun
• Yargısal Denetimi: Türkiye Değerlendirmesi. Maliye Bakanlığı, Strateji Geliştirme Başkanlığı, Yayın No: 2009/396.
• Tekbaş, Abdullah (2012), Vergi Kanunlarının Tabi Olduğu Anayasal İlkeler.
• Dokuz Eylül Üniversitesi, Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt: 12, Özel S., , s. 123-191 (Basım Yılı: 2012).
• Teziç, Erdoğna (1986), Anayasa Hukuku. İstanbul: Beta Basım.
• Turhan, Mehmet (1993), Anayasa Hukukumuzda İhmal Sorunu. Amme
• İdaresi Dergisi, Cilt: 26, Sayı: 4, Aralık 1993, ss.59-68.
• Tülen, Hikmet (2006), Türk Anayasa Yargısı Sisteminin Başlıca Özellikleri ve Sistemde Reform Arayışları, Anayasa Yargısı İncelemeleri 1
• (Editörler: Mehmet Turhan ve Hikmet Tülen), ss. 149-190. Ankara: Anayasa Mahkemesi Yayınları. Uslu, Ferhat (2013), Anayasa Yargısının Meşruluğu. Türkiye Adalet
• Akademisi Dergisi, Yıl 4, Sayı 15 (Ekim, 2013), ss. 215-245.
• Yanık, Murat (2007), Kanunların Şekil Yönünden Anayasaya Uygunluğunun
• Denetimi. E-akademi; Hukuk, Ekonomi ve Siyasal Bilimler Aylık İnternet akademi.org/makaleler/myanik-2.htm>, Erişim Tarihi: 13.01.2014. Aralık, , Sayı, EKLER
• Ek 2. Gelir Vergisi Kanunu ile İlgili İncelenen AYM Kararları. Gerekçe, Anayasa Md. Başvuru Şekli No Oy çokluğu, Oy birliği İptal , 73, 173 , 5, 7, 10, 13, 73, 161 K.Ret, K.İptal /6* , 49, 73 Oy çokluğu Oy birliği Oy birliği Oy birliği, Oy çokluğu , 48, 73 Oy birliği Oy birliği, Oy çokluğu İptal , 5, 7, 73 K.Ret, K.İptal , 49, 50, 61, 73 , 73 Oy birliği İptal İptal, İtiraz İptal, İtiraz İptal K.Ret, K.İptal , 10, 11, 73 , 5, 10, 73 İptal, İtiraz 07.2013-28719 K.Ret, K.İptal , 73 Yetkisizlik, Ret
• Ek 3. AATUHK ile İlgili İncelenen AYM Kararları. Başvuru Şekli No İptal , 161 09.1991-21005 İptal Oy çokluğu , 129 , 11, 87, 88, 161 İptal İptal Oy birliği Oy birliği , 36 , 13, 36, 125 , 5, 36
• Ek 4. Özel Tüketim Vergisi ile İlgili İncelenen AYM Kararları. Gerekçe, Anayasa Md. No , 11, 87, 88, 161 , 10, 73 , 10, 73 Oy çokluğu No Şekli Esas No RG Tarih ve Sayısı Karar Nisabı Karar İptal YKVYO YKVYO İptal , 73 Ek 5. Katma Değer Vergisi ile İlgili İncelenen AYM Kararları. Gerekçe, Anayasa Md. No Başlangıç, 2, 5, 7, 10, , 173 Karar Nisabı Karar , 10, 35 , 73 , 73 , 10, 11, 152 Ek 6. Motorlu Taşıtlar Vergisi ile İlgili İncelenen AYM Kararları. Başvuru No Şekli No Başlangıç, 2, 5, 7, 10, 04.1990-20484 Karar İptal Ret , 5, 7, 73 , 7, 8, 10, 11, 73 İptal Ret
• Ek 7. Kurumlar Vergisi Kanunu ile İlgili İncelenen AYM Kararları. No Şekli No Esas No RG Tarih ve Sayısı Karar Nisabı Karar İptal , 3 Başlangıç, 2, 5, 7, 10, , 73, 173 İptal K.Ret, K.İptal İptal , 5, 7, 10, 13, 73, 161 /6* İptal Ek 8. Emlak Vergisi ile İlgili İncelenen AYM Kararları. No Esas No RG Tarih ve Sayısı Karar Nisabı Karar İptal