Türkiye’de Sivil Toplum Kuruluşlarının Sarkacı: Devlet Vesayetinden Vesayetçi Demokrasiye

Year 2014, Volume: 2 Issue: 4, 101 - 117, 01.10.2014

Mehmet Güneş

Abstract

Sivil toplum kuruluşlarının artan rekabet ve mücadele ortamında Devlet örgütü dışında siyasal, kültürel, ekonomik ve sosyal faaliyetlerini yürütmeleri beklenirken, kimi zaman iktidarlar ile güç paylaşan rollere soyunarak; siyasal ve ekonomik iktidarları belirleyecek ve hatta onların devamlılığı için gerekli olacak konumlara yükseldikleri gözlemlenmektedir. Bunu ilk olarak Devlet erkindeki bazı yetkilerin sivil toplum yetkililerine bilinçli veya bilinçsiz devredilmesi ve özellikle kamu yararına çalışan sivil toplum kuruluşu statüsü alanların Devlet ile aşırı yakınlaşması sonrasında Devletin vesayetine girmesinde ve Devlet ideolojisinin gönüllü temsilcisine dönüşmesinde belirlemek mümkündür. Sivil toplum kuruluşları, üstlendikleri görevler itibarıyla uluslararası zemin dâhil çeşitli güç biçimleri içinde veya onların kesişim hattında hayat alanlarını sürekli genişletmektedir. Toplumdaki gönüllü faaliyet ve kaynaklardan beslenen, devlet iktidarının alanı dışında, özerk örgütlenmelerin alanını belirten sivil toplum; faaliyet ve uygulamaları ile artık nereye kadar sivil kalabilecek veya Devlet alanı ile kapsamının dışında durabilecektir? Her konu ve hizmetin daha da kamulaştığı bir dönemde sivil toplum Devletin vesayetinden kaçabilecek mi? Onunla ortaklaşacak mı yoksa Devletten ayrışması mı gerekecektir? Bu çalışmada yukarıda belirtilen yaklaşım çerçevesinde, sivil topluma ilişkin yaklaşımlar incelenerek bu kuruluşların vesayetle olan ilişkisi değerlendirilmektedir.

Keywords

Sivil Toplum, Sivil Toplum Kuruluşları, Vesayetçi Demokrasi

Non Governmental Organizations’s Pandulum: From State Guardianship to Tutelage Democracy in Turkey

Abstract

While non-governmental organizations in the increasingly competitive and challenging environment are expected to execute the political, cultural, economic and social activities except government organizations, sometimes it is observed that they rise to the position that determine the political and economic power and even ensure their continuity sharing the power. It is possible to identify in turning to volunteer representatives of state ideology and into wards of the state after transferring the powers in officials to civil society consciously or unconsciously and excessive rapprochement of State and non-governmental organizations working for public interest

Keywords

Civil Society, Non Governmental Organizations, Tutelage Democracy, State Guardianship

References

• ABAY, Ali Rıza (2004),“Sivil Toplum ve Demokrasi Bağlamında Sivil Dayanışma ve Sivil Toplum Örgütleri”, 3. Ulusal Bilgi Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiri Metni, Eskişehir, 24-26 Kasım 2004, http://iibf.ogu.edu.tr/kongre/bildiriler/06-04.pdf, (Erişim Tarihi 25 Şubat 2014.
• ARSEL, İlhan (1964), Anayasa Hukuku: Demokrasi, Doğuş Matbaacılık Ankara.
• ARSLAN, Osman (2001), Sivil Toplum ve Türkiye Gerçeği, Bayrak Yayınları, İstanbul.
• ASLAN, Seyfettin (2010), “Türkiye’de Sivil Toplum”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 9, Sayı 31, Kış.
• BARBER, Benjamin (1995), Güçlü Demokrasi: Yeni Bir Çağ için Katılımcı Siyaset, (Çev. Mehmet Beşikçi), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• BOZEMAN, Barry (1987), All Organizations Are Public: Bridging Public and Private Organizational Theories, Jossey Bass Publishers, San Francisco.
• BULUTOĞLU, K. (2003), Kamu Ekonomisine Giriş, Yapı Kredi Yayınları- No.1816, İstanbul.
• CLARK, John (1996), Kalkınmanın Demokratikleşmesi-Gönüllü Kuruluşların Rolü, (Çev: Serpil Ural), Türkiye Çevre Vakfı Yayını, Ankara.
• CLARK, John (2010), “The Relationship Between The State and The Voluntary Sector”, http://www.gdrc.org/ngo/state-ngo.html (Erişim tarihi 26.04.2014).
• COHEN Joshua ve L., ARATO A. (1992), Civil Society and Political Theory, The MIT Press, London.
• COHEN, Joshua (1999), “Müzakereci Demokraside Usul ve Esas”, Demokrasi ve Farklılık, Siyasal Düzenin Sınırlarının Tartışmaya Açılması, Ed. Seyla Benhabib, Çev. Zeynep Gürata, Cem Gürsel, İstanbul, Demokrasi Kitaplığı, Wald Yayını.
• ÇAHA, Ömer (1999), Sivil Toplum, Aydınlar ve Demokrasi, İz Yayınları, İstanbul.
• ÇULHAOĞLU, Metin (2001), “Devlet, Sivil Toplum ve Demokratikleşme”, Sivil Toplum: Devletin Büyümesi, YGS Yayınları, İstanbul.
• DDK Raporu (2010), “Kamuya Yararlı Dernek Statüsünün İrdelenmesi ile Kamuya Yararlı Derneklerle İlgili Yürütülen İş ve İşlemlerin Değerlendirilmesi”, Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu Araştırma http://www.tccb.gov.tr/ddk/ddk32.pdf (Erişim tarihi 26.03.2014). ve İnceleme Raporu
• DOĞAN, İlyas (2002), Özgürlükçü ve Totaliter Düşünce Geleneğinde Sivil Toplum, Alfa Yayınları, İstanbul.
• DOĞAN, İsmail (2000), Sivil Toplum: Ondan Bizde de Var, Sistem Yayınları, İstanbul.
• FRUMKIN, P. ve Kim M. T. (2002), “The Effect of Government Funding on Nonprofit Administrative Efficiency: An Empirical Test”, Ash Institute for Democratic Governance and Innovation. Kennedy School of Government, http://www.ashinstitute. harvard. edu/ Ash/PAQ. pdf (Erişim tarihi 16.03.2014).
• GÖZLER, Kemal (2007), Devletin Genel Teorisi, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa.
• GUNES, Mehmet (2013), Vesayetçi Demokrasi, Savaş Yayınları, Ankara.
• HALL, Stuart ve HELD David (1995), “Yurttaşlar ve Yurttaşlık”, Çev. Abdullah Yılmaz, Yeni Zamanlar: 90’larda Politikanın Değişen Cephesi, Ed. Stuart Hall, Martin Jaques, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• JELLINEK, Georg (1911), L’Etat moderne et son droit, Traduction française par Georges Fardis, V. Giard & Brière, c.I, Paris.
• KABASAKAL, Mehmet (2008), Sivil Toplum ve Demokrasi, Denetçi Yeterlilik Tezi, İç işleri Bakanlığı Dernekler Dairesi Başkanlığı, Ankara.
• KAPANİ, Münci, (1993), Kamu Hürriyetleri, Yetkin Yayınları, Ankara.
• KAVANAGH, Dennis ve JONES, Bill (1991), “Pressure Groups”, Politics UK, (Ed. Bill Jones), Cambridge/ Great Britain.
• KEANE, John (1993), Sivil Toplum ve Devlet: Avrupa’da Yeni Yaklaşımlar (Derleyen: John Keane, Ayrıntı Yayınları.
• LEWIS, David (2001), The Management of Non-Governmental Development Organizations An Introduction, Routledge Taylor & Francis Group, UK.
• MARDİN, Şerif (1995), Türkiye; Toplum ve Siyaset, İletişim Yayınları, İstanbul.
• ÖLMEZ, Ziya (1994), Sivil Toplum Kavramı ve Türkiye’de Sivil Toplum Tartışmaları, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• RUGMAN, Alan (2000), Globalleşmenin Sonu, (Çev. Sedat Eroğlu), MediaCat Yay., Ankara.
• SELIGMAN, A. B.(1993), “The Fragile Ethical Vision of Civil Society” Citizenship and Social Theory, Ed., B.S. Turner, London.
• SHARMA, K.L. (2001), “Hint Devleti ve STÖ’ler: Bazı Düşünceler”, Sivil Toplum Örgütleri Neoliberalizmin Araçları mı, Halka Dayalı Alternatifler mi?, (Çev: Işık Ergüden) içinde, Dünya Yerel Yönetim ve Demokrasi Akademisi (WALD) Yayını, Demokrasi Kitaplığı Açılımlar Dizisi: 2, İstanbul.
• ŞAHİN, M. ve UYSAL Ö.(2007), “Sivil Toplum Kuruluşlarının Devlet Tarafından Finansmanı Üzerine Bir Tartışma”, Maliye Dergisi, Sayı. 153, Temmuz-Aralık.
• TEKELİ, İlhan (1999), Modernite Aşılırken Siyaset, İmge Kitabevi, Ankara.
• TOSUN, Gülgün Erdoğan (2001),“Türkiye’de Devlet-Sivil Toplum İlişkisi Bağlamında Demokrasinin Pekişmesinin Önündeki Engellere İlişkin Kuramsal ve Pratik bir Yaklaşım”, Ege Akademik Bakış Dergisi, C.1, S. 1.
• TOSUN, Gülgün Erdoğan (2001), Demokratikleşme Perspektifinden Devlet Sivil Toplum İlişkisi, Alfa Yayınları, İstanbul.
• TUNCEL, Gökhan (2005), Türkiye Sivil Toplum Kuruluşlarının Tarihsel Gelişimi”, 21. Yüzyılın Eşiğinde Türkiye Siyasal Hayat, 1.C. Ed. Adnan Küçük, Selahaddin Bakan, Ahmet Karadağ, İstanbul, Aktüel Yayınevi.
• TÜBAR-XXIX-(2011), Sivil Toplum Kuruluşları ve Türkiye Perspektifi, Sayı.395, Bahar.
• WEILER, Gershon (1994), From Absolutism to Totalitarianism: Carl Schmitt on Thomas Hobbes, Hollowbrook Publishing, Durango, Coloradao.
• WERKER, Eric ve Ahmed Faisal Z. (2007), “What Do Non-Governmental Organizations Do?”, Journal of Economic Perspectives http://www.hbs.edu/research/pdf/08-041.pdf 16.02.2014). (Erişim tarihi
• WOOD, E. M.(1990), The Uses and Abuses of Civil Society. Socialist Register, Vol.26, pp 60-84.