Objections to the Non-Emergence of the Obligation Due to the Existence of the Reasons Specified in the Law in Joint Obligation

Year 2025, Volume: 13 Issue: 1, 267 - 295, 10.07.2025

Burak Doğan

https://doi.org/10.56701/shd.1592906

Abstract

Objections and defenses in joint and several liability are divided into two as common and personal. There is an obligation to assert common defense grounds. Objections may be that the debt never arose or that it has been terminated. Objections may arise from the agreement or the law. In case of an objection that the debt did not arise, the person concerned does not acquire the title of debtor. Reasons for personal reduction cannot be asserted against the creditor. Non-existence and nullity may be asserted by each of the joint debtors. However, the absence of one of the debtors does not extend to the others. The type of incapacity or the knowledge of the situation has no effect on the outcome. In case of absolute collusion, the party to the collusion for the other joint debtors shall cease to exist in proportion to the debtor's share in the internal relationship. In case of relative collusion, how the other joint debtors will be affected is determined according to the hidden transaction. In the event that one of the joint obligors makes a declaration of rescission due to impaired will, Art. 166/III of the TCO shall be applied by analogy. A general transaction term deemed to be unwritten shall have full consequences for the joint obligor who is a party to the transaction, while for the other joint obligors, the consequences shall be limited to the share of the joint obligor in the internal relationship.

Keywords

Joint Obligation , Objection , Plea , Joint Objection , Personal Objection

Müteselsil Borçlulukta Kanunda Belirtilen Sebeplerin Varlığı Nedeniyle Borcun Doğmadığına Yönelik İtirazlar

Abstract

Müteselsil borçlulukta itiraz ve def’iler ortak ve kişisel olmak üzere ikiye ayrılır. Ortak savunma sebeplerini ileri sürme külfeti vardır. İtirazlar, borcun hiç doğmadığına ya da sona erdiğine yönelik olabilir. İtirazlar, anlaşmadan ya da kanundan kaynaklanabilir. Borcun doğmadığına yönelik itirazın varlığı halinde, ilgili kişi borçlu sıfatını elde etmez. Kişisel indirim sebepleri alacaklıya karşı ileri sürülemez. Yokluk ve kesin hükümsüzlük, müteselsil borçluların her biri tarafından ileri sürülebilir. Ancak, borçlulardan biri hakkındaki yokluk diğerlerine sirayet etmez. Ehliyetsizlik türünün ya da durumun bilinmesinin ortaya çıkacak sonuçta etkisi yoktur. Mutlak muvazaanın varlığı halinde diğer müteselsil borçlular için de muvazaanın tarafı olan borçlunun iç ilişkideki payı oranında sona erer. Nisbi muvazaa halinde diğer müteselsil borçluların ne şekilde etkileneceği gizli işleme göre belirlenir. Müteselsil borçlulardan birinin iradesinin sakatlanmış olması nedeniyle iptal beyanında bulunması halinde, TBK m. 166/III kıyasen uygulanır. Yazılmamış sayılan genel işlem koşulu işlemin tarafı müteselsil borçlu için tam sonuç doğururken, diğer müteselsil borçlular için işlem tarafı müteselsil borçlunun iç ilişkideki payıyla sınırlı sonuç doğar.

Keywords

Müteselsil Borçluluk , İtiraz , Def’i , Ortak İtiraz , Kişisel İtiraz

References

• Ak, Aslınur. Davada ve İcra Takibinde Zamanaşımı Def’i. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2020.
• Akın, Levent. “Yeni Borçlar Kanunu Düzenlemeleri Çerçevesinde Asıl İşverenin Müteselsil Sorumluluğunun Hukuki Niteliği”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 60/4 (2011), 733-774.
• Akıntürk, Turgut. Müteselsil Borçluluk. (Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları), 1971.
• Altay, Sabah. Borca Katılma (TBK m. 201), (İstanbul: Vedat Kitapçılık), 2023.
• Altay, Sabah. “Müteselsil Borçlunun Rücu Hakkının Doğumundan Önce Borçtan Kurtarılma Talebi”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi – Hukuk Araştırmaları Dergisi 17/1-2 (Şubat 2011), 393-411.
• Armağan, Davut. “Sözleşmesel Çerçevede Meydana Gelen Müteselsil Borçlulukta Borçlu Temerrüdü”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 77/2 (Aralık 2019), 617–667.
• Antalya, Gökhan. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. V/1,1. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2. Bası, 2019.
• Antalya, Gökhan. Borçlar Hukuku Genel Hükümler.V/1,2. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2. Bası, 2019.
• Arslan, Ramazan vd. Medeni Usul Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 7. Bası, 2021.
• Aygün, Mustafa Yaşar. “Haksız Eylemlerde Tam Zincirleme Sorumluluk ile Karşılaştırmalı Olarak Eksik Zincirleme Sorumluluk (BK m. 50-51)”. Yargıtay Dergisi 4/4 (Ekim 1978), 101-139.
• Arat, Ayşe. “Müteselsil Borçlarda Alacaklı ve Borçlu Arasındaki İlişkinin Hüküm ve Sonuçları”. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 26/2 (Eylül 2018), 325-366.
• Baysal, Başak. Haksız Fiil Hukuku. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2019.
• Berger, Bernhard. Allgemeines Schuldrecht. Bern, 2008.
• Brehm, Roland. Die Entstehung durch unerlaubte Handlungen, Art. 41–61 OR, Art. 50, Berner Kommentar. Bern: 5. Bası, 2021.
• Buz, Vedat. “İrade Sakatlığı İle Malûl Bir Satım Sözleşmesinde Alıcının Ayıba Karşı Tekeffül Hükümlerine Başvurmasının Satım Sözleşmesine İcazet Verme Anlamına Gelip Gelmeyeceği Sorunu”. Prof. Dr. Fikret Eren’e Armağan. 295-317. Ankara: 2006.
• Buz, Vedat. Yenilik Doğuran Haklar. Ankara: Yetkin Yayınları, 2005.
• Canbolat, Ferhat. “Def’i ve İtiraz Arasındaki Farklar ve İleri Sürülmesinin Hukuki Sonuçları”, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi III/1 (Haziran 2008), 255-270.
• Canbolat, Ferhat. “Müteselsil Borcun Sona Erme Nedenleri”. Ankara Barosu Dergisi 66/3 (Yaz 2008), 68-81.
• Canyürek, Murat. Müteselsil Borçlulukta İç ve Dış İlişkiler. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2003.
• Casanova, Gion Christian. Ausgleichsanspruch und Ausgleichsordnung. Zürih: Schulthess, 2010.
• Civan, Orhan Ersun. “İş Kazası ve Meslek Hastalığından Doğan Rücu Davalarında Sosyal Güvenlik Kurumu Karşısında Sorumluluğun Kapsamı ve Müteselsil Sorumluluk”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 64/4 (Aralık 2015), 1015-1070.
• Çabri, Sezer. “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Uyarınca Sözleşmeye Katılma”. Legal Hukuk Dergisi – (Ekim 2011), 3911-3932.
• Çetiner, Bilgehan. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2024.
• Çilci, Çiğdem. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Hükümlerine Göre Ayıplı Mal Satışı Nedeniyle Müteselsil Sorumluluk. İstanbul: Seçkin Yayıncılık, 2019.
• Dağdelen, Ahmet Hakan. 818 ve 6098 sayılı Borçlar Kanunlarında Borçlular Arasında Teselsül. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2012.
• Dalcı Özdoğan, Nurcihan. Müteselsil Sorumluluk. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2015.
• Doğan, Gökçen. “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununda Öngörülen Müteselsil Sorumluluk Sistemi”. Sorumluluk Hukuku: Seminerler-makaleler, ed.: Başak Baysal, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2017, 97-135.
• Dural, Mustafa - Sarı, Suat. Türk Özel Hukuku c. I Temel Kavramlar ve Medeni Kanunun Başlangıç Hükümleri. İstanbul: Filiz Kitabevi, 18. Bası, 2023.
• Dural, Mustafa - Tufan, Öğüz. Türk Özel Hukuku, c. II, Kişiler Hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi, 24. Bası, 2023.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Legem Yayıncılık, 28. Bası, 2023.
• Ergüne, Mehmet Serkan - Kurşun, Ali Suphi. “Kesin Hükümsüzlük”, İstanbul Şerhi Türk Borçlar Kanunu, c. 1, İstanbul: Vedat Kitapçılık 2019.
• Erol, Ayşe. Türk Sorumluluk Hukukuna Göre Demiryolu İşletenin Sözleşme Dışı Sorumluluğu. Ankara, Yetkin Yayıncılık, 2019
• Eugen, Bucher. Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil ohne Deliktsrechts, Zürih: Schulthess, 2. Bası, 1988.
• Gauch, Peter vd.. Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeniner Teil, Band II, Zürih: Schulthess, 9. Bası, 2008.
• Gautschi Alain. Solidarschuld und Ausgleich. Zürich: Dike, 2009.
• Guhl, Theo-Koller, Alfred. “Mehrheit von Schuldnern in der Obligation”. Das Schweizerische Obligationenrecht, Zürih: Schulthess, 9. Bası, 2000, 28-36.
• Güler, Şeref. Müteselsil Sorumluluk İlkesinin İş Kanunundaki Uygulaması. Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• Gümüş, Mustafa Alper. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Yetkin Yayınları, 2021.
• Gürkanlar, Metin. Bir Zarara Birlikte Neden Olan Birden Çok Kişinin Sorumluluğu (BK m. 50). Ankara: Gazi Üniversitesi Yayınları, 1982.
• Hatemi, Hüseyin-Gökyayla, Emre. Borçlar Hukuku Genel Bölüm, İstanbul: 5. Bası, Filiz Kitabevi, 2021.
• Huguenın Claire. Obligationenrecht Allgemeiner Teil. Zürich: Schulthess, 2012.
• İFM, İsviçre Federal Mahkemesi. 93 II 329, (26 Eylül 1967).
• Jung, Peter. “Regressprobleme bei Privilegierung eines Solidarschuldners”. Mélanges en l'honneur de Pierre Tercier. Genève, ed., Peter Gauch / Franz Werro / Pascal Pichonnaz, Zürih: 2008, 285-307.
• Kanışlı, Erhan. İsviçre Türk Borçlar Hukukuna Göre Sözleşmenin Kurulmasında Yanılma. Ankara: On İki Levha Yayıncılık, 2018.
• Kapancı, Kadir Berk. Birlikte Borçlulukta Borçlular Arası İlişkiler. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2014.
• Kapancı, Kadir Berk. Müteselsil Borçluluk. İstanbul Şerhi Türk Borçlar Kanunu, c. 2, 3. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2019.
• Kapancı, Kadir Berk. Müteselsil Sorumluluk. İstanbul Şerhi Türk Borçlar Kanunu, c. 1. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2019.
• Karayalçın, Yaşar. “İsviçre Hukukunda Müteselsil Sorumluluk Konusunda Tartışmalar ve Yasal Gelişmeler”. Ankara Barosu Dergisi 65/4, (Güz 2007), 107-119.
• Keller, Alfred. Haftpflicht im Privatrecht - Band II. Bern: Stämpfli, 2. Bası, 1998.
• Koçano Rodoslu, Emine. Rücu Hakkı. Ankara: Turhan Kitabevi, 2016.
• Kılıçoğlu, Ahmet M. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Turhan Kitabevi, 27. Bası, 2024.
• Kılıçoğlu, Ahmet M. Türk Borçlar Hukukunda Kanuni Halefiyet. Ankara: Sevinç Matbaası, 1979.
• Kılıçoğlu, Mustafa. “Bir Zarardan Birden Çok Kişinin Sorumlu Olması ( Müteselsil Sorumluluk ve Rücu)”. Yargıtay Dergisi 29/4 (Ekim 2003), 431-449.
• Kılıçoğlu, Mustafa. Sorumluluk Hukuku, c. I, Sözleşme Dışı Sorumluluk. Ankara: Turhan Kitabevi, 2002.
• Körner, Alexandra. “Haftung der Solidarschuldner im Aussenverhältnis – immer Haftung aller für den gesamten Schadenersatz?”. HAVE 71 (2018), 71-75.
• Köroğlu, Emre. Türk Borçlar Hukukunda İrade Bozukluğu Hallerinden Korkutma. Kayseri: On İki Levha Yayıncılık, 2020.
• Kırca, Çiğdem. “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununda Müteselsil Sorumluluk Konusunda Getirilen Yenilikler”. Yeni Türk Borçlar Kanunu ve Yeni Türk Ticaret Kanunu Sempozyumu. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2013, 23-58.
• Kratz, Brigitta. “Art. 143”, Solidarität. Art. 143-150 OR. Berner Kommentar. Bern: Stämpfli, 2015.
• Krauskopf, Frédéric. “Art. 145”, Die Solidarität. Art. 143 - 150 OR, ZK - Zürcher Kommentar. Zürih: Schulthess, 3. Bası, 2016.
• Krauskopf, Frédéric. “Art. 145”, Präjudizienbuch OR Die Rechtsprechung des Bundesgerichts (1875-2020), ed. Peter Gauch, Hubert Stöckli, Zürih: Schulthess: 10. Bası, 2021.
• Kurşat, Zekeriya. “İrade Bozuklukları”. İstanbul Şerhi Türk Borçlar Kanunu, c. 1. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2019.
• Kuru, Baki. “Zamanaşımı (BK m. 146 vd) Def’i Borçlar Kanunu’nun 164. Maddesi Anlamında Ortak Def’i midir?”. Banka ve Finans Hukuku Dergisi 8/32 (Ocak 2019), 1019-1023.
• Lardelli, Flavio. Die Einreden des Schuldners bei der Zession. Zürih: Schulthess, 2008.
• Mazan, Stephan. “Art. 145”, Obligationenrecht - Allgemeine Bestimmungen. Art. 1-183 OR, ed. Andreas Furrer Anton K. Schnyder, 3. Bası, 2016.
• Merz, Hans. Schweizerisches Privaterecht, C. 6, Obligationen Recht Allgemeiner Teil Erster Teilband. Bern: Helbing Lichtenhahn, 1984.
• Müller, Thomas. Art. 145, Kommentar zum Schweizerischen Obligationenrecht, ed. Jolanta Kren Kostkiewicz/ Stephan Wolf, Marc Amstutz/ Roland Fankhauser, Stämpfli 4. Bası, 2023.
• Nomer, Haluk N. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Beta Basım Yayın, 20. Bası, 2024.
• Oftinger, Karl - Stark, Emil W. Schweizerisches Haftpflichtrecht, Allgemeiner Teil. Zürih: Stämpfli, 5. Bası, 1995.
• Oğuzman, M. Kemal - Barlas, Nami. Medeni Hukuk. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 30. Bası, 2024.
• Oğuzman, M. Kemal - Öz, Turgut. Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt I. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 22. Bası, 2024.
• Oğuzman, M. Kemal - Öz, Turgut. Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt II. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 18. Bası, 2023.
• Pekcanıtez, Hakan. Pekcanıtez Usul Medeni Usul Hukuku. ed. Hakan Pekcanıtez, Muhammet Özekes, Mine Akkan, Hülya Taş Korkmaz, c. 2, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 15. Bası, 2017.
• Postacıoğlu, İlhan E. Medeni Usul Hukuku Dersleri. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 8. Bası, 2020.
• Sauser - Hall, Mr. C. “Borçlar Hukukunun Umumi Nazariyeleri”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Çev. Mehmet Osman Yıl 1931, 9/52, 1281–1297.
• Sbai, Nouhad. La solidarite entre les debiteurs en droit suisse et Français. Geneve: Impr. Genevoise, 1950.
• Schaller, Jean-Marc. Einwendungen und Einreden im sweizerischen Schuldrecht. Zurich: Dike, 2010.
• Schnyder, Anton K. Kommentar Zum Schweizerischen Privatrecht, Obligationenrecht I, Art. 50. ed. Heinrich Honsell, Nedim Peter Vogt, Wolfgang Wiegand, Basel; Frankfurt am Main: Helbing und Lichtenhahn, 2. Bası, 1996.
• Schwenzer, Ingeborg. Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil. Bern: Stämpfli, 7. Bası, 2016.
• Serozan, Rona. Sözleşmeden Dönme, İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2. Bası, 2010.
• Strub, Yael. Der Regress des Schadensversicherers de lege lata - de lege ferenda. Zürih: Schulthess, 2011.
• Stuber, Jonas. Einreden und Einwendungen in der passiven Solidarität. Bern: Stämpfli, 2021.
• Şahin Caner, Ayşenur. Türk Borçlar Kanununda Müteselsil Borçluluk. İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2017.
• Tanrıver, Süha. Medeni Usul Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 4. Bası, 2021.
• Tekinay, Sulhi Selahattin. Borçlular Arasında Akdi Teselsül. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Hukuk Fakültesi, Doçentlik Tezi, 1956.
• Tekinay, Selahâttin vd. Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Filiz Kitabevi, 7. Bası, 1993.
• Tolu, Hazal. “Yargıtay Kararları Işığında İş Kazası Ve Meslek Hastalığından Doğan Rücu Davalarında Müteselsil Borçluluk”. Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1/2018-1 (Haziran 2018), 531-570,
• Topuz Seçkin - Canbolat, Ferhat. “Türk-İsviçre ve Alman Borçlar Hukukunda İmkansızlığın Düzenlenişi”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 57/3 (Eylül 2008), 167-186.
• Tunçomağ, Kenan. Türk Borçlar Hukuku, c. 1, Genel Hükümler. İstanbul: Sermet Yayınevi, 6. Bası, 1976.
• Weiss, Andreas. Solidarität nach Art. 143-149 des Schweizerischen Obligationenrechts unter besonderer Berücksichtigung der Verjährung. Luzern: Stämpfli, 2011.
• Von Büren, Bruno. Schweizerisches Obligationenrecht. Band I, Allgemeiner Teil. Zürich: Schulthess, 1964.
• Von Tuhr, Andreas. Borçlar Hukukunun Umumi Kısmı. çev. Cevat Edege, Ankara: Yargıtay Yayınları, 1983.
• Von Tuhr, Andreas - Arnold Escher. Allgemeiner Teil des Schweizerischen Obligationenrechts. Zürih: Schulthess Polygraphischer Verlag, 3. Bası, 1984.
• Yağcıoğlu, Ali Haydar. Haksız Fiil Sebebiyle Aynı Zarardan Birden Fazla Kimsenin Müteselsil Sorumluluğu. Ankara: Adalet Yayınları, 2014.
• Yargıtay, Yargıtay 4. Hukuk Dairesi. K. 2012/4037, (13 Mart 2012) www.kazanci.com.tr
• Yargıtay, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu. K. 2021/1506, (25 Kasım 2021) www.lexpera.com.tr
• Zehnder, Hannes. Gedanken zur Mehrpersonenhaftung im Baurecht, BR, 3, (1998).
• Zirlick, Beat. Freizeichnung von der Deliktshaftung, Haftungsbeschränkung und –ausschluss im ausservertraglichen Bereich. Bern: Stämpfli, 2003.