TÜRKİYE’DE FAİZ ORANI İLE ENFLASYON ORANI ARASINDAKİ İLİŞKİ: 2006-2018

Year 2019, Volume: 8 Issue: 3, 200 - 221, 23.09.2019

Bahadır Sinan

Abstract

2018 yılında Türkiye’de
yaşanan döviz kurunda yukarı yönlü ani dalgalanmanın akabinde enflasyon
oranlarında TÜFE’de %25 ve ÜFE’de ise 
%45’e varan oranlarda artışlar yaşanmıştır. Çalışmanın amacı Türkiye’de faiz oranı ve enflasyon oranı
arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Çalışmada, Türkiye’de enflasyon ile faiz
oranı  arasındaki ilişki    2006:4 – 2018:9 yıllarına ilişkin aylık
veriler kullanılarak  VAR modeli,
Johansen eş bütünleşme testi  ve Granger
nedensellik testi, aracılığıyla analiz edilmiştir. Yapılan Johansen Eş
Bütünleşme testi sonuçlarına  göre
değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişki tespit edilmiştir.  Granger nedensellik testi sonuçlarına göre de  faiz ve enflasyon arasında çift-yönlü bir
nedensellik ilişkisi  tespit edilmiştir.
Böylelikle Fisher etkisinin Türkiye’de geçerli olduğu uzun dönemde enflasyonla
faiz oranı arasında bir ilişki olduğu saptanmıştır. Döviz kurlarında 2018
yılında yaşanan yükseliş trendin  enflasyonu arttırması  ve aşırı döviz kurundaki  oynaklığın düşürülmesi için  faiz oranlarındaki  artış zorunlu hale gelmiştir.

Keywords

Faiz oranı, Döviz Kuru, VAR Modeli

RELATIONSHIP BETWEEN THE EXCHANGE RATE AND INFLATION RATE IN TURKEY 2006-2018

Abstract

After
the sudden increases in exchange rates in Turkeys during the 2018 lead to 25% in the CPI inflation rate and %45 in
the PPI inflation rate. The aim of this
study is to examine the   relationship
between interest rates and inflation rates in Turkey, In this study VAR model
analysis, Johansen co-integration test, Granger causality test  has been examined for the period 2006.4-2018.9.
According to the results of Johansen Co-integration test, a long-term
relationship was found between the variables. According to the Granger causality test, a two-way
causality relationship between interest rate and inflation rate was determined.,
Thus it was determined that a stronger Fisher impact is valid for Turkish
economy when the monetary interest rate is based as interest rate. The upward trend in exchange rates in 2018 increased the
inflation rate and the increase in interest rates became compulsory in order to
reduce the excessive exchange rate volatility.

Keywords

Inflation rates, İnterest rates, VAR Model

References

• AKINCI, Merter ve YILMAZ, Ömer (2016). " Enflasyon-Faiz Oranı Takası: Fisher Hipotezi Bağlamında Türkiye Ekonomisi İçin DinamikEn Küçük Kareler Yöntemi", Sosyoekonomi Dergisi, 24(27), ss. 33-55.
• ALPER , F. ÖZLEM(2017) Türkiye’deki Enflasyon ve Nominal Faiz Oranı İlişkisinin Analizi: Bayer-Hanck Eşbütünleşme Testi, Center for Political, Economic and Social Research (PESA) 3rd International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS) 09-11 November, 2017, Ankara/TURKEY, ICPESS 2017, PROCEEDINGS ,Volume 2: Economic Studies
• ARISOY, İbrahim (2013). “Testing for the Fisher Hypothesis under Regime Shifts in Turkey: New Evidence from Time-Varying Parameters”, International Journal of Economics and Financial Issues, 3(2), ss. 496-502.
• ATGÜR, Musa, ve N. Oğuzhan ALTAY, (2015) “Enflasyon ve Nominal Faiz Oranı İlişkisi:Türkiye Örneği (2004-2013)”, Journal of Management & Economics, 22
• BAŞAR, Selim, KARAKUŞ, Kübra(2017) Fisher Hipotezi :Türkiye İçin Tahmin Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi / The Journal of International Social ResearchCilt: 10 Sayı: 54 Yıl: 2017 Volume: 10 Issue: 54 Year: 2017
• BAYAT, Tayfur (2011). "Türkiye'de Fisher Etkisinin Geçerliliği: Doğrusal Olmayan Eşbütünleşme Yaklaşımı", Erciyes Üniversitesi İktisadive İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 38, ss. 47-60.
• BAYAT, Tayfur, KAYHAN, Selim, DOĞAN, Çetin (2014). "An Empirical Investigation of Fisherian Link in BRIC-T Countries", İktisat,İşletme ve Finans Dergisi, 29(339), ss. 95-120.
• BOLATOĞLU, Nasip(2006) Türkiye’de Enflasyon Ve Nominal Faiz Oranları Arasındaki Uzun Dönemli İlişki: Fisher EtkisiH.Ü. _ktisadi ve _dari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 24, Sayı 2, 2006, s. 1-15
• ÇAKMAK, Erol, AKSU, Hayati ve BAŞAR, Selim (2002). “Fisher Hipotezinin Türkiye Açisindan Değerlendirilmesi: 1989-2001”, Atatürküniversitesi IIBF Dergisi, 16(3-4), ss. 31-40. DEMİRAG, Istemi ve GODDARD, Scott (1995). Financial Management for International Business, USA: McGraw-Hill Co.
• DEMİRGİL, Bünyamin TÜRKAY, Hakan(2018) Enflasyon-Faiz İlişkisi: Bir Ardl/Sınır Testi Uygulaması Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 1: 11/2018
• EĞİLMEZ, Mahfi(2012) Kendime Yazılar (Çevrimiçi) Enflasyon http://www.mahfiegilmez.com/2012/09/enflasyon.html
• ENDERS, W. (1995), Applied Econometric Time Series, John Wiley&Sons, Inc., New York
• FAMA, E., (1975), “Short Term Interest Rates as Predictors of Inflation”, American Economic Review, 65 (3), 269–282
• FISHER, Irving (1930). The Theory of Interest: As Determined By Impatience to Spend Income and Opportunity to Invest It, USA: KelleyPublishing.
• GACENER, Atış, A.,KAYA A.A. (2014). Cari Açığın Sürdürülebilirliğinde Para Politikasının Etkisi: Türkiye Uygulaması. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar. 51.588.
• GRANVILLE, B. and MALLICK, S., (2004), “Fisher Hypothesis: UK Evidence over a Century”, Applied Economics Letters, 11 (2), 87-90.
• GRANGER, C.W.J.; (1969), Investigating Causal Relations By Econometric Models and CrossSpectral Methods, Econometrica,
• GÜRİŞ, Selahattin, GÜRİŞ, Burak, ÜN, Turgut (2016). "Interest Rates, Fisher Effect and Economic Development ın Turkey", RevistaGalega de Economia, 25, ss. 95-100.
• HACIOĞLU, Veli. ve YERLİKAYA, Önder (2014). "Fisher Hipotezi ve Beklentilerin Rolü", İktisat Fakültesi Mecmuası, 64(2), ss. 109-130.
• İNCEKARA, Ahmet, DEMEZ, Selim, USTAOĞLU, Murat (2012). “Validity of Fisher effect for Turkish economy: Cointegrationanalysis", Procedia- Socialand Behavioral Sciences, 8th International Strategic Management Conference, İstanbul Üniversitesi, 396-405.
• JOHANSEN, Soren: “Statistical Analysis Of Cointegration Vectors”, Journal of Economic Dynamics and Control, 12 (2-3), 1988, pp. 231-254.
• JOHANSEN, Soren, JUSELİUS, Katarina: “Maximum Likelihood Estimation and Iference on Cointegration with Applications to the Demand for Money”, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52 (2) May, pp.169-210
• KANCA, O.Cenk, ÜZÜMCÜ, Adem, DENİZ, Ahmet (2015). "Fisher Etkisi Türkiye Ekonomisi İçin Geçerli Mİ? Bir Zaman Serisi Analizi:1980-2013", Verimlilik Dergisi, 3, ss. 1-18.
• KARA A. H. (2012). Küresel Kriz Sonrası Para Politikası. Ankara: TCMB Çalışma Tebliği.
• KASMAN, S., KASMAN, A. ve TURGUTLU, E., (2006), “Fisher Hypothesis Revisited: A Fractional Cointegration Analysis”, Emerging Markets Finance and Trade, 42 (6), 59-76.
• KÖKSEL, Bilge ve DESTEK, M. Ali (2015). "Türkiye Ekonomisinde Fisher Hipotezinin Test Edilmesi: 2001-2014 Dönemi Üzerine BirAmpirik Analiz", Uluslar arası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (41), ss. 1247-1253.
• KUTAN, Ali M., AKSOY, Tansu (2003). “Public Information Arrival and the Fisher Effect in Emerging Markets: Evidence from Stock and Bond Markets in Turkey”, Journal of Financial Services Research, 23(3), ss. 225-239.
• LEBE, Fuat, ÖZALP, Leyla Firuze A. (2016). "Fisher Hipotezinin Alternatif Faiz Oranları İle Türkiye Ekonomisi Açısından Analizi",Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(1), ss. 95-122.
• MANKİW, N.Gregory; (2006), “The Macroeconomist as Scientist and Engineer”, NBERWorking Paper No. 12349 Issued in July 2006
• MERCAN, Mehmet (2013). "Enflasyon ve Nominal Faiz Oranları Arasındaki Uzun Dönem İlişkinin Fisher Hipotezi Çerçevesinde Test Edilmesi: Türkiye Örneği", Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(4), ss. 368-384.
• ÖZATAY, Fatih. 2009. “Türkiye’de 2000- 2008 Döneminde Para Politikası”, İktisat ve İşletme ve Finans Dergisi, Cilt 24, Sayı 275, (Şubat), S. 37- 65
• PINAR, Abuzer, ERDAL Bahar. “Enflasyon Hedeflemesi Rejiminde Fisher Etkisinin Geçerliliği: Türkiye’den Ampirik Sonuçlar” Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi Aralık 2018, C. 13, S. 3, 1 – 12
• ŞAHBAZ, Ahmet (2009). Gelişmekte Olan Ülkelerde Kur Değişimlerinin Toplam Çıktı Üzerine Etkileri: Türkiye Üzerine Bir Uygulama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Adana.
• TCMB (2018). TCMB Ekim 2018 Enflasyon Raporu, http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/1e306323-d6fc-47e6-aaa5-8359b5446470/enf_ekim2018_tammetin.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-1e306323-d6fc-47e6-aaa5-8359b5446470-mr9kcMx
• TURGUTLU Evrim (2004) Fisher Hipotezinin Tutarlılığının Testi: Parçalı Durağanlık, Parçalı Koentegrasyon Testi , D.E.Ü.İ.İ.B.F.Dergisi Cilt:19 Sayı:2, Yıl:2004, ss:55-74
• YILANCI, Veli. (2009). “Fisher Hipotezinin Turkiye İcin Sınanması: Doğrusal Olmayan Eşbutunleşme Analizi”, Atatürk Üniversitesiİktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, S. 23(4