TÜRKİYE’DE İZLENEN İKTİSAT POLİTİKALARININ SONUÇLARI AÇISINDAN YOKSULLUK: 1923 – 1950 DÖNEMİ

Year 2022, Volume: 11 Issue: 4, 466 - 480, 28.12.2022

Muzaffer Demirbaş

Abstract

Cumhuriyet İdaresi, Osmanlı İmparatorluğu’ndan miras olarak alınan oldukça dezavantajlı bir ekonomik yapı ve ekonomik zihniyetle yola çıkmıştır. Bu çalışmada, öncelikli olarak bu dezavantajlı durumun tespiti yapılmıştır. Daha sonra, 1923-1950 döneminde ülkenin gelişmesini sağlamak için uygulanan iktisat politikalarının, toplumun çeşitli kesimleri üzerinde meydana getirdiği etki, yoksulluk bağlamında incelenmeye gayret edilmiştir. Ayrıca incelenen dönemde, dünyada yaşanan iki olağanüstü gelişme; Dünya Ekonomik Buhranı ve II. Dünya Savaşı’dır. Gerek Ekonomik Buhran gerekse de Savaş, Türkiye’de uygulanan iktisat politikaları üzerinde etkili olmuştur. Buhran dönemindeki fiyatlarda çöküş ve ticaret hadlerindeki olumsuz gelişmeler, izlenen iktisat politikalarına yön vermiştir. Türkiye, II. Dünya Savaşı’na girmemiştir. Lakin her an savaşa girecekmiş gibi savaş ekonomisi politikalarını uygulamıştır. Ekonomik krizler ve savaşlar, tabii sonuçları itibariyle hem yoksulluğu artırıcı hem de devletlerin kaynak ihtiyaçlarını artırıcı olaylardır. Çalışmamızda, Buhran ve II. Dünya Savaşı yıllarındaki, devletin kaynak ihtiyaçları doğrultusunda uygulamış olduğu politikalar ve toplumun çeşitli kesimlerindeki yoksulluk incelenmeye çalışmıştır. Ayrıca, çalışmada temel hizmetlerde meydana gelen gelişmelere de genel hatları itibariyle yer verilmiştir.

Keywords

Yoksulluk, İktisat Politikası, Ücret, Maaş, Satın Alma Gücü.

POVERTY IN TERMS OF CONSEQUENCES OF THE ECONOMIC POLICIES FOLLOWED IN TURKEY: THE PERIOD 1923 – 1950

Abstract

The Republic Administration set out with a very disadvantageous economic structure and economic mentality inherited from the Ottoman Empire. In this study, first of all, this disadvantageous situation was determined. Then, the effect of the economic policies implemented to ensure the development of the country in the 1923-1950 period on various segments of the society was tried to be examined in the context of poverty. In addition, two extraordinary developments in the world during the period examined were World Economic Depression and World War II. Both the Economic Depression and the War had an impact on the economic policies implemented in Turkey. The collapse in prices and the negative developments in rates of trade during the Depression gave direction to the economic policies pursued. Turkey did not enter World War II. However, ıt implemented war economy policies as if he was going to war at any moment. Economic crises and wars are events that increase both poverty, and the resource needs of states. In our study, the policies implemented by the state during Great Depression and the World War II in line with its resource needs and the poverty in various segments of the society were tried to be examined. In addition, the developments in basic services were also included in the study in terms of general perspective.

Keywords

Yoksulluk, İktisat Politikası, Ücret, Maaş, Satın Alma Gücü.

References

• BORATAV, K., Türkiye İktisat Tarihi 1908-1985, Gerçek Yayınevi, 5. Baskı, İstanbul-1995.
• ÇAVDAR, T., Türkiye’de Liberalizm 1860-1990, İmge Kitabevi Yayınları: 41, Ankara-1992.
• ÇAVDAR, T., Türkiye Ekonomisinin Tarihi 1900-1960, İmge Kitabevi Yayınları, 1. Baskı, Ankara-2003.
• ELDEM, V., “Milli Gelir”, İktisat Fakültesi Mecmuasının Yıl: 9 – No. 1 – 2 Sayısından Ayrı Bası, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul-1949, 1-61.
• ELDEM, V., Osmanlı İmparatorluğunun İktisadi Şartları Hakkında Bir Tetkik, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Tisa Matbaacılık sanayii, 1970.
• ELDEM, V., Harp ve Mütareke Yıllarında Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomisi, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Tarih Kurumu Yayınları VII. Dizi – Sa. 98, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara-1994.
• GENÇ, M., Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi, Ötüken Neşriyat, Yayın Nu: 486, Kültür Serisi: 186, 12. Basım, İstanbul-2015
• IŞIK, O., Eşitsizlikler Kitabı 2000’ler Türkiyesi’nde Gelir, Tüketim ve Değişim, İletişim Yayınları, 1. Baskı, İsatanbul-2022.
• KARLUK, S. R., Türkiye Ekonomisi, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., 4. Baskı, İstanbul-1996.
• KAYMAKÇI, Ö. B., Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Tarihi-Düşünsel Bir Deneme: Türkiye Ekonomisi, Ötüken Neşriyat, Yayın Nu: 1136, Kültür Serisi: 644, İstanbul-2015.
• KAYRA, C., Cumhuriyet Ekonomisinin Öyküsü 1923-1950, I. Cilt, Devletçilik Altın Yıllar, Tarihçi Kitabevi Yayınları, 3. Baskı, İstanbul-2015.
• KAZGAN, G., Ekonomide Dışa Açık Büyüme, Altın Kitaplar Yayınevi, 2.Basım, İstanbul-1988.
• KAZGAN, G., Tanzimat’tan XXI. Yüzyıla Türkiye Ekonomisi, Altın Kitaplar Yayınevi, 1. Basım, İsanbul-1999.
• KEPENEK, Y. – YENTÜRK N., Türkiye Ekonomisi, Remzi Kitabevi, 10. Basım, İstanbul-2000.
• MANİSALI, E., Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ekonomisi 1923-1978, İçinde, Akbank Kültür Yayını, Apa Ofset Basımevi, İstanbul-1980.
• ÖLÇEN, A. N., “1923-1938 Döneminde Birinci ve İkinci Sanayi Planları”, Atatürk Dönemi İktisat Politikası ve Türkiye’nin Ekonomik Gelişmesi, İçinde, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları:513, A.Ü. S.B.F. Basın ve Yayın Yüksek Okulu Basımevi, Ankara-1982.
• ÖNDER, H. – ŞENSES, F., Türkiye’de Yoksulluk ve Yoksulluk Düşüncesi, https://scholar.google.com.tr/scholar?q=Türkiye%27de+yoksulluk+ve+yoksulluk+düşüncesi+Harun+önder,+fikret+şenses&hl=tr&as_sdt=0&as_vis=1&oi=scholart, Erişim: 19.09.2022.
• PARASIZ, İ., Türkiye Ekonomisi 1923’den Günümüze İktisat ve İstikrar Politikaları, Ezgi Kitabevi Yayınları, 1. Baskı, Bursa-1998.
• PAMUK, Ş., Türkiye’nin 200 Yıllık İktisadi Tarihi, 7. Basım, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul-2017.
• SAĞLAM, D., Türkiye Ekonomisi, Sanem Matbaası, Ankara.
• SARC, Ö. C., Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ekonomisi 1923-1978, İçinde, Akbank Kültür Yayını, Apa Ofset Basımevi, İstanbul-1980.
• SAYAR, A. G., “Atatürk’ün İktisat Kafasına Dair Düşünceler”, Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Yıl 1996, Sayı 15, 61-66.
• ŞAHİN, H., Türkiye Ekonomisi, 5. Baskı, Ezgi Kitabevi Yayınları, Bursa-1998.
• T.C. Kalkınma Bakanlığı, Ekonomik ve Sosyal Göstergeler 1950-2014, Temmuz 2015.
• TEZEL, Y.S., Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi 1923-1950, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları 1. Basım İstanbul-2015.
• TÜİK, İstatistik Göstergeler 1923-2013, Ankara-2014
• TÜSİAD, Türkiye’de Bireysel Gelir Dağılımı ve Yoksulluk Avrupa Birliği ile Karşılaştırma, Yayın No. TÜSİAD-T/2000-12/295 Aralık 2000.
• YALÇINTAŞ, N. – EKİN, N., Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ekonomisi 1923-1978, İçinde, Akbank Kültür Yayını, Apa Ofset Basımevi, İstanbul-1980.