GELENEKSEL OCAKLIK KÜLTÜRÜ BAĞLAMINDATOPARLAK OCAĞI

Year 2022, Issue: 2, 35 - 54, 30.03.2022

Yusuf Ziya Sümbüllü Seda Dedeşin

Abstract

Türk halk hekimliğinin Anadolu coğrafyasında canlılığını koruyan uygulama alanlarından biri de ocaklardır.Genellikle şehir merkezlerinden uzak bölgelerde köy ve kasaba çevresine yayılan ocaklar, birçok hastalığı sağaltabilme yetisine sahip olsa da özellikle bazı hastalıkların tedavisiyle öne çıkarakbu hastalıkların ismiyle anılır. Maddi hastalıklar yanında manevi hastalıkların da izale edilmesinde geçmişten bugüne varlığını sürdüren ocak kültürü, halk hekimliği pratikleri içerisinde ağırlıklı olarak dini-sihri-mistik yaklaşımı barındırıyor olmakla karşımızdadır. Ocakların bu muhtevası, ocak kültürü etrafında bir dizi inanma, inanç, töre, tören ve ritüeli de beraberinde getirmektedir ki bahsi geçen tutumların anlaşılır hâle gelmesi, dünden bugüne dâhil olunan muhtelif inanç sistemlerinin bütününü gözönüne almayı da gerekli kılar. Bu yaklaşım eşliğinde, Erzurum ili Palandöken ilçesi Toparlak köyünde meskûn Toparlak Ocağı’na saha çalışması metodolojisi etrafında yüz yüze görüşme tekniği üzerinden bir araştırmada bulunulmuştur ki çalışmamızda ilgili ocağın genel vasıfları, ocak kültürü genel başlığı etrafında dikkatlere sunulmuştur.

Keywords

Halk hekimliği, sağlık, kültür, gelenek, inanç

Toparlak Hearth in the Context of Traditional Hearth Culture

Abstract

One of the application areas of Turkish folk medicine that maintains its vitality in the Anatolian geography is the hearths. Although the hearths, which are spread around villages and towns in areas far from the city centers, have the ability to cure many diseases, they stand out with the treatment of some diseases and are called by the name of thesediseases.The hearth culture, which has existed from the past to the present, in the elimination of spiritual diseases as well as material diseases, is in front of us with predominantly religious-magic-mystical approach in folk medicine practices. This content of the hearths brings with it a series of beliefs, beliefs, customs, ceremonies and rituals around the hearth culture. In the company of this approach, a research was carried out on the Toparlak Quarry, located in the Toparlak village of Palandöken district in Erzurum, around the fieldwork methodology, through face-to-face interview technique.

Keywords

Folk medicine, health, culture, tradition, belief

References

• Acun, H. (2014). Türk kültüründe taşlar. Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
• Akalın, Ş. H. (2011).Türkçe sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Akman, E. (2007).Türk halkhekimliğinde ocaklık geleneği ve Safranbolu'daki ocaklar. Kastamonu Eğitim Dergisi.
• Ateş,F.( 2019). Adana'da bulunan sağaltma ocaklarında tedavi yöntemleri ve bu ocaklarda tedavi sırasında kullanılan malzemeler.Motif Akademi Halkbilimi Dergisi.
• Boratav. P. N. (2016). 100 Soruda Türk Folkloru. BilgesuYayıncılık.
• Çoruhlu, Y. (2013). Türk mitolojisinin ana hatları.Kabalcı Yayıncılık.
• Duvarcı, A.(1990).Halkhekimliğinde ocaklar. Milli Folklor.
• İçli,A.(2018).Türk kültüründe ocak anlayışı ve Ergani Deringöze Köyü’ndeki bir ocaklı aile. Karadeniz.
• İnan, A. (2017). Tarihte ve bugün şamanizm -materyaller ve araştırmalar-. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Karakaş, A.(2015).Osmaniye halkhekimliğinde ocaklar ve bunlara bağlı uygulamalar.Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.
• Kutlu,Y.A.,Çalık, A.,Ulugergeli.E. U.(2018). Şifalı taşların plasebo etkisi üzerine bir anket çalışmasının ilk sonuçları. Journal of Awareness.
• Oğuz, B. (2005). Türkiye halkının kültür kökenleri 5 -halkeczacılık ve sağaltma teknikleri. Anadolu AydınlanmaVakfı Yayınları.
• Özkan, T.S.(2012). Geleneksel tıpta iyileşmenin inanç boyutu üzerine kuramsalyaklaşımlar: psikosomatik tıp, plasebo etkisi ve kuantum iyileşme. Millî Folklor.
• Sümbüllü, Y. Z., Altınışık, M. E. (2015). Erzurum’da yaşayan ocak kültürü I: ikra kesmek ve ayare almak. ETÜSosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.
• Türk, A. (2014). Erzurum'un kandilleri. Arı Sanat Yayınevi.