Research Article
BibTex RIS Cite

أسباب النزول وأثرها في التأويل النحوي عند أبي حيان في البحر المحيط (Ebû Hayyan’ın “El-Bahru’l-Muhît” Adlı Eserinde Esbâb-I Nüzûl İle Nahvî Te’vîlin Müfessirler Üzerindeki Etkisi)

Year 2019, Volume: 6 Issue: 1, 63 - 80, 30.06.2019

Abstract

Ebû Hayyan’ın “El-Bahru’l-Muhît” Adlı Eserinde
Esbâb-I Nüzûl İle Nahvî Te’vîlin Müfessirler Üzerindeki Etkisi
Müfessirin, yaşadığı yıllar boyunca kavradığı tarihi bilgiler, kültür ve fikrinin
denizini oluşturan önemli nehirlerdendir. Bunlara hâkim olmak, Allah’ın
buyurduğu sözlere müfessir olması için temel şartlardan biridir. Zira bazısı,
Mustafa’nın gönlünün teselli olması için sabık kişilerin haberlerini taşıdı.
Bazısı ise bir olaydan dolayı ya da bir soruya cevap olarak indi. Bu yüzden
belli bir ayeti, iyice anlamak, bir üsluptan başka bir üsluba neden sapıldığı
belli olmak ya da bir yerde kelime silinip diğer yerde başka bir kelimenin
farklı bir anlam taşımasının nedeninin açıklanması için o ayetin o zamandaki
durumu, ayetin indiği kişileri ve huylarını hayal etmek gerekmektedir.
Müfessir ayette, normal söylenme şeklinden bir sapma gördüğünde, sebebinin
bu bağlam mutayatlarından kaynaklandığını algılar. Buna işaret eder.
Tarihten bir kaç iz geçmeden önceki, olması gereken asıl şekline ve bünyesine
geri getirir. Müfessir, Aziz Kitap’a ikbal ettiğinde rivayetler, resulün
sorulduğunda ya da istiftâ edildiğinde, Allah’tan memnun olduğu cevapların
geldiği ya da ciddi olayların yaşandığı anda Kuran’ın indiği zamana,
Kuran’ın nüzul zamanına götürür. Müfessir muradına, yani ayeti anlamaya
varsın ve araştırmasında anlamın cevherini tutabilsin diye anlama dalma
denemesinde vahinin olduğu ruhsal havaları yaşamaya ve Kuran’ın indiği
kültürel ve tarihi bağlamları getirmeye çalışır. Özellikle bazısı olmadan ayet
tam olarak anlanmayabilir. Ya veczi belli olur. Ya da örtülen ve saklı anlam
ortaya çıkar. Bazısı ile, tefsirde yetinilir. Mananın başlangıcı ve bitişi olur.
Bazısı ise müfessire, ayeti tevil etmek için delil istemesine ya da makamı
makal olarak getirmiş olabildiğini idrak ettiğinde ilahi sözlerin yüceliğine
anlamasına yardım eder. Ve makal, ancak makam farklı olduğunda farklı
olur. Bu araştırmalardaki tarihi bağlamlar esbâb-ı nüzul ile ilgili olacak.
Araştırma, nahivci Ebu Hayyan’da ayetlerin nahvi tevilindeki tarihi mutayatların
eserini meydana çıkaracak.

References

  • القرآن الكريم. El-Kur’an’ul Kerim الأصفهاني الراغب، مقدّمة جامع التفاسير مع تفسير الفاتحة ومطالع البقرة. ط 1، تحقيق: أحمد حسن فرحات، دار الدعوة، الكويت، 1984 م. El-Asfahni, Elragib,Mukaddemat Cami Ettafasir, tahkik: Ahmed Hasan Barakat. Dar El-Daua, El-Kuveit. 1984 (m.s). الجاسم محمود حسن، تعدّد الأوجه في التحليل النحويّ. ط 1، دار النمير، سوريا، 2007 م. El- Casim, Mahmud Hasan– Ta’adudud- El-Aucuh fitaahlil Alnahvi, T1, Dar EL- Numair, Suriye 2007(m.s) جفري آرثر، مقدّمتان في علوم القرآن. مكتبة الخانجي، القاهرة، 1954 م. Cifri, Arter, Mukadimatan Fi İlum’il Kur’an, Maktabtul’ kanci, Elkahera, 1955 (m.s) ابن جنّيّ أبو الفتح عثمان، الخصائص. تحقيق: محمّد عليّ النجّار، دار الكتاب العربيّ، لبنان. İbn Cinni, Abul- Fatih Osman- Elkasa’is – Tahkik: Mohamed Ali Naccar, Darul’kitap Elarabi- lübnan. ابن الجوزيّ، القرشيّ البغداديّ أبو الفرج جمال الدين بن عبد الرحمن بن عليّ بن محمّد، زاد المسير في علم التفسير. المكتب الإسلاميّ. İbnul cavzi, Abul’ Farac Camalud’din Abdur’Rahman bin Ali bin Mohamed- Zadul’Masir, El-Maktabul’islami. حسّان، تمّام، للغة العربيّة معناها ومبناها. دار الثقافة، المغرب. Hassan, Tamam- Elluğa Elarabia manaha ve mabnaha. Darul’ sakafa, Elmağrib. أبو حيّان، محمّد بن يوسف، تفسير البحر المحيط. ط 1، تحقيق: عادل عبد الموجود وعليّ معوّض، دار الكتب العلميّة، لبنان، 1993 م. Ebu Hayyan ,Muhammed ibni Yusuf ,el-Bahr‘ul Muhid ,Tahkik :Adil Abdulmavcut ve Aharin ,Darul‘kutubil ‘Elmiye ,lübnan)1993 ,m.s( حيدر، فريد عوض، سياق الحال في الدرس الدلاليّ تحليل وتطبيق. مكتبة النهضة المصريّة، مصر. Hayder, Farid – Siyakulhal fil’dars el Dalali. Maktabtul’Nahda, Misr. الزركشيّ، بدر الدين محمّد بن عبد الله، البرهان في علوم القرآن. تحقيق: محمّد أبو الفضل إبراهيم، دار التراث، مصر، 1984 م. Ezzarkaşi, Badrul’din Mohamed , Elburhan Fİ Ulumil’Kuraan. Tahkik: MuhamMed Abul’ Fadil İbrahim, Darul’Turas, Misr,1993(m.s) . السبت، خالد بن عثمان، قواعد التفسير جمعًا ودراسة. دار ابن عفّان، السعوديّة. Essabt, Halid- kvaidul’Tafsir Caman ve Derasa, Dar İbnu’affan, sudia. السعران، محمود، علم اللغة مقدّمة للقارئ العربيّ. دار النهضة العربيّة، لبنان. Essaran, Mahmud, İlmul’Luğa, Darul’Nahdal’Arabia, Lübnan. ابن عاشور محمّد، تفسير التحرير والتنوير. الدار التونسيّة للنشر، تونس، 1984 م. İbn Aşur, Mohammed, Tafsirul’tahrir ve Ltanvir, Eddarul’Tunisia, Tunus, 1984(m.s) - ، العسقلانيّ، أحمد بن عليّ بن حجر، العجاب في بيان الأسباب (أسباب النزول). ط 1 تحقيق: عبد الحكيم محمّد أنيس، دار ابن الجوزي، السعوديّة، 1997 م. El-Askalani, Ahmad Bin Ali ,Elucab Fi Bayanul’Asbab, T1, Takik: Abdul’Hakim Mohammed Anis, Dar İbnulcavzi, Sudia, 1997 (m.s). ابن عطيّة الأندلسيّ أبو محمّد عبد الحقّ بن غالب، المحرّر الوجيز في تفسير الكتاب العزيز، ط 1، تحقيق: عبد السلام عبد الشافي محمّد، دار الكتب العلميّة، لبنان، 2001 م. İbnu’Atia Elandalusi, Abu Mohammed Abdul’hak Bin Galib ,Elmuharer Elvaciz. T1, Tahkik: Abdul’Salam İşşafi, darul’kutububil’İlmiye, Lübnan, 1997 (m.s). العك خالد عبد الرحمن، أصول التفسير وقواعده. ط 2، دار النفائس، لبنان، 1986 م. Elak, Halid Abdurrahman ,Usulu’Ttafsir ve kuaideh, T2, Darun’nafais, Lübnan, 1986(m.s). الطبريّ أبو جعفر محمّد بن جرير، جامع البيان عن تأويل القرآن. ط 2، تحقيق: محمود محمّد شاكر، مكتبة ابن تيميّة، مصر. Ettabari, Abu Ca’afer Mohammed Bin Carir, Cami’ul Bayan an Tavilul’Kur’an, T2, Tahkik: Mahmud Mohammed Şakir, Maktabtu İbn Taimia, Misr. الطيّار مساعد بن سليمان بن ناصر، المحرّر في علوم القرآن. ط 2، مركز الدراسات والعلوم القرآنيّة بمعهد الإمام الشاطبيّ، السعوديّة، 2008 م. Ettayar, Musaid Bin Suliman Bin Nasir ,Elmuharar Fi İlumul’kur’an. T2, Markazul Dirasat Elkura’ania, Sudia, 2008 (m.s). قباوة فخر الدين، التحليل النحويّ أصوله وأدلّته. الشركة العالميّة للنشر لونجمان، مصر، 2008 م. Kabava, Fahruddin , Etahlilun’nahvi Usuluhu ve Adllattahu, Longman, Lübnan, 2008 (m.s). موسى كامل و دحروج عليّ، التبيان في علوم القرآن. دار بيروت المحروسة، لبنان. Musa, Kamil , Etibyan Fi İlumulkur’an, Dar Bairut ELmahrusa, lübnan. الموسى نهاد، الصورة والصيرورة بصائر في أحوال الظاهرة النحويّة ونظريّة النحو العربيّ. ط 1، دار الشروق، الأردن، 2003 م. Elmusa, Nihad ,Elsura ve Elsyrura Basa’ir Fi Ahvalil’dahira Elnahvia, T1, Daruşşuruk, Elurdun2003(m.s.( الواحديّ أبو الحسن عليّ بن أحمد النيسابوريّ، أسباب نزول القرآن. ط 1، تحقيق: كمال بسيوني زغلول، دار الكتب علميّة، لبنان. El-Vahidi, Abulhasan Ali Bin Ahmad El-Nysaburi ,Asbabu Nuzulul’Quran, T1, Tahkik: Kamal Basyoni, darul’kutububil’İlmiye, Lübnan1991(m.s).
Year 2019, Volume: 6 Issue: 1, 63 - 80, 30.06.2019

Abstract

References

  • القرآن الكريم. El-Kur’an’ul Kerim الأصفهاني الراغب، مقدّمة جامع التفاسير مع تفسير الفاتحة ومطالع البقرة. ط 1، تحقيق: أحمد حسن فرحات، دار الدعوة، الكويت، 1984 م. El-Asfahni, Elragib,Mukaddemat Cami Ettafasir, tahkik: Ahmed Hasan Barakat. Dar El-Daua, El-Kuveit. 1984 (m.s). الجاسم محمود حسن، تعدّد الأوجه في التحليل النحويّ. ط 1، دار النمير، سوريا، 2007 م. El- Casim, Mahmud Hasan– Ta’adudud- El-Aucuh fitaahlil Alnahvi, T1, Dar EL- Numair, Suriye 2007(m.s) جفري آرثر، مقدّمتان في علوم القرآن. مكتبة الخانجي، القاهرة، 1954 م. Cifri, Arter, Mukadimatan Fi İlum’il Kur’an, Maktabtul’ kanci, Elkahera, 1955 (m.s) ابن جنّيّ أبو الفتح عثمان، الخصائص. تحقيق: محمّد عليّ النجّار، دار الكتاب العربيّ، لبنان. İbn Cinni, Abul- Fatih Osman- Elkasa’is – Tahkik: Mohamed Ali Naccar, Darul’kitap Elarabi- lübnan. ابن الجوزيّ، القرشيّ البغداديّ أبو الفرج جمال الدين بن عبد الرحمن بن عليّ بن محمّد، زاد المسير في علم التفسير. المكتب الإسلاميّ. İbnul cavzi, Abul’ Farac Camalud’din Abdur’Rahman bin Ali bin Mohamed- Zadul’Masir, El-Maktabul’islami. حسّان، تمّام، للغة العربيّة معناها ومبناها. دار الثقافة، المغرب. Hassan, Tamam- Elluğa Elarabia manaha ve mabnaha. Darul’ sakafa, Elmağrib. أبو حيّان، محمّد بن يوسف، تفسير البحر المحيط. ط 1، تحقيق: عادل عبد الموجود وعليّ معوّض، دار الكتب العلميّة، لبنان، 1993 م. Ebu Hayyan ,Muhammed ibni Yusuf ,el-Bahr‘ul Muhid ,Tahkik :Adil Abdulmavcut ve Aharin ,Darul‘kutubil ‘Elmiye ,lübnan)1993 ,m.s( حيدر، فريد عوض، سياق الحال في الدرس الدلاليّ تحليل وتطبيق. مكتبة النهضة المصريّة، مصر. Hayder, Farid – Siyakulhal fil’dars el Dalali. Maktabtul’Nahda, Misr. الزركشيّ، بدر الدين محمّد بن عبد الله، البرهان في علوم القرآن. تحقيق: محمّد أبو الفضل إبراهيم، دار التراث، مصر، 1984 م. Ezzarkaşi, Badrul’din Mohamed , Elburhan Fİ Ulumil’Kuraan. Tahkik: MuhamMed Abul’ Fadil İbrahim, Darul’Turas, Misr,1993(m.s) . السبت، خالد بن عثمان، قواعد التفسير جمعًا ودراسة. دار ابن عفّان، السعوديّة. Essabt, Halid- kvaidul’Tafsir Caman ve Derasa, Dar İbnu’affan, sudia. السعران، محمود، علم اللغة مقدّمة للقارئ العربيّ. دار النهضة العربيّة، لبنان. Essaran, Mahmud, İlmul’Luğa, Darul’Nahdal’Arabia, Lübnan. ابن عاشور محمّد، تفسير التحرير والتنوير. الدار التونسيّة للنشر، تونس، 1984 م. İbn Aşur, Mohammed, Tafsirul’tahrir ve Ltanvir, Eddarul’Tunisia, Tunus, 1984(m.s) - ، العسقلانيّ، أحمد بن عليّ بن حجر، العجاب في بيان الأسباب (أسباب النزول). ط 1 تحقيق: عبد الحكيم محمّد أنيس، دار ابن الجوزي، السعوديّة، 1997 م. El-Askalani, Ahmad Bin Ali ,Elucab Fi Bayanul’Asbab, T1, Takik: Abdul’Hakim Mohammed Anis, Dar İbnulcavzi, Sudia, 1997 (m.s). ابن عطيّة الأندلسيّ أبو محمّد عبد الحقّ بن غالب، المحرّر الوجيز في تفسير الكتاب العزيز، ط 1، تحقيق: عبد السلام عبد الشافي محمّد، دار الكتب العلميّة، لبنان، 2001 م. İbnu’Atia Elandalusi, Abu Mohammed Abdul’hak Bin Galib ,Elmuharer Elvaciz. T1, Tahkik: Abdul’Salam İşşafi, darul’kutububil’İlmiye, Lübnan, 1997 (m.s). العك خالد عبد الرحمن، أصول التفسير وقواعده. ط 2، دار النفائس، لبنان، 1986 م. Elak, Halid Abdurrahman ,Usulu’Ttafsir ve kuaideh, T2, Darun’nafais, Lübnan, 1986(m.s). الطبريّ أبو جعفر محمّد بن جرير، جامع البيان عن تأويل القرآن. ط 2، تحقيق: محمود محمّد شاكر، مكتبة ابن تيميّة، مصر. Ettabari, Abu Ca’afer Mohammed Bin Carir, Cami’ul Bayan an Tavilul’Kur’an, T2, Tahkik: Mahmud Mohammed Şakir, Maktabtu İbn Taimia, Misr. الطيّار مساعد بن سليمان بن ناصر، المحرّر في علوم القرآن. ط 2، مركز الدراسات والعلوم القرآنيّة بمعهد الإمام الشاطبيّ، السعوديّة، 2008 م. Ettayar, Musaid Bin Suliman Bin Nasir ,Elmuharar Fi İlumul’kur’an. T2, Markazul Dirasat Elkura’ania, Sudia, 2008 (m.s). قباوة فخر الدين، التحليل النحويّ أصوله وأدلّته. الشركة العالميّة للنشر لونجمان، مصر، 2008 م. Kabava, Fahruddin , Etahlilun’nahvi Usuluhu ve Adllattahu, Longman, Lübnan, 2008 (m.s). موسى كامل و دحروج عليّ، التبيان في علوم القرآن. دار بيروت المحروسة، لبنان. Musa, Kamil , Etibyan Fi İlumulkur’an, Dar Bairut ELmahrusa, lübnan. الموسى نهاد، الصورة والصيرورة بصائر في أحوال الظاهرة النحويّة ونظريّة النحو العربيّ. ط 1، دار الشروق، الأردن، 2003 م. Elmusa, Nihad ,Elsura ve Elsyrura Basa’ir Fi Ahvalil’dahira Elnahvia, T1, Daruşşuruk, Elurdun2003(m.s.( الواحديّ أبو الحسن عليّ بن أحمد النيسابوريّ، أسباب نزول القرآن. ط 1، تحقيق: كمال بسيوني زغلول، دار الكتب علميّة، لبنان. El-Vahidi, Abulhasan Ali Bin Ahmad El-Nysaburi ,Asbabu Nuzulul’Quran, T1, Tahkik: Kamal Basyoni, darul’kutububil’İlmiye, Lübnan1991(m.s).
There are 1 citations in total.

Details

Primary Language Arabic
Journal Section Makaleler
Authors

Ayat Alsalıh

Publication Date June 30, 2019
Submission Date March 20, 2019
Published in Issue Year 2019 Volume: 6 Issue: 1

Cite

ISNAD Alsalıh, Ayat. “أسباب النزول وأثرها في التأويل النحوي عند أبي حيان في البحر المحيط (Ebû Hayyan’ın ‘El-Bahru’l-Muhît’ Adlı Eserinde Esbâb-I Nüzûl İle Nahvî Te’vîlin Müfessirler Üzerindeki Etkisi)”. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/1 (June 2019), 63-80.

                                                                                                                     DERGİ TARİHÇESİ

Derginin Önceki AdıISSNYIL
Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
2148-385X
 2014-2021


Yayımlanacak Makalelerin iThenticate İntihal Taraması Zorunludur. 

17364