Erdem Tepegöz’ün Gölgeler İçinde’ki Distopik Dünyasında Kavramsal Bir Gezinti

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 14, 236 - 254, 28.12.2022

Nargis Özgen , Dilara Aycıl

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.1168686

Öz

İnsan hayatının her alanını konu edinen sinema, yaşam pratiklerini değiştirip dönüştürmekte yeni bakış açıları oluşturmaktadır. Teknoloji alanında yaşanan gelişmeler sinemaya katkı sunarak sinemanın konusu olmaya ve insanın hayal gücünü zorlamaya devam etmektedir. Mekanikleşen dünyada insan kullanımına sunulan araçların taşımakta olduğu üstün özellikler bireyleri gelecek konusunda düşündürmekte ve distopik, bilim kurgu filmlerini beslemektedir. Geleceğe dair karamsar tablolar çizen distopik çalışmalar toplum içerisinde var olan eşitsizlikleri ele alarak kurtuluşa dair olan umutları görmezden gelmekte ve mevcut döngünün devamının habercisi niteliği taşımaktadır. Erdem Tepegöz’ün senaristlik ve yönetmenliğini üstlendiği Gölgeler İçinde filmi yaşadığımız dünyadaki distopik unsurları sinematik açıdan ifşa etmektedir. Türk sinemasının kapsamlı ilk distopik filmi olma özelliğine sahip olan film, Türk sineması açısından öncü olmakta ve konu hakkında çalışmak isteyenlerin yolunu açmaktadır. Kapitalist sistemin vazgeçilmez bir parçası haline gelen gözetleme araçları bireyleri tahakküm ve kontrol altında tutmakta döngüsel hareketlerin devamlılığına hizmet etmektedir. Gözetimin işçi sınıfı üzerindeki etkisini ortaya koyan filmdeki imajlar distopik unsurlara gönderme yapan sosyolojik ve felsefi imalara sahiptir. Filmde özellikle görsel imajların kavramsal uzanımları yoğunlaşmaktadır. Renklerdeki kısıtlılık ister istemez mekanları daha fazla ifşa etmektedir. Ana karakterin Mesih’le özdeşleştirilmesi izleyiciyi arafta bırakmakta ve hikâyenin sonucu hakkında şüpheye düşürmektedir. Ancak sonuçta karanlığın içinden gelen mekanik ses bu şüpheyi ortadan kaldırarak döngünün yeniden ve yeniden kendini üretmesinin bir sonucu olarak izleyiciye distopik dünyanın devamlılığı konusunda fikir vermektedir.

Anahtar Kelimeler

Gölgeler İçinde, Distopya, Bilim Kurgu, Gözetim, Panoptikon

A Conceptual Journey Through Erdem Tepegöz's Dystopian World in "Gölgeler İçinde (In the Shadows)"

Öz

Cinema, which confers almost every aspect of human life, generates new perspectives on altering life practices. Besides, advancements in technology continue to contribute to the cinema and to stretch one’s imagination. In the mechanized world, the superior features of the tools make one ideate the future and feed dystopian science-fiction films. Research on dystopia, depicting pessimistic pictures about the future, ignores the hopes for salvation by addressing the inequalities in society and becomes the harbinger of the continuation of the current cycle. Written and directed by Erdem Tepegöz, “Gölgeler İçinde” successfully unveils the dystopian elements of the contemporary world to screen. Being the first comprehensive dystopian movie in Turkish cinema, it can be considered a pioneer in Turkish cinema and becomes a fruitful subject for prospective researchers. Surveillance tools that are an indispensable part of the capitalist system dominate and control individuals and serve the continuity of cyclical movements. The images in the film suggesting the impact of surveillance on the working class also encapsulate sociological and philosophical implications referring to dystopian elements. The conceptual extensions of visual images are particularly intense in the film. The limited use of colors also inevitably denounces spaces more. Likewise, the identification of the protagonist with Christ leaves the audience in limbo and casts doubt on the finale. However, in the end, a vapid, mechanical sound from the darkness removes the doubt and gives the audience an idea about the continuity of the dystopian world due to a reproducing cycle.

Anahtar Kelimeler

Gölgeler İçinde, dystopia, science-fiction, surveillance, panopticon

Kaynakça

• Arslan, S. (2019). Varlık ve biçim bağlamında gölge pratikleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Austrup, S. (2011). The person behind the “broken window”: The ınfluence of the environment and personality on undesired behavior (Yayımlanmamış Lisans Tezi). University of Twente, Enschede.
• Batur, M. (2016). Huzurun rengi mavi. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 6 (13), 279-292.
• Bauman, Z. (2010). Küreselleşme toplumsal sonuçları. (A. Yılmaz, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bentham, J. (1995). The panopticon writings. (M. Bozovic, Ed.). Londra: Verso.
• Brosky, D.J. (2009). Icropolitics in the school: teacher leaders' use of political skill and influence tactics (Doctoral dissertation). Michigan: Department of Educational Leadership Oakland University.
• Cirlot, J. E. (1971). A dictionary of symbols (Second Edition). London: Routledge.
• Clarke, R. V. ve Eck, J. E. (2007). Problem çözücüler için 60 küçük adımda suç analizi. (A. Çelik, H. C. Metin vd. Çev.). Ankara: Emniyet Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Çelik, C. (2006). Kültürel sembol sistemi olarak isimler: İsim sosyolojisine giriş. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6 (2), 39-61.
• Demir, Y. (1994). Filmde zaman ve mekân. Eskişehir: Turkuaz Bilimsel Araştırma Yayınları.
• Dolgun, U. (2010). Çalışma yaşamında gözetim. In Journal of Social Policy Conferences (No. 49).
• Doyle, A. (2011) Revisiting the synopticon: Reconsidering Mathiesen’s ‘The Viewer Society’ in the age of Web 2.0. Theoretical Criminology, 15 (3), 283-299. DOI: 10.1177/1362480610396645
• Erin, İ & Tezcan, S. (2014, 6-8 Kasım). Distopik filmlerin mekân ve toplumsal yapı bağlamında incelenmesi. Dünya Şehircilik Günü 38. Kolokyumu, İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Foucault, M. (2014). Özne ve iktidar (I. Ergüden, O. Akınhay, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2011). Büyük kapatılma (3. Basım). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Fromm, E. (1992). Yeni bir insan yeni bir toplum (N. Arat, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Gibson, C. (2012). Semboller nasıl okunur? Kesimli sembol okumu rehberi (C. Alpan, Çev.). İstanbul: YEM Yayın.
• Giddens, A. (2005). Ulus devlet ve şiddet (C. Atay, Çev.). İstanbul: Devin yayıncılık.
• Jung, C.G. (1964). Man and his symbols. NY: Doubleday.
• Kelling, G. L. and Wilson, J. Q. (1982). Broken windows. Atlantic Monthly, 249 (3), 29-38.
• Kıvılcımlı, H. (2018). Komün gücü (Siklus temeli). İstanbul: Derleniş Yayınları.
• Kurt, H. (2005). Reenkarnasyoncu anlayışın iman esaslarına bakışı. Akademik Araştırmalar Dergisi, 7(27), 143-166.
• Lyon, D. (1994). The electronic eye: The rise of surveillance society (NED-New edition). University of Minnesota Press. http://www.jstor.org/stable/10.5749/j.ctttsqw8
• Mahida, C.A. (2011). Dystopian future in contemporary science fiction. Golden Research Thoughts, 1 (1), 1-4.
• Marx, K. (2011). 1844 El yazmaları ekonomi politik ve felsefe (K. Somer, Çev.). Ankara: Sol Yayınları.
• Marx, K & Engels, F. (2014). Komünist manifesto (N. Satlıgan ve T. Ağaoğlu, Çev.). İstanbul: Yordam Kitap.
• Marx, K. (2013). Yabancılaşma (B. Erdost, Der.). Ankara: Sol Yayınları.
• Maslow, A.H. (1954). Motivation and personality. NY: Harper & Raw Publishers.
• Oranlı, İ. (2012). Biyo-Politikanın doğuşu ve Foucaultçu eleştiri. Cogito (Foucault Özel Sayısı), 70-71.
• Orhan, R. (2017). Alışkanlık. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (2), 301-316.
• Oxford Learners Dictionaries. (t.y.). Science Fiction, 05.05.2022 tarihinde https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/ adresinden alındı.
• Ozankaya, Ö. (1968). Modern toplumda sınıflar. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 23 (1), 499-508.
• Örnek, S. V. (2000). Türk halk bilimi (2. Baskı). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Öztürk, S. (2017). Sinema Felsefesine Giriş: Film- Yapımı Felsefe. Ankara: Ütopya Yayınları.
• Perry, K. (2009). Kicking the bucket: it’s all about living. Educational Perspectives, 45 (1-2), 7-16.
• Platon (2012). Devlet (C. Şentuna, S. Eyüboğlu, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Salt, A. (2006). Semboller ansiklopedisi. İstanbul: Ruh ve Madde Yayınları.
• Soygüder Ş. (2009). Renklerden kırmızı, kırmızının diliyle duygusal okuryazarlık. Fotografya, 21.
• Tarkovski, A. (2007). Mühürlenmiş zaman (F. Ant, Çev.). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Türk Dil Kurumu (TDK). (t.y.). Güncel Türkçe sözlük, 04.05.2022 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı.
• Welsh B. C., Braga A. A. and Bruinsma G. J. N. (2015) Reimagining broken windows: From theory to policy. Journal of Research in Crime and Delinquency, 52 (4), 447- 463.
• Wilkinson, K. (2021). Semboller ve anlamları (S. Toksoy, Çev.). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Wilson, J. Q. & G. E. Kelling, (1982). Broken windows: The police and neighborhood safety. Atlantic Monthly, 249 (3), 29-38.
• Wortley, R. and Townsley, M., (2017). Environmental criminology and crime analysis, New York: Routledge.