Ham ve asit aktif killer ile çinko-siyanür [Zn(CN) 4 ] 2- kompleksi adsorpsiyonu

Yıl 2006, Cilt: 16 Sayı: 1-3, 35 - 44, 31.12.2006

Esra Tarlan Vildan Önen Zehra Yılmaz

Öz

Bu çalışma, çeşitli endüstriyel faaliyetlerden ve madencilik çalışmalarından açığa çıkan [Zn(CN) 4 ] 2- kompleksi içeren atıklardan, bu kompleksin giderilebilmesi için daha bol bulunabilen
materyallerle ve kolay uygulanabilir bir yöntem arayışı çerçevesinde yapılmıştır. Çalışmada, Eskişehir-Sivrihisar yöresine ait sepiyolit minerali ile Manisa-Gördes yöresine ait zeolit minerali kullanılarak [Zn(CN) 4 ] 2- kompleksinin gideriminde en başarılı uygulamanın tesbitine çalışılmıştır. Ham mineralin yanısıra asit aktivasyonun kompleksin adsorpsiyonu üzerine etkileri araştırılmıştır. Konsantrasyon, tane boyutu ve bekleme süresi deneysel değişkenler olarak belirlenmiş ve bu faktörlerinin adsorpsiyon performansı üzerine etkileri incelenmiştir. Yürütülen deneysel çalışma sonucunda mineralin, kompleksi tek bir iyon halinde değil de bileşimini oluşturan Zn 2+ ve CN - iyonları halinde ayrı ayrı adsorpladığı belirlenmiştir. Asit aktivasyon minerallerin fiziksel ve kimyasal yapısında değişime sebep olmakla birlikte bu değişimin komplekslerin gideriminde dikkate değer bir etkisi olmamıştır. Ham ve asit aktif zeolitte ulaşılan maksimum Zn 2+ tutma kapasiteleri sırasıyla 4.6 mek/g ve 2.4 mek/g iken aynı koşullardaki sepiyolitte sırasıyla 1.4 mek/g ve 1.5 mek/g olarak bulunmuştur. Benzer şekilde, CN - tutma kapasiteleri ham ve asit aktif zeolitte sırasıyla 11.5 mek/g ve 1.1 mek/g ve aynı koşullardaki sepiyolitte sırasıyla 23.1 mek/g ve 15.4 mek/g olarak belirlenmiştir. Adsorpsiyonda etkin izoterm metal için Freundlich, CN - için ağırlıklı olarak Langmuir olarak belirlenmiştir. Tane boyutunun sistem performansı üzerine dikkate değer bir etkisi olmamakla birlikte +0.106-0.300 mm önerilen tane boyutudur.

Anahtar Kelimeler

Zeolit, sepiyolit, çinko-siyanür [Zn(CN) 4 ] 2- kompleksi, adsorpsiyon

Kaynakça

• Brigatti, M.F., Franchini, G., Frigieri, P., Gardinali, C., Medici, L., Poppi, L., (1999). Treatment of ındustrial wastewater using zeolite and sepiolite, natural microporous materials, The Canadian Journal of Chemical Engineering, 77, 163-168.
• Brigatti,M.F., Lugli,C., Poppi, L., (2000). Kinetics of heavy metal removal and recovery in sepiolite, Applied Clay Science, 16, 45-57.
• JCPDS, (1993). Mineral powder diffraction file databook: joint committee on powder diffraction standards, Swarthmore, Pa, 781.
• Ou, B. and Zaidi, A., (1995). Cyanide-dispelling the myths – Natural degradation, Mining Environmental Management, June 1995, 5-7.
• Standard Methods for the Examination of Water and Wastewater, American Public Health Association, 1998.
• Vujakovic, A.D., Tomasevic-Canovic, M.R., Dakovic, A.S., Dondur V.T., (2000). The adsorption of sulphate, hydrogenchromate and dihydrogenphosphate anions on surfactant-modified clinoptilolite, Applied Clay Science, 17, 265–277.
• Yücel, H., (1987). Zeolitler ve Uygulama Alanları, III. Ulusal Kil Sempozyumu, 391-402.