1. Avangart ’tan Çağdaş’a Tiyatro ve Uzam

Yıl 2017, Sayı: 5, 1 - 15, 11.07.2017

Sevcan Akıncı

Öz

Bir iletişim sanatı olan tiyatronun, günümüz seyircisi ile olan iletişim problemi çağdaş eleştirinin en temel


konularından birisidir. Antik Yunan’da sanat formu kazanan tiyatro sanatı, yüzyıllar içinde giderek edebiyata (yazılı metne) bağımlı hale gelmiş, seyirciyi dördüncü duvar sayıntısının gerisinde, salt sunum için yapılan
temsilin pasif izleyeni haline getirmiştir. Dramatik, gelenekselleşmiş tiyatronun metin egemen ve illüzyona dayalı
tiyatro anlayışı, 19.yüzyıl sonlarından başlayarak sorgulanmaya başlanmış, 20.yüzyılın ilk yarısında Avangart
(öncü11) akımlarda, sonraki Politik Tiyatro çalışmalarında, 1960 sonrası deneysel arayışlarda ve çağdaş tiyatro biçimlerinde somut önerilerle yeni biçimler denenmiştir. Bu sorgulamalar ritüellerden de yola çıkarak, performans metninin kullanıldığı, doğaçlamanın ve seyirci katılımının önemsendiği, oyuncunun araç durumundan ritüellerdeki gibi yaşama dolaysız yaklaştırmayı hedefleyen Tarihsel Avangartların yöneldikleri sahneleme ve
mekan anlayışları ve tiyatroya kaybettiği iletişim işlevini yeniden kazandırmada önemli örnekler sunan çağdaş yaratıcı durumuna geçtiği disiplinlerarası bir sanat anlayışına yerini bırakmıştır. Bu makale; tiyatroyu uygulamalardaki karşılıkları ile ilgilidir.

Anahtar Kelimeler

Seyirci, tiyatro, mekan, avangart, ritüel

Kaynakça

• Akıncı, S. (2008). Oyuncu ve Yönetmen Yetiştiren Tiyatro Bölümlerinde Sahne Tasarımı Eğitimine Çağdaş Bir Yaklaşım.
• Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Güzel Sanatlar Eğitimi Programı, Ankara.
• Alpar, S. (2006). Bauhaus’un Sahne Tasarımına Etkieri. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Sahne Sanatları Anasanat Dalı, İzmir.
• Artaud, A. (1993). Tiyatro ve İkizi. (çeviren: B.Gülmez), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Barba, E., Savarese N. (2000). Oyuncunun Gizli Sanatı / Tiyatro Antropolojisi Sözlüğü.
• Birinci Baskı. (çev: A. Candan). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Brockett, O.G. and Hildy, F. J. (2008). History of the Theatre. Tenth Edition. Boston: Allyn and Bacon.
• Brook, P. (1997). Grotowski, Art As a Vehicle.In R. Schechner & L.Wolford: The Grotowski Sourcebook. London & New York: Routledge.
• Candan, A. (1994). Yirminci Yüzyılda Öncü Tiyatro. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Goldberg, R. L. (2006). Performance Art From Futurism to the Present. New York:Thames&Hudson Inc.
• Grotowski, J. (1991). Towards a Poor Theatre. London: Methuen.
• Güllü, F. (2007). 20.Yüzyıl Tiyatro Tarihi Avantgarde!ın Tarihidir, Bgst Yayınları. http://www.bgst.org/kuram/20-yuzyil-tiyatro-tarihi-avantgardein-tarihidir.
• İpşiroğlu, Z. (1988). Tiyatroda Devrim. İstanbul: Çağdaş Yayınları.
• Innes, C. (2004). Avant-Garde Tiyatro.1892-1992. (Çev. B. Güçbilmez, A.V. Kahraman). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları. (Orijinal eserin yayım tarihi 1981).
• Karacabey, S. (2006). Modern Sonrası Tiyatro ve Heiner Müler. Ankara:DeKi Basım Yayım Ltd. Sti.
• Kuruyazıcı, H. (2003). Oyun-Mekan İlişkisi Açısından Başlangıçtan Günümüze Tiyatro Yapılarının Gelişmesi, İstanbul: Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü.
• Lesák, B. (2014). İdeal Tiyatronun İzinde. (çev: Akın Terzi). Skopdergi, 6, http://www.e-skop.com/skopdergi/ideal-tiyatronun-izinde/1943.
• Nechvatal, J. (2017). Bauhaus Ütopyacılığının Ömrü. (çev: Elçin Gen). Skopbülten . http://www.e-skop.com/skopbulten/bauhaus-utopyaciliginin-omru/3273.
• Sezgin B. ( 2010). Tiyatro ve Antropoloji ve Tiyatro İlişkisi. Mimesis Dergisi, 11, http://www.mimesis-dergi.org/2010/11/antropoloji-ve-tiyatro-iliskisi.
• Sokullu, S. (1989). Tiyatro Etkinliklerinde İşlev- Mekan İlişkisi II. Bölüm (Çağdaş Tiyatro Etkinliğinde Mekan Sorunu). Ankara: Devlet Tiyatroları İç Eğitim Dizisi: A-50.
• Temel, T. (2011) Epik Tiyatro’da “Siyasal Olan” ve “Gestus” Kavramlarını Hannah Arendt ile Okumak”, Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölüm Dergisi, 17, http://dergipark.gov.tr/download/article-file/172450.
• Türk Dil Kurumu. (1966). Tiyatro Terimleri Sözlüğü. Ankara:TDK.
• Türk Dil Kurumu. (1983). Gösterim Sanatları Terimleri Sözlüğü. Ankara:TDK. Türk Dil Kurumu. (2007). Türkçede Batı Kökenli Kelimeler Sözlüğü. Ankara:TDK. Wilson, E. (2004). The Theater Experience. (9. Baskı). New York: McGraw-Hill Companies, Inc.