“Diyanet İşleri Başkanlığı’nın Orta Asya Faaliyetleri”

Yıl 2010, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 8, 01.06.2010

Burak Gümüş

Öz

Anahtar Kelimeler

-

DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI’NIN ORTA ASYA FAALİYETLERİ

Öz

Zengin enerji kaynaklarından dolayı jeostratejik açıdan büyük öneme sahip olan Orta Asya'daki devlet e topluma nüfuz daima "the great game" olarak nitelenen ülkelerarası güç kavgasının bir parçası olmuştur. Komünizm döneminde devlet ve sisteme bağlı laik Sovyet İslamı yaratmak için geçici ibadethane kapatılması, dinsel kitap yasaklanması ve dinsel önderlere baskılar, yerini Din İşleri Konseyi ve Bakanlar Kurulu'na bağlı memur müftülerce işleyen "resmi İslam" ve yeraltında faal olan tarikatlar vasıtasıyla yaygın olan "paralel islam" arasında rekabete terk tmiştir. Fakat SSCB'nin dağılması ve güçlü devlet aygıtının çözülmesi sonucu Orta Asya Türk Cumhuriyetleri'nde, boşluktan faydalanıp birbirleriyle nüfuz rekabetine girişen radikal irticai akım, parti, örgüt veya devletlerin oyun sahası haline geldiği gözlenmektedir. Meydanı aşırılara bırakmamak ve ulusal, tarihsel ve kültürel avantajlardan da faydalanarak, AB sürecinde bulunan ve NATO üyesi laik T.C.'nin anayasası çerçevesinde başbakanlığa bağlı Diyanet İşleri Başkanlığı, eğitim, sosyal ve kültür hizmetleriyle 1980'lerden beri bölgede faaliyettedir. DİB'in Orta Asya'daki oynadığı rol irdelenecektir

Anahtar Kelimeler

Diyanet, Orta Asya Türk Cumhuriyetleri, İrtica

Kaynakça

• AİŞ-Online: Avrasya İslam Şurası (AİŞ) Hakkında. Ty a. http://www.avrasya- is.org/?Zm9ua3NpeW9uX2FkaT15YXppX2RldGF5JmljZXJpa19ubz0y, son erişim 10.04.2010.
• AİŞ-Online: Üyeler – Katılımcılar Listesi. Ty b, http://www.avrasya- is.org/?Zm9ua3NpeW9uX2FkaT10dW1fdWxrZWxlcg==, son erişim 10.04.2010.
• Akçalı, Pınar: Orta Asya'da İslami Uyanış, Radikal İslami Hareketler Ve Bu Hareketlerin Bölge Politikasına Etkileri. Efegil, Ertan; Akçalı, Pınar: Orta Asya'nın Sosyo-Kültürel Sorunları: Kimlik, İslam, Milliyet ve Etnisite. İstanbul 2003.
• Aydın, Mehmet: Diyanet's Global Vision. Muslim World 98 (2008), S. 164-172.
• Balcı, Bayram: Orta Asya'da İslam Misyonerleri Fethullah Gülen Okulları. İstanbul 2005.
• Benard, Cheryl: Civil Democratic Islam. Partners, Resources and Strategies. RAND. National Security Research Division. Santa Monica 2003. http://www.rand.org/pubs/monograph_reports/2005/MR1716.pdf, son erişim 02.04.2010.
• Bowyer, Anthony: Islamic Movements and Democracy in Central Asia: Integration or Isolation. Paper Proposal for CSID’s 9th Annual Conference. Washing- ton,D.C.2008.http://www.ifes.org/publication/247475edefe5e2d597c691c7bb0863eb/IslamDemoc racyPaperBOWYER.pdf, son erişim: 02.04.2010
• Bozan, İrfan: Devlet İle Toplum Arasında. Bir Okul: İmam Hatip Liseleri. Bir Kurum: Diyanet İşleri Başkanlığı... İstanbul 2007.
• Cornell, Svante E.: America in Eurasia: One Year After. Current History 101 (2002); S. 330-336. http://www.currenthistory.com/pdf_user_files/101-657_330, son erişim 9.04.2010.
• Cornell, Svante E.: Narcotics, Radicalism, and Armed Conflict in Central Asia: The Islamic Movement of Uzbekistan. Terrorism and Political Violence 17 (2005) 4,S.619–639. http://pdfserve.informaworld.com/67028_758064766_737698803.pdf, son erişim 07.04.2010.
• Cumhuriyet: Bakiyev'in karşı atak hazırlığı, 9.04.2010, S. 10.
• Çakır, Ruşen; Bozan, İrfan : Sivil, Şeffaf ve Demokratik Bir Diyanet İşleri Başkanlığı mümkün mü? İstanbul 2005.
• DİB SGDB: Diyanet İşleri Başkanlığı Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı 2008 Faaliyet Raporu. http://www.diyanet.gov.tr/turkish/tanitim/rapor_ms2007.pdf, son erişim 10.04.2010.
• Diyanet Vakfı Online: B) Eğitim-Öğretim Faaliyetleri, ty b. http://www.diyanetvakfi.org.tr/hakkimizda/hizmetler/yurtdisi/disegtogrtfl.htm, son erişim 04.2010
• Diyanet Vakfı Online: II. Yurt Dışına Yönelik Hizmetler, ty a. http://www.diyanetvakfi.org.tr/hakkimizda/hizmetler/yurtdisi/aynnakdiyrd.htm#ayninakdi, son erişim 07.04.2010.
• Efegil, Ertan: Rusya'nın Kültürel Emperyalizm Siyaseti ve Günümüz Orta Asya'sında İslam. Efegil, Ertan; Akçalı, Pınar: Orta Asya'nın Sosyo-Kültürel Sorunları: Kimlik, İslam, Milliyet ve Etnisite. İstanbul 2003.
• Erdem, Gazi: Religious Services in Turkey: From the Office of Şehülislam to the Diyanet. Muslim World 98 (2008), S.199-215.
• Erşahin, Seyfettin: Sovyetlerin Vakıf Politikası ve Türkistan'da Vakıfların Kamulaştırılması. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 42 (2001), S.131-143.
• Erşahin, Seyfettin: The Ottoman Foundation of the Turkish Republic's Diyanet: Ziya Gökalp's Diyanet Ishları Nazaratı. Muslim World 98 (2008), S. 182-198.
• Gökçe, Mustafa: Sovyet Sonrası Dönemde Hazar Çevresine Yaşanan Rekabet. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 1 (2008) 3, S. 177-209. http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt1/sayi3/sayi3_pdf/gokce_mustafa.pdf, son erişim 04.2010.
• Gözaydın, İştar B.: A Religious Administration to Secure Secularism: The Presidency of Religious Affairs of the Republic of Turkey. Marburg Journal of Religion 11 (2006), S.1-8.
• Gözaydın, İştar B.: Diyanet and Politics. Muslim World 98 (2008), S.216-227.
• Güler, Halit: Orta Asya'da İslam'ın Yeniden Doğuşu. Ankara 1994.
• Haber7-Online: 7. Avrasya İslam http://www.haber7.com/haber/20090515/7-Avrasya-Islam-Surasi-sona-erdi.php, son erişim 04.2010. Şurası sona erdi, 15.05. 2009
• Naumkin, Vitaly V.: Militant Islam in Central Asia: The Case of the Islamic Movement of Uzbekistan. Berkeley Program in Soviet and Post-Soviet Studies. Berkeley 2003. http://www.escholarship.org/uc/item/7ch968cn, son erişim: 02.04.2010.
• Olcott, Martha Brill: The Roots of Radical Islam in Central Asia. Carnegie Endowment for International Peace. Washington, DC 2007. http://www.carnegieendowment.org/files/olcottroots.pdf, son erişim: 02.04.2010.
• Öcal, Şamil: from "the Fetwa" to "Religious Questions": Main Charateristics of Fetwas of the Diyanet. Muslim World 98 (2008), S. 335.
• Pervizat, Leyla: Tackling Honour In The Aftermath With A Good Practice. Expert Paper. United Nations. United Nations Division For the Advancement of Women. United Nations Economic Commission for Africa. Expert Group Meeting on good practices in legislation to address harmful practices against women. United Nations Conference Centre. Addis Ababa, Ethipia.25-28 May EGM/GPLHP/2009/EP.02, 11 May 2009.
• TDV Broşürü Online: Türkiye Diyanet Vakfı, ty, http://www.diyanetvakfi.org.tr/images/tanitim/brochure/tdvbrosur.pdf, son erişim 10.04.2010.
• Yılmaz, Mehmet Nuri: Türk Dünyasında Dini Durum. Yeni Türkiye 15 (1997), S. 155-159.