TÜRKİYE'DE VERNAKÜLER SÖYLEMLER

Year 2020, , 14 - 22, 02.01.2020

Aslıhan Ece Paköz

https://doi.org/10.33537/sobild.2020.11.1.2

Abstract

Vernaküler mimarlık Türkiye'de en sevilen söylem üretim
alanlarından biri olmasına rağmen aynı alanda verimli ve
çeşitlilik gösteren bir yazım etkinliği yok. Bu sebeple bu
makale öncelikle bu söylem üretim bölgesinin erken evresini
temsil eden bir grup araştırmacının yazdıklarını, akla
getirdiği sorular çerçevesinde irdeliyor. Makalenin birinci
bölümünde ele alınan vernaküler söylemler alanına
bakıldığında, farklı yazarların söylemlerinin birbirine
benzediği ve yıllar boyunca bu söylemlerin yinelendiği
görülüyor. Bu söylemler; içeriğinde kullanılan dil ve
kuramlar, söz konusu konutların adından başlayarak sınır
çizmeye, temel bileşenleri belirlemeye ve köken tespit
etmeye yönelik olduğundan makalede "özcülük" merkezli
olarak nitelendiriliyor. Özcülük merkezli vernaküler
söylemlerde geleneksel konutların sanki özgül bir değeri
varmış algısı yaratılmakta, toplumun "doğru", "gerçek"
değerlerinin bu konutlarda olduğu düşündürülmekte.
Oysaki bu değerleri yapılara ya da topluma verenlerin, söz
konusu söylemleri üretenler olduğu ortada. Makalenin
ikinci bölümde ise Türkiye'de özcülük merkezli vernaküler
söylemlerin ideolojik yapısını anlamak için vernakülerle
ilgili söylemler, söylenenler üzerinden değil
"söylenmeyenler" üzerinden ele alınıyor. Bunun için
vernakülerin düz anlamlı bir okumasını yapmak yerine,
vernakülerin bilinçaltında neler olduğu sorgulanıyor.
Yapılan bu psikanalitik okuma ile birlikte makale
Türkiye'de vernaküler söylemlerin hem görünen hem de
görünmeyen yanını ele almaya çalışıyor.

Keywords

Vernaküler, mimarlık, ideolojik fantazi, özcülük

References

• Aksoy, E. (1963). “Ortamekan: Türk Sivil Mimarisinde Temel Kuruluş Prensibi”/ Central space: Basic Structural Principle in Turkish Civil Architecture, Architecture and Art, Volume: 7-8, p. 39-91.