Research Article
BibTex RIS Cite

TÜRKÇEDE EYLEMLERDE GÖRÜLEN -SA-N/-NIZ-A BİÇİMBİRİMİ KAYNAŞIK MIDIR?, EK MİDİR?

Year 2021, Volume: 12 Issue: 1, 13 - 22, 02.01.2021
https://doi.org/10.33537/sobild.2021.12.1.2

Abstract

Türkçede eylem köklerine biçimlenerek onlara emir, rica,
yalvarma, istek, sabırsızlık ve öneri gibi anlamlar yükleyen -sAn/-nIz-A biçimbirimi vardır. Yaptığımız ilk araştırmalar bize “-
sA”nın, dilek veya şart bildiren biçimbirim; “-n/-nIz”ın ise
2.tekil/çoğul kişi uyumuna girmiş ek işlevindeki biçimbirimler
olduğunu düşündürmüştür. “-A” ise seslenme edatı olarak
değerlendirilmiştir. Ancak detaylı literatür taramaları sonucunda
“-sA-n/-nIz-A”nın, kaynaşık (clitic) işlevli biçimbirim olarak
çözümlendiği de görülmüştür.
Yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde bu çalışmanın amacı, -sAn/-nIz-A biçimbiriminin, ek olarak mı yoksa kaynaşık olarak mı
çözümlenmesi gerektiğini saptamaktır. (1) ve (2)'de verilen
örnekler üzerinden oluşturulan araştırma soruları şunlardır:
(1) Bu akşam bize yemeğe gel-se-n-e.
(2) Sus-sa-nız-a.
a) -sA-n/-nız-A yapısı içindeki -sA biçimbirimi, dilek-şart
kipi kategorilerinden hangisine aittir?
b) Eğer “-sA”nın ve “-A”nın kaynaşık olduğu düşünülürse, -
n/-nIz eylemcil kişi uyumları, ek görevini üstlenebilir mi?
Davranışsal gözlem tekniğiyle gerçekleştirilen bu araştırmanın
yöntemi, (1) ve (2)'de verilen örneklerin kullanıldığı Ertelenmiş
Ekleştirme (Ing. Suspended Afxation) ölçeği çerçevesinde
oluşturulmuştur. Elde edilen bulgular sonucunda “-sA”nın sonsuz
hece (non-terminal) olduğu ve k paradigması kişi uyumundaki
–n/-nIz ile sözcük oluşumunu tamamladığı için ek görevi gördüğü
saptanmıştır. -A seslenme ilgecinin de bu ek yapısına dahil olduğu
kanısına varılmıştır.

References

  • Aslan Demir, S. (2007). Türkiye Türkçesinde İsteme Anlam Birimi: Dilbilgisel ve Toplum Dilbilimsel Bir İnceleme, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
  • ---. (2008). Türkçede İsteme Kipliği: Semantik-Pragmatik Bir İnceleme, Ankara: Grafiker Yayıncılık.
Year 2021, Volume: 12 Issue: 1, 13 - 22, 02.01.2021
https://doi.org/10.33537/sobild.2021.12.1.2

Abstract

References

  • Aslan Demir, S. (2007). Türkiye Türkçesinde İsteme Anlam Birimi: Dilbilgisel ve Toplum Dilbilimsel Bir İnceleme, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
  • ---. (2008). Türkçede İsteme Kipliği: Semantik-Pragmatik Bir İnceleme, Ankara: Grafiker Yayıncılık.
There are 2 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Turkish Language and Literature (Other)
Journal Section Research Articles
Authors

Ayberk Kurtgel

Publication Date January 2, 2021
Published in Issue Year 2021 Volume: 12 Issue: 1

Cite

APA Kurtgel, A. (2021). TÜRKÇEDE EYLEMLERDE GÖRÜLEN -SA-N/-NIZ-A BİÇİMBİRİMİ KAYNAŞIK MIDIR?, EK MİDİR?. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 13-22. https://doi.org/10.33537/sobild.2021.12.1.2