YAŞAM KOŞULLARI VE SAĞLIK HASTALIK ALGILARI

Yıl 2019, Cilt: 22 Sayı: 1, 32 - 68, 29.04.2019

Kemal Aydın

https://doi.org/10.18490/sosars.559087

Öz

Bu makalede fertlerin
subjektif algılarına dayalı sağlık durumları, kronik hastalıklar ve sağlık
sorunları nedeni ile günlük faaliyetlerde aksama gibi değişkenler analiz
edilerek Türkiye, Avrupa Birliği ve OECD ülkelerinde sağlık-hastalık durumu ve
algıları incelenmektedir. TÜİK ve EUROSTAT’ın 2006-2016 yılları arasında
yaptığı Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması’nın verileri ve OECD’nin daha iyi
yaşam endeksi verileri kullanılmıştır. İncelenen ülkelerde üç değişken
açısından yaygınlık oranları değerlendirildiğinde sağlık-hastalık durumlarının
birbirine yakın olduğu görülmektedir. Türkiye, Avrupa Birliği ve OECD
ülkelerinde insanların yaklaşık %30-32’si sağlık sorunu olduğunu rapor ederken
%65-70 oranında bir kitle sağlık durumunun “iyi” olduğunu belirtmiştir. Sağlık
durumu algılarında Türkiye ortalamaları kır-kent, cinsiyet, medeni durum, gelir
ve eğitim düzeyine göre detaylandırıldığında pozitif sağlık algılarına etki
eden en önemli faktörler sırası ile medeni durum, eğitim seviyesi ve gelir
düzeyidir. 

Anahtar Kelimeler

Sağlık Sosyolojisi, Halk Sağlığı, Sağlık Durumu, Kronik Hastalıklar

Kaynakça

• Adak N. (2015). Sağlık Sosyolojisi Kadın ve Kentleşme, İstanbul: Birey Yayıncılık.
• Adak, N. (2018). Sağlık Sosyolojisi, Atatürk Üniversitesi Yayınları. http://www.egitim.club/wp-content/uploads/2017/06/Sa%C4%9Fl%C4%B1k-Sosyolojisi-1-7.pdf
• Akşit, B. Akşit, B. (1989) ‘Socio cultural determinants of infant and child mortality’ Social Sciences and Medicine, 28 (6): 571 579.
• Alptekin, D. (2018). Sağlığın Sosyal Belirleyicileri, Nurşen Adak (Ed.), Sağlık Sosyolojisi, Atatürk Üniversitesi. http://www.egitim.club/wp-content/uploads/2017/06/Sa%C4%9Fl%C4%B1k-Sosyolojisi-1-7.pdf Aytaç, Ö. Kurdaş, M. Ç. (2015). ‘Sağlık-hastalığın toplumsal kökenleri ve sağlık sosyolojisi’, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25 (1): 231-250. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/157413 Baloğlu, B. (2006) ‘Sağlık ve Hastalık & Ekonomik ve Sosyolojik Bakış Açısıyla’, Der Yayınları. Blaxter, M. (2004). “Health”, Polity Press. Bolsoy, N. Sevil, Ü. (2006). ‘Sağlık hastalık ve kültür etkileşimi’ Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, http://dergipark.gov.tr/download/article-file/29326 Brown, D. (2006). ‘Surveys of living conditions (SLCs): Reported health and poverty in the Caribbean’, Social and Economic Studies, 55-4: 55-77.
• Browne, Ken (2014), Sosyolojiye Giriş, Çev. İ. Kaya, Say Yayınları, İstanbul.
• Center for Desease and Control Prevention (2017). ‘New CDC report: More than 100 million Americans have diabetes or prediabetes’. https://www.cdc.gov/media/releases/2017/p0718-diabetes-report.html Cirhinlioğlu, Z. (2012). Sağlık Sosyolojisi, 3. Basım, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Çukur, A. Bekmez, S. (2012). “Türkiye’de gelir eşitsizliği ile algılanan sağlık statüsü arasındaki ilişkinin ulusal sağlık anket verileri ile incelenmesi”, İktisat, İşletme ve Finans, 27 (3): 73-104. Dahlgren, G. Whitehead, M. (1991). “Policies and strategies to promote social equity in health”, Institute of Futures Studies, Stockholm. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD). (2017). ‘Better Life Index’ http://www.oecdbetterlifeindex.org/topics/health/
• EUROSTAT. (2016). ‘Distribution of persons aged 16 and self perceived health by sex’ https://ec.europa.eu/eurostat/statisticsexplained/images/e/e5/Distribution_of_persons_aged_16_and_over_by_self-perceived_health_status%2C_by_sex%2C_2016_%28%25%29_Health2017.png
• EUROSTAT. (2010-2016). ‘People having a long-standing illness or health problem by sex, age and educational attainment’ http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=hlth_silc_05&lang=en
• EUROSTAT.(2016). ‘People having a long-standing illness or health problem by sex, age and educational attainment’ https://ec.europa.eu/eurostat/statisticsexplained/images/e/e5/Distribution_of_persons_aged_16_and_over_by_self-perceived_health_status%2C_by_sex%2C_2016_%28%25%29_Health2017.png
• Gataulinas, A. Bancevica, M. (2014). ‘Subjective health and Subjective wll-being (The case of EU countries’. Advences in Applied Sociology, 4:212-223 https://file.scirp.org/pdf/AASoci_2014092614575716.pdf
• Giddens, A. (2005). Sosyoloji, (Yayına Haz. Cemal Güzel), Ayraç Yayınevi, Ankara.
• Goryakin, Y. Suhrcke, M. Rocco, L. Bayard, R. Mckee, M. (2013). ‘Social capital and self reported general and mental health in nine former Soviet Union countries’, Health Economics Policy and Law”, Cambridge University Press. https://researchonline.lshtm.ac.uk/705754/1/social%20capital.pdf
• Gönç, Ş. T. (2013). “Toplumsal Eşitsizlikler ve Sağlık” O. Elbek (Ed) “Kapitalizm Sağlığa Zaralıdır”, Hayy Kitap.
• Güven, S. (2014) “Türkiye’de sağlık sosyolojisi çalışmaları”, Sosyoloji Dergisi, 3 (29): 127-164. Hui, Z. Thomas, P. (2013). “Marital status, self-rated health, and mortality: Overestimation of health or diminishing protection of marriage?”, Journal of Health and Social Behavior, 54 (1): 128-143. İnanç N, Hatipoğlu S, Yurt V ve diğ. (1999). “Hemşirelik esasları” 4. Baskı, Damla Matbaacılık Ltd. Şti., Ankara. Kaisla E. Joutsenniemi, T. Seppo, V. Koskinen. (2006). “Official marital status, cohabiting, and self-rated health—time trends in Finland, 1978–2001”, European Journal of Public Health, 16 (5): 476-483. Kasapoğlu, A. (1999). Sağlık Sosyolojisi, Ankara: Sosyoloji Derneği Yayınları.
• Kasapoğlu, A. (2001). "Güncel sosyal sorunlar ve sağlık". Toplumbilim Dergisi Sağlık Sosyolojisi Özel Sayısı, Sayı: 13, Ankara.
• Kasapoğlu, Aytül (2008). “Madalyonun iki yüzü: hastalık ve sağlık”, Phoeniks Yayınevi Kızılcelik, S. (1996). Türkiye’nin Sağlık Sistemi Bir Medikal Sosyoloji Denemesi, İzmir: Saray Kitabevleri.
• Küçükusta A. R. (2011). “Bir İki Üç Tıp”, Hayy Kitap Yayıncılık
• Levi, B. (2017). “Perceived health status in a comparative perspective: Methodological limitations and policy implications for Israel”, Israel Journal of Health Policy Research, 6: 2. Maheswaran, H. Kupek, E. Petrou, S. (2015). ‘Self-reported health and socio-economic inequalities in England, 1996-2009: Repeated national cross-sectional study’, Social Science and Medicine, 136: 135-146. Manavgat, G. Çelik, N. (2017). “Sağlık düzeyinin belirleyicilerine yönelik mekansal bir analiz: Türkiye İBBS-3 Örneği”, Sosyoekonomi, 25 (34): 53-67 Marmot, M. Wilkinson, R. G. (1999). “Social Determinants of Health (Ed)”, Oxfort University Press. Matrai, K. N. Z. (2015). ‘Subjective and objective indicators in the reserach on health status’, Journal of Human Support & Exercise, 11: 207-217 Özen S (1993). ‘Sosyolojide bir alan: sağlık sosyolojisi ve sağlık-toplumsal yapı ilişkileri’ Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 4: 73-85.
• Palloni, A. , Pinto-Aguirre G. Palaez, M. ((2002) ‘Demographic and health conditions of ageing in Latin America and the Caribbean’, International Journal of Epidemiology, 31: 762-771. https://pdfs.semanticscholar.org/b582/8c88ac6f7d0939b8f3bd2a9d5399ea76e941.p Romaniuk, J. (2014). “Subjective and objective health of the population aged 50+ and welfare state regimes in 16 European countries”, International Journal of Management and Economics, 39: 82-107. Şantas, F. (2017). “Yoksulluğun sağlık statüsü ve sağlık kullanımı ile ilişkisi”, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13: 545-591. Tan, Z. Shi, F. Zhang, H. Li, N. Xu, Y. Liang, Y (2018). ‘Household income, income inequality and health-related quality of life measured by the EQ-5D in Shaanxi, China: a cross-sectional study’. International Journal of Equity in Health, 17: 32
• Terceira, A. B. McQuillan, J. (2018). “Self-rated health trajectories among married americans: do disparities persist over 20 years?”, Journal of Aging Research, Volume 2018.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2008). ‘Kronik Hastalıklar Risk Faktörleri Sağlığın Teşviki ve Geliştirilmesi Sempozyumu. 13 - 14 Kasım 2008, Ankara. https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/t13.pdf T.C. Sağlık Bakanlığı (2018). ‘Türkiye’de kronik hastalıklar ve risk faktörleri sıklığı çalışması’ https://sbu.saglik.gov.tr/ekutuphane/kitaplar/khrfat.pdf Tecim, Erhan (2016). Sağlık Sosyolojisi, Çizgi Kitapevi
• Turkdoğan, O. (1966). “Toplumsal Yapı ve Sağlık-Hastalık Sistemi”, İstanbul: IQ Kültür-Sanat Yayıncılık.
• Liderler Zirvesi: Uluslararası Diyabet (2013). ‘Türkiye’de ve bölge ülkelerinde diyabet sorunu’ http://www.diabetcemiyeti.org/c/turkiye-de-ve-bolge-ulkelerinde-diyabet-sorunu
• Türkiye İstatistik Kurumu (2012). “Gelir ve yaşam koşulları araştırması mikro veri seti” Tüik Yayınları.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2013) “ Gelir ve yaşam koşulları mikro veri setleri: 2006-2013”, Tüik.
• Türkkan, A. Aytekin, H. (2009). “Socioeconomic and health inequality in two regions of Turkey”, Journal of Community Health,34: 346-352.
• Wilkinson, R. G. (1997). “Socioeconomic determinants of health: health inequalities: relative or absolute material standards?, British Medical Journal, 314 (7080): 591-595 World Health Organization (2008-2013) ‘Action plan for the global strategy for the prevention and control for noncommunicable deseas’. WHO Press. Geneva. Wu, S. Wang, R. , Zhao, Y. (2013). ‘The relationship between self-related health and objective health status: a population based study’, BMC Public Health, 13:320.