TÜRKİYE’DE SUÇLU DAVRANIŞ VE YAŞ İLİŞKİSİ: SUÇ TÜRLERİ ÜZERİNDEN KARŞILAŞTIRMALI BİR ANALİZ

Yıl 2021, Cilt: 24 Sayı: 3, 237 - 267, 24.10.2021

Aykut Çalışkan

https://doi.org/10.18490/sosars.1014228

Cited By: 3

Öz

Çok boyutlu suç olgusunun tek bir parametre üzerinden modellenemeyeceği aşikârdır çünkü suç toplumsal, kültürel ve ekonomik etkenlerin göz ardı edilemeyeceği sosyal bir olgudur. Tutarlı sonuçlar ürettiği savunulan suç ve yaş ilişkisi önemli bir iddiayı ortaya koymaktadır. Alan yazınındaki diğer çalışmalar haricinde Hirschi ve Gottfredson (1983) suçlu davranış ve yaş ilişkisini sağa çarpık bir dağılım üzerinden modellemiş, her yerde ve her zaman benzer sonuçlar ürettiğini ifade etmiştir. Bu yaklaşıma göre; suçlu davranışın yetişkinlik döneminde azalmadığı, ilerleyen yaşla birlikte yaşam süresi içinde azalma gösterdiği iddia edilerek yaşam seyri mercek altına alınmıştır. Derecelendirilmiş yaş aralıklarının artış göstermesi durumunda, yetişkinlik döneminden sonra işlenen suçların azaldığını ifade eden bu önermenin Türkiye özelinde geçerliliği tespit edilmemiştir. Bu çalışmanın amacı; yaş ve suç ilişkisinin belirleyiciliğinde derecelendirilmiş yaş aralıklarının önem durumlarını suç türleri açısından ikincil veriler üzerinden sınamak ve Türkiye özelinde karşılaştırılmalı bir analiz yapabilmektir. Bu çerçevede kişiye karşı suçlar arasında dört farklı suç grubu üzerinden suçun gelişimini simgeleyen yaş aralıklarının grup içi benzerliği ve uyum düzeyleri araştırılmıştır. Uyum analizinin uygulandığı çalışmada gençlik suçluluğu olarak nitelendirdiğimiz erken dönem yetişkin suçlarının malvarlığına karşı işlenen suçlar ile uyum gösterdiği tespit edilirken; yetişkin suçlarının gençlik suçlarından farklı olarak hayata, hürriyete ve şerefe karşı işlenen suçlar ile uyum gösterdiği görülmüştür. Beklenildiği gibi yaş değişkeni suçlu davranışın açıklanmasında önemli bir parametre olarak öne çıkarken, elde edilen sonuç Hirschi ve Gottfredson’un (1983) önerdiği modelle benzer bir görünüm sergilemiştir.

Anahtar Kelimeler

Suç Sosyolojisi, Yaşam Seyri, Yaş, Suçlu Davranış, Adalet İstatistikleri.

Kaynakça

• Ayan, S. (2011). Suçlu Kim? Türkiye’de Çocuk Suçluluğu. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Aydın, H., ve Gündüz, V. (2010). Çocuk Güvenliğinin Sağlanmasında Yerel Yönetimlerin Rolü:“Taş Atan Çocuklar” Sorunu. Türk İdare Dergisi, 468, 9–32.
• Barrett, D. E., ve Katsiyannis, A. (2017). The Clemson juvenile delinquency project: Major findings from a multi-agency study. Journal of Child and Family Studies, 26(8), 2050–2058.
• Blumstein, A., Cohen, J. ve Farrington, D.P. (1988). Criminal career research: It’s value for criminology. Criminology, 26(1), 1–35.
• Bulgurcuoğlu, S., ve Çamur Duyan, G. (2019). Hükümlü Çocuklar: İstanbul Ve Ankara Çocuk Eğitimevi Örneği. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (HÜTAD), (30), 167–190. DOI: 10.20427/turkiyat.382945.
• Cömert, Ö., ve Sevi̇m, Y. (2017). Çocuk ve Suç İlişkisinin Sosyolojik Suç Kuramları ile İncelenmesi. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 29–40. https://dergipark.org.tr/tr/pub/bitlissos/issue/28858/295970.
• Delcea, C., Fabian, A.M., Radu, C.C., ve Dumbravă, D P. (2019). Juvenile delinquency within the forensic context. Romanian Journal of Legal Medicine, 27(4), 366–372.
• Farrington, D. P. (1986). Age and crime. Crime and Justice, 7, 189–250.
• Farrington, D. P. (1990). Age, Period, Cohort and Offending. M. R. Gottfredson and R.V. Clarke (Ed.), Policy and Theory in Criminal Justice içinde (ss. 51–75.). Aldershot: Avebury.
• Farrington, D.P., Snyder, H.N. ve Finnegan, T.A. (1988). Specialisation in juvenile court careers. Criminology, 26(3), 461–487.
• Forsyth, C. J., Asmus, G., Forsyth, Y. A., Stokes, B. R., ve Mayne, M. (2011). Child delinquents: Examining the market for criminal futures. Deviant Behavior, 32(5), 441–450.
• Francis, B., Soothill, K., ve Fligelstone, R. (2004). Identifying patterns and pathways of offending behaviour: A new approach to typologies of crime. European journal of criminology, 1(1), 48–87.
• Gottfredson, M., ve Hirschi, T. (1986). The true value of lambda would appear to be zero: An essay on career criminals, criminal careers, selective incapacitation, cohort studies, and related topics. Criminology, 24(2), 213–234.
• Gottfredson, Michael R. & Travis Hirschi (1990). A General Theory of Crime. Stanford, CA: Stanford University Press.
• Grasmick, H. G., Tittle, C. R., Bursik Jr, R. J., ve Arneklev, B. J. (1993). Testing the core empirical implications of Gottfredson and Hirschi's general theory of crime. Journal of research in crime and delinquency, 30(1), 5–29.
• Gray, E., Grasso, M., Farrall, S., Jennings, W., ve Hay, C. (2019). Political socialization, worry about crime and antisocial behaviour: An analysis of age, period and cohort effects. The British Journal of Criminology, 59(2), 435–460.
• Greenberg, D.F. (1985). Age, crime, and social explanation. American journal of Sociology, 91(1), 1–21.
• Güngör, M. (2008). Evrensel Bir Sorun Olarak Çocuk Suçluluğu ve Sokakta Çalışan ve Yaşayan Çocuklar, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 25–43. https://dergipark.org.tr/en/pub/adyusbd/issue/1402/16581.
• Hirschi, T. (2002). Causes of delinquency. Transaction publishers.
• Hirschi, T., ve Gottfredson, M. (1983). Age and the explanation of crime. American journal of sociology, 89(3), 552–584.
• Hoffmann, J. P., ve Dufur, M. J. (2018). Family social capital, family social bonds, and juvenile delinquency. American Behavioral Scientist, 62(11), 1525–1544.
• Işık, H. (2006). Çocuk suçluluğu ve okullar ile ilişkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 287–299.
• Jones, S., ve Quisenberry, N. (2004). The general theory of crime: How general is it? Deviant Behavior, 25(5), 401–426.
• Karataş, Z. (2017). Çocuklara yönelik denetimli serbestlik uygulamalarında sosyal hizmet müdahalesinin önemi. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 1–20.
• Kızmaz, Z, ve Bi̇lgi̇n, R. (2010). Sokakta Çalışan/Yaşayan Çocuklar ve Suç: Diyarbakır Örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(32), 269–311. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/esosder/issue/6146/82515.
• Laub, J. H., ve Sampson, R. J. (1993). Turning points in the life course: Why change matters to the study of crime. Criminology, 31(3), 301–325.
• Mannheim, K. (1952[1928]). The Problem of Generations. P. Kecskemeti, (Ed.), Essays on the Sociology of Knowledge içinde (ss. 276–320). London: Routledge and Kegan Paul.
• McVie, S. (2005). Patterns of deviance underlying the age-crime curve: The long term evidence. British Society of Criminology e-journal, 7, 1–15.
• Mevzuat (2021). 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu, Erişim adresi https://www.mevzuat.gov.tr/ MevzuatMetin/1.5.5237.pdf.
• Moffitt T.E. (1993). Adolescence-limited and life-course-persistent antisocial behavior: a developmental taxonomy. Psychological review, 100(4), 674–701.
• Moffitt, T.E. (1997). Adolescence-limited and life-course persistent offending: A complementary pair of developmental theories. T.P. Thornberry, (Ed.), Advances in Criminological Theory Developmental Theories of Crime and Delinquency içinde (ss. 11–54). New Brunswick and London: Transaction.
• Nagin, D.S. ve Land, K.C. (1993). Age, criminal careers and population heterogeneity: specification and estimation of a non-parametric, mixed poisson model. Criminology, 31( 3), 327–362.
• O’Brien, R. (2015), Age-Period-Cohort Models. Approaches and Analyses with Aggregate Data. CRC Press.
• Özdamar, K. (2010). Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi-2 (7. Baskı). Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Patacchini, E., ve Zenou, Y. (2012). Juvenile delinquency and conformism. The Journal of Law, Economics, & Organization, 28(1), 1–31.
• Penal Reform International (2013). The Minimum Age of Criminal Responsibility (Justice for Children Briefing No. 4). https://www.penalreform.org/resource/justice-children-briefing-no4-minimum-age-criminal-responsibility/, (Erişim Tarihi: 10 Ocak 2021).
• Pratt, T. C., ve Cullen, F. T. (2000). The empirical status of Gottfredson and Hirschi's general theory of crime: A meta‐analysis. Criminology, 38(3), 931–964.
• Ratcliff, K.S. ve Lee N.R. (1978). Risk Factors in Continuation of Childhood Antisocial Behaviors into Adulthood. International Journal of Mental Health, 7(3-4), 96–116.
• Ryder, N. (1965). ‘The Cohort as a Concept in the Study of Social Change’, American Sociological Review, 30(6), 843–61.
• Sampson, R.J., ve Laub, J. H. (2003). Desistance from crime over the life course. J.T. Mortimer, M.J. Shanahan (Ed.), Handbook of the Life Course. Handbooks of Sociology and Social Research içinde (ss. 11–54). Springer, Boston, MA.
• Sampson, R.J. ve Laub, J.H. (2004). A general age-graded theory of crime: Lessons learned and the future of life-course criminology, D. P. Farrington, (Ed.), Integrated Developmental and Life-course Theories of Offending (Advances in Criminological Theory) içinde (ss. 1–28). https://www.researchgate.net/publication/267817138.
• Simmons, C., Steinberg, L., Frick, P. J., ve Cauffman, E. (2018). The differential influence of absent and harsh fathers on juvenile delinquency. Journal of Adolescence, 62, 9–17.
• Sluder, R., ve Reddington, R. (1993). An empirical examination of the work ideologies of juvenile and adult probation officers. Journal of Offender Rehabilitation, 20(2), 115–137.
• Stattin, H., ve Magnusson, D. (1991). Stability and change in criminal behaviour up to age 30. The british Journal of criminology, 31(4), 327–346.
• Steffensmeier, D., Lu, Y., ve Kumar, S. (2019). Age–Crime Relation in India: Similarity or Divergence vs. Hirschi/Gottfredson Inverted J-Shaped Projection?. The British Journal of Criminology, 59(1), 144–165.
• UNICEF Türkiye (2004). Çocuk Haklarına Dair Sözleşme, Erişim Adresi https://web.archive.org/web/20131029185849/http://www.cocukhaklari.gov.tr/condocs//mevzuat/cocuk_haklari_sozlesmesi.pdf (Erişim Tarihi: 15 Nisan 2021).
• Ünlü, O. (2020), Pozitif Sapma Ölçeğinin Sosyal Bağ Teorisi Çerçevesinde Devamlılığının Test Edilmesi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19th International Business Congress Special Issue, 22–39. DOI: 10.18070/erciyesiibd.844585.
• Wiatrowski, M.D., Griswold, D. B., ve Roberts, M. K. (1981). Social control theory and delinquency. American sociological review, 46, 525–541.
• Wikström, P.O.H. (1990). Age and crime in a Stockholm cohort. Journal of Quantitative Criminology, 6(1), 61–84.
• Wilkins, L. (1960). Delinquent Generations. London: H.M. Stationery Office.
• Wolfgang, M.E., Figlio, R.M. ve Sellin, T. (1972). Delinquency in a Birth Cohort, Chicago, ILL: University of Chicago Press.