DIFFERENT FORMS OF EMBEDDEDNESS AT ISTANBUL’S BAZAAR AND FARMERS MARKET

Yıl 2022, Cilt: 25 Sayı: 2, 235 - 253, 29.04.2022

Candan Türkkan

https://doi.org/10.18490/sosars.1111362

Öz

Bu makale, İstanbul’daki haftalık pazarları ve üretici pazarlarını, gıdanın sosyal, mekânsal ve ekolojik gömülülüğü bağlamında değerlendirmektedir. Makale, öncelikle, gömülülük yazınının ağırlıklı olarak Küresel Kuzey'deki vakalara odaklandığını ve farklı gıda aktörlerinin (toptancılar, satıcılar, çiftçiler, çiftçi-satıcılar) ve üretim uygulamalarının (yerel vs. alternatif (sertifikalı organik vs. sertifikasız organik vs. topluluk destekli sertifikalı vs. 'doğal') vs. konvansiyonel) sıklıkla bir arada bulunabileceği Küresel Güney örneklerini nispeten görmezden geldiğini savunmaktadır. Ardından, İstanbul'un pazarlarında ve yerellik hareketiyle ilişkili üretici pazarlarında yapılan katılımcı gözlem ve görüşme verilerini kullanarak, her iki alanda da gıdanın yeniden sosyalleştirildiğini ve yeniden mekânsallaştırıldığını ortaya koymaktadır. Bununla birlikte, iki alandaki sosyalleştirme ve mekânsallaştırma arasında yapısal olarak farklılıklar vardır: Üretici pazarlarında tüketiciler ve üreticiler arasında önemli sosyo-ekonomik farklılıklar olsa bile, üretici pazarları, ekoloji bilinci yüksek gıda vatandaşlarından oluşan bir topluluk oluşturmayı amaçlarken, pazarlarda mahalle cemaatinin korunması vurgulanmaktadır. Ancak kimlerin bu mahalle cemaatine dahil olduğu mahalleye ve pazara özgüdür. Mesela, şehrin çeperlerindeki pazarlarda satıcılar, çiftçi-satıcılar ve tüketiciler bu cemaatin bir parçası olabilirken; merkezi konumdaki pazarlarda, pazarcılar dışlanır ve pazar dışında var olan mahalle cemaati yeniden üretilir. Kısacası, pazarlar ve üretici pazarları arasında gıdanın sosyal, mekânsal ve ekolojik gömülülüğü açısından farklılıklar olduğu gibi, pazarların ve üretici pazarlarının içinde de bulundukları yerlerden mütevellit farklılıklar mevcuttur. Makale, bu farklılıkların özellikle yerellik odaklı gıda hareketi için ne gibi fırsatlar ve sıkıntılar doğurabileceği tartışılarak sonuçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Üretici pazarları, pazarlar, yerel gıda hareketi, İstanbul.

Kaynakça

• Akbaş, F. (2019). Anadolu'daki Semt Pazarlarına Bir Örnek: Salihli (Manisa) Semt Pazarları. OKUFED, 1(1), 17-30.
• Aliağaoğlu, A. (2013). Balıkesir Şehrinde Haftalık Pazarlar: Çekicilikler ve Sorunlar. Doğu Coğrafya Dergisi, 27, 43-72.
• Alkon, A., & McCullen, C. G. (2011). Whiteness and Farmers Markets: Performances, Perpetuations . . . Contestations? Antipode, 43(4), 937–959.
• Allen, P., FitzSimmons, M., Goodman, M., & Warner, K. (2003). Shifting plates in the agrifood landscape: the tectonics of alternative agrifood initiatives in California. Journal of Rural Studies, 19(1), 61-75.
• Arıcı, F. (2019). Üretici, tüketici ve sürdürülebilirliği açısından üretici pazarı değerlendirmesi: Yalova köylü üretici pazarı. Türk Coğrafya Dergisi, 72, 35-44.
• Atasoy, Y. (2013). Supermarket Expansion in Turkey: Shifting Relations of Food Provisioning. Journal of Agrarian Change, 13(4), 547-570.
• Aucoin, M., & Fry, M. (2015). Growing local food movements: Farmers' Markets as Nodes for Products and Community. The Geographical Bulletin, 56, 61-78.
• Barbera, F., & Dagnes, J. (2016). Building Alternatives from the Bottom-up: The Case of Alternative Food Networks. Agriculture and Agricultural Science Procedia, 8, 324 – 331.
• Başarangil, İ., & Tokatlı, C. (2018). Yavaş yemek: Şile Yeryüzü Pazarı Ziyaretçilerinin Memnuniyet Düzeylerinin Değerlendirilmesi Üzerine Bir Araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(1), 3-19.
• Baydar, O. (Ed.). (1999). 75 Yılda Köyden Şehirlere. İstanbul: Tarih Vakfı.
• Berham, E. (2003). Translating terroir: the global challenge of French AOC labelling. Journal of Rural Studies, 19(1), 127-138.
• Bos, E., & Owen, L. (2016). Virtual Reconnection: The Online Spaces of Alternative Food Networks in England. Journal of Rural Studies, 45, 1-14.
• Brown, W. (2015). Undoing the Demos: Neoliberalism's Stealth Revolution. New York: Zone Books.
• Buğday Derneği. (2021). %100 Ekolojik Pazar. Retrieved from Buğday Derneği: http://ekolojikpazarlar.org/
• Buğday Derneği. (n.d.). Katılımcı Onay Sistemleri. Retrieved 2 18, 2020, from Gıda Toplulukları: http://gidatopluluklari.org/?page_id=33
• Carson, R. A. (2016). Buying in: the influence of interactions at farmers' markets. Agriculture & Human Values, 33, 861-875.
• Clapp, J. (2013). The Political Economy of Food Aid in an Era of Agricultural Biotechnology. In C. Counihan, & P. van Esterik, Food and Culture: A Reader (pp. 531-545). New York: Routledge.
• Colasanti, K. J., Conner, D. S., & Smalley, S. B. (2010). Understanding Barriers to Farmers' Market Patronage in Michigan: Perspectives from Marginalized Populations. Journal of Hunger & Environmental Nutrition, 5(3), 316-338.
• Cumhuriyet. (2021, 5 4). CHP'li Girgin'den 'semt pazarları açılsın' çağrısı: Ürünler tarlada kaldı. Retrieved from Cumhuriyet'in Egesi: https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/chpli-girginden-semt-pazarlari-acilsin-cagrisi-urunler-tarlada-kaldi-1833487
• de Roest, K., & Menghi, A. (2000). Reconsidering 'traditional' food: the case of Parmigiano Reggiano cheese. Sociologia Ruralis, 40, 439-451.
• Demir, Y. A. (2013). Turkey's First Organic Bazaar. European Scientific Journal, 9(8), 1-17.
• Dökmeci, V., Yazgı, B., & Özüş, E. (2006). Informal retailing in a global age: The growth of periodic markets in Istanbul, 1980-2002. Cities, 23(1), 44-55.
• DuPuis, M., & Goodman, D. (2005). Should we go ‘home’ to eat?: toward a Reflective Politics of Localism. Journal of Rural Studies, 21(3), 359-371.
• FAO. (2018). Participatory Guarantee Systems (PGS) for Sustainable Local Food Systems. Retrieved from IFOAM: http://www.fao.org/3/I8288EN/i8288en.pdf
• Feagan, R., & Morris, D. (2009). Consumer quest for embeddedness: a case study of the Brantford Farmers' Market. International Journal of Consumer Studies, 33, 235-243.
• Gerlach, C. (2008). Illusions of Global Governance: Transnational Agribusiness Inside the UN System. In A. Nutzenadel, & F. Trentmann, Food & Globalization: Consumption, Markets and Politics in the Modern World (pp. 193-211). New York: Berg.
• Gilg, A., & Battershill, M. (1998). Quality farm food in Europe: a possible alternative to the industrialized food market and to current agri-environmental policies: lessons from France. Food Policy, 23, 25-40.
• Goodman, D., DuPuis, M., & Goodman, M. (2012). Alternative Food Networks: Knowledge, Practice and Politics. New York : Routledge.
• Güher Tan, H. (2020). Pazaryerinden: Üretici Pazarları Ağları, Etkileri ve Dönüştürücü Süreçleri. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 40(1), 163-195.
• Gunderson, R. (2014). Problems with the defetishization thesis: ethical consumerism, alternative food systems, and commodity fetishism. Agriculture & Human Values, 31, 109-117.
• Guthman, J. (2008). "If They Only Knew": Color blindness and Universalism in California Alternative Food Institutions. Professional Geographer, 60(3), 387-397.
• Hamilton, D. L., Walkinshaw, L. P., Quinn, E. L., & Johnson, D. B. (2020). Increasing farmers market access among low-income shoppers in Washington state: understanding the role of peer-topeer programs. Journal of Hunger & Environmental Nutrition, 15(1), 80-92.
• Harris, E. (2009). Neoliberal subjectivities or a politics of the possible? Reading for difference in alternative food networks. Area, 41(1), 55–63.
• Hinrichs, C. (2000). Embeddedness and local food systems: notes on two types of direct agricultural market. Journal of Rural Studies, 16(3), 295-303.
• Hulbrock, E., Otten, J. J., Quinn, E., Johnson, D. B., & Lerman, S. (2017). Exploring the use of Seattle's farmers' market incentive program ("Fresh Bucks") by household food security levels. Journal of Hunger & Environmental Nutrition, 12(3), 362-374.
• IBB Coğrafi Bilgi Sistemi Müdürlüğü. (2021, Aralık 21). Pazar Yerleri. Retrieved from Şehir Haritası Uygulaması: http://cbssr.ibb.gov.tr/sehirharitasi/?bs=pazaryerleri
• IFOAM. (2007). Participatory Guarantee Systems: Shared Vision, Shared Ideals. Retrieved 2 18, 2020, from IFOAM: https://www.ifoam.bio/sites/default/files/page/files/ifoam_pgs_web.pdf
• Kadirbeyoğlu, Z., & Konya, N. (2017). Alternative Food Initiatives in Turkey. In F. Adaman, B. Akbulut, & M. Arsel, Neoliberal Turkey and its Discontents: Economic Policy and the Environment Under Erdogan (pp. 207-203). London: IB. Taurus.
• Kandiyoti, D. (1988). Bargaining with Patriarchy. Gender & Society, 2(3), 274-290.
• Karakaya Ayalp, E. (2021). Alternatif Gıda Ağları ve Türkiye'de Yurttaş Temelli Gıda İnisiyatifleri. İdealkent, 12(33), 965-1005.
• Kazgan, G. (1999). 1980lerde Türk Tarımında Yapısal Değişme. In O. Baydar (Ed.), 75 Yılda Köylerden Şehirlere (pp. 31-36). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Keyder, Ç. (1985). Osmanlı Devleti ve Dünya Ekonomik Sistemi. In M. B. al., Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi (pp. 642-652). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Keyder, Ç. (2014). 2000lerde Devlet ve Tarım. In Ç. Keyder, & Z. Yenal, Bildiğimiz Tarımın Sonu: Küresel İktidar ve Köylülük (pp. 191-218). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Keyder, Ç., & Yenal, Z. (2011). Agrarian Change Under Globalization: Markets and Insecurity in Turkish Agriculture. Journal of Agrarian Change, 11(1), 60-86.
• Kirwan, J. (2004). Alternative strategies in the UK agro-food system: Interrogating the Alterity of Farmers' Markets. Sociologia Ruralis, 44(4), 395-415.
• Kneafsey, M., Cox, R., Holloway, L., Dowler, E., Venn, L., & Tuomainen, H. (2008). Reconnecting Consumers, Producers and Food: Exploring Alternatives. New York: Berg.
• Leiper, C., & Clarke-Sather, A. (2017). Co-creating an alternative: the moral economy of participating in farmers' markets. Local Environment, 22(7), 840-858.
• Libery, G., & Kneafsey, M. (1998). Product and place: promoting quality products and services in the lagging regions of the EU. European Urban and Regional Studies, 5, 329-341.
• Lockie, S. (2009). Responsibility and agency within alternative food networks: Assembling the "citizen consumer". Agriculture & Human Values, 26(3), 193-201.
• Lombardi, A. M. (2015). Are "good guys" more likely to participate in local agriculture? Food Quality and Preference, 45, 158-165.
• Markowitz, L. (2010). Expanding access and alternatives: Building farmers' markets in low-income communities. Food & Foodways, 12(1-2), 66-80.
• Mills, A. (2007). Gender and Mahalle (Neighbourhood) Space in Istanbul. Gender, Place and Culture: A Journal of Feminist Geography, 14(3), 335-354.
• Moragues-Faus, A. (2017). Emancipatory or Neoliberal Food Politics? Exploring the "Politics of Collectivity" of Buying Groups in the Search for Egalitarian Food Democracies. Antipode, 49(2), 455-476.
• Morris, C., & Kirwan, J. (2011). Ecological Embeddedness: An interrogation and refinement of the concept within the context of alternative food networks in the UK. Journal of Rural Studies, 27(3), 322-330.
• Orlando, G. (2011). Sustainable Food vs. Unsustainable Politics in the City of Palermo: The Case of an Orgamic Farmers' Market. City & Society, 23(2), 173-191.
• Öz, Ö., & Eder, M. (2012). Rendering Istanbul's Periodic Bazaars Invisible: Reflections on Urban Transformation and Contested Space. International Journal of Urban and Regional Research, 36(2), 297-314.
• Özbay, F. (1999). Gendered Space: A New Look at Turkish Modernization. Gender & History, 11(3), 555-568.
• Özgüç, N., & Mitchell, W. (2000). Şehirlerin alternatif alışveriş mekanları: İstanbul'da haftalık pazarlar. Tasarım Kuram, 35-58.
• Özüdoğru, M., & Ar, A. (2016). Halk pazarı ortamında alıcı ve satıcı davranışları ve karşılıklı uygulanan pazar stratejileri üzerine nitel bir araştırma. Anemon, 6, 113-119.
• Pascucci, S. D. (2016). Sharing values or sharing costs? Understanding consumter participation in alternative food networks. NJAS Wageningen Journal of Life Sciences, 78, 47-60.
• Patel, R. (2007). Stuffed and Starved: The Hidden Battle for the World Food System. New York: Portebello Books.
• Pilgeram, R. (2012). Social sustainability and the white, nuclear family: constructions of gender, race and class at a northwest farmers' market. Race, Gender & Class, 19(1-2), 37-60.
• Renting, H., Marsden, T. K., & Banks, J. (2003). Understanding Alternative Food Networks: Exploring the Role of Short Food Supply Chains in Rural Development. Environment and Planning A: Economy and Space, 35(3), 393–411.
• Schupp, J. (2016). Just where does local food live? Assessing farmers' markets in the US. Agriculture & Human Values, 33, 827-841.
• Şile Belediyesi. (2021). Şile Yeryüzü Pazarı. Retrieved from Şile Belediyesi: https://www.sile.bel.tr/kesfet/sile-rehberi/sile-yeryuzu-pazari Slocum, R. (2007). Whiteness, Space and Alternative Food Practice. Geoforum, 38(3), 520-533.
• Slocum, R. (2008). Thinking race through corporeal feminist theory: Divisions and intimacies at the Minneapolis Farmers' Market. Social and Cultural Geography, 9(8), 849-869.
• Sözcü. (2021, 5 8). Günler sonra tezgahlar açıldı… Dikkat çeken yoğunluk. Retrieved from Sözcü: https://www.sozcu.com.tr/2021/gundem/gunler-sonra-tezgahlar-acildi-dikkat-ceken-yogunluk-6420291/
• TC İçişleri Bakanlığı. (2020, 05 07). 81 İle Pazar Yerleri Genelgesi. Retrieved from icisleri.gov.tr: https://www.icisleri.gov.tr/81-ile-pazar-yerleri-genelgesi
• TC Sağlık Bakanlığı. (2020). Semt Pazarları ve Pazar Yerleri için Kontrollü Sosyal Hayat Çalışma Rehberi. Retrieved from Covid19.Saglik.gov.tr: https://covid19.saglik.gov.tr/Eklenti/38047/0/covid-19semtpazarlarivepazaryerleriicinkshcalismarehberiafis50x70pdf.pdf?_tag1=DAED4114DEEC9243C586A63A8E4428654CDB1C1F
• Toprak, Z. (1985). Tanzimat'tan Sonra İktisadi Politika. In M. B. al., Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi (pp. 668-671). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tsing, A. L. (2005). Friction: An Ethnography of Global Connection. Princeton: Princeton University Press.
• Tunçel, H. (2003). Periodic Markets in Anatolian Cities: Elazig Sample. Firat University Journal of Social Science, 13(1), 49-70.
• Turner, B., & Hope, C. (2014). Ecological connections: Reimagining the role of farmers' markets. Rural Society, 23(2), 175-187.
• Türkkan, C. (2019). Clean foods, motherhood and alternative food networks in contemporary Istanbul. Gender, Place & Culture: A Journal of Feminist Geography, 26(2), 181-202.
• Türkkan, C. (2020). Feeding the global city: urban transformation and urban food supply chain in 21st-century Istanbul. Journal of Urbanism: International Research on Placemaking and Urban Sustainability, 13(1), 13-37.
• Türkkan, C. (2021). Who is "deserving" of aid? Subject-formation in Istanbul's food banks. Food, Culture & Society, 24(3), 464-480.
• Türkkan, C. (2021a). What is the 'alternative'? Insights from Istanbul's food networks. Food, Culture & Society.
• Türkkan, C. (2021b). Feeding Istanbul: The Political Economy of Urban Provisioning. Leiden: Brill.
• Ünal, M., & Can, B. (2019). A research on the characteristics and activities of producers in organic markets: a case study of İzmit and Şişli districts. Bulgarian Journal of Agricultural Science, 25(4), 695-701.
• Uzgören, G. (2021). Semt pazarlarının kentsel yaşamda sosyallik temelli kamusallığın geliştirilmesindeki rolü. Tasarım Kuram, 17(32), 1-19.
• Winter, M. (2003). Embeddedness, the new food economy and defensive localism. Journal of Rural Studies, 19(1), 23-32.
• Wise, T. (2019). Eating Tomorrow: Agribusiness, Family Farmers and the Battle for the Future of Food. New York: The New Press.
• Yenal, Z. (2014). Tarım ve Gıda Üretiminin Yeniden Yapılanması ve Uluslararasılaşma. In Ç. Keyder, & Z. Yenal, Bildiğimiz Tarımın Sonu: Küresel İktidar ve Köylülük (pp. 103-136). İstanbul: İletişim Yayınları.