Kur’an-ı Kerim Hangi Lehçe ile Nâzil Oldu

Year 2017, Issue: 71, 1 - 40, 24.08.2017

Abdulmuttalip Arpa

Abstract

Kur’an’ı Kerim’in hangi lehçe ile nâzil olduğu hususu, âlimler arasında ihtilaf konusu olmuştur. Birçok ayette Kur’an’ın, anlaşılması ve üzerinde tefekkür edilmesi için
apaçık Arap dili üzere nâzil oldu şeklinde genel olarak tavsif edilmesi, bir kısım ulemâ’yı onun Arapçanın tüm lehçelerine hâvî olduğu düşüncesine sevkederken; diğer taraftan
bazı ayetlerdeki Biz her elçiyi kendi kavminin diliyle gönderdik; Biz O(Kur’an)nu senin diline kolaylaştırdık tarzı ifadeler, onun Kureyş lehçesi üzere nâzil olduğu düşüncesini
doğurmuştur. Ayrıca Kur’an’da Arapça dışında birtakım yabancı kelimelerin bulunması azınlık da olsa bazı kimseleri Kur’an’ın evrensel mesajı da dikkate alınarak onun Arapçanın yanında başka dilleri de bünyesinde aldığı düşüncesine götürmüştür.
İşte bu makalede öncelikle dil-lehçe kavramlarının analizi, Arap lehçelerinin gelişim ve çeşitliliği, Kur’an kıraatlerinin lehçeler üzerindeki etkisi, Kureyş lehçesi ve bu lehçeyi tüm lehçeler arasında öne çıkaran etkenler gibi konular üzerinde duruldu; ardından çalışmanın asıl amacını teşkil eden Kur’an’ın nâzil olduğu lehçe konusu ele alınıp-tartışılarak bir değerlendirmeye gidildi.

Keywords

Kur’an, Dil, Lehçe, Kureyş Lehçesi, Arap Dili.

References

• Ahmed Muhtar Ömer, İlmü’d Delale, 1. Baskı, Darü’l Avrupa 1982.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail b. İbrahim b. Muğire el-Buhârî, el-Câmi el-Müsned el- Muhtasar es-Sahih el-Muhtasar min Umûri Rasulullah Sallallahu Aleyi ve Sel- lem ve Sünenihi ve Eyyamihi (thk. Muhammed Züheyr b. Nasır en-Nasır),1. Bas- kı, Darü Necat, 1422.
• Cevherî, Ebu’n Nasr İsmail b. Hammad el-Cevherî el-Fârisî, es-Sıhâhu Tâcü’l Lüga ve Sıhahu’l Arabiyye (Ahmed Abdulğafur Attar), 1. bsk., Darü’l İlm li’l Melayin, Beyrut 1990.
• Endülüsî, Muhammed b. Yusuf eş-Şehîr Ebi Hayyan el-Endülüsî, Tefsîrü Bahri’l Muhit, Darü’l Fikr, Beyrut, 1992.
• Esterâbâdî, Radiyuddin Muhammed b. Hasen el-Esterâbâdî, Şerhu Şâfiyeti İbn Hacib (thk. Muhammed Hasen, Muhmmed ez-Zefzâf, Muhammed Muhyiddin Abdul- hamid, Daru’l Kütübi’l İlmiyye, Beyrut 1975.
• Ezdî el-Basrî, Muhammed b. Hasen el-Ezdî, Cemheratü’l Lüga, 1. bsk., Metba‘atu Dâireti’l-Me‘ârifi’l-Osmaniyye 2003.
• Fârisî, Hasen b. Abdulğafur el-Farisî, el-Hücce li Kıraai’s Seb‘a (thk. Bedreddin Kahveci, Beşir Cüveycati), 1. Baskı, Daru’l Me’mûn li’t Türas, Beyrut, 1987.
• Ferâhîdî, el-Halil b. Ahmed el-Ferâhîdî, el-Ayn (thk. Mehdi el-Mahzumi, İbrahim Sâ- mirâî), Daru ve Mektebeti’l Hilal.
• Firûzâbâdî, Mecidüddin Muhammed b. Yakub el-Firûzâbâdî, el-Kâmusu’l Muhît (thk. et- Türas fi Muesseseti’r Risale), 8. Baskı, Muesseseti’r Risale, Beyrut 2005.
• İbn Cinni, Ebü'l-Feth Osman b. Cinni, el-Hasais (thk. Muhammed Ali en-Neccâr), Âlimü’l Kütüb, Beyrut.
• İbn Fâris, Ahmed b. Fâris b. Zekeriyya, Mekayîsü Lügat (thk. Abdüsselam Harun), Dâru’l Cebelü Beyrut. İbn Fâris, Ahmed b. Fâris, es-Sâhibi fi Fıkhi’l Lügat (thk. Mustafa Şüveyni), Müessesetü E. Bedran, Beyrut.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalânî, Tehzîbü’t Tehzîb (thk. Ha- lil Şeyhâ, Ömer es-Sülemî, Ali b. Mesud), 1. bsk, Darü’l Mârife, Beyrut 1996.
• Metba‘atu Dâireti’l-Me‘ârifi’n-Nizâmiyye, Hindistan.
• İbn Haldun, Abdurrahman b. Haldun, Mukaddimetü İbn Haldun (Abdullah Derviş), 1.Baskı, Dârü Ya‘rib, Dımaşk 2004.
• İbn Haleveyh, Hüseyn b. Ahmed b. Haleveyh b. Hemdan, el-Hücce fi'l-kırâ'âti's-seb‘a (thk. Abdülâl Sâlim Mekrem), 6. bsk., Müessesetü’r Risale, Beyrut 1996.
• İbn Hasnûn, Abdullah b. Hüseyn b. Hasnûn, el-Lugat fi'l-Kur'ân (thk. Selahaddin el- Menced), 2. Baskı, Dârü’l Kitâbi’l Cedîd, 1972.
• İbn Kesir, İsmail b. Ömer b. Kesir, Fezâilü’l Kur’an (thk. Said Mahmud), Dâru’l Hadis, Mısır.
• İbn Mâce, Muhammed b. Yezîd Ebû Abdullah el-Kazvînî, Sünen-i İbn Mâce (thk. Mu- hammed Fuad Abdulbaki), Darü’l Fikr, Beyrut.
• İbn Manzûr, Ebu’l Fadl Cemaleddin Muhammed b. Mukarram el-Afrikî el-Mısrî, Lisanü’l Arab, 1. bsk., Daru Sadır, Beyrut. İbn Şehbe, Muhammed b. Muhammed b. Süveylim Ebu Şehbe, el-Medhal li Dirasati’l Kur’ani’l Kerim, 3.Baskı, Mektebetü’s Sünne, Kahire 2003. İbnü’l Cezerî, Muhammed b. Muhammed ed-Dimaşkî, en-Neşr fi’l Kiraati’l Aşr, Dârü’l Kütübü’l İlmiyye.
• İbrahim Mustafa, Ahmed ez-Ziyat, Hâmid Abdulkâdir, Muhammed en-Neccâr, el- Mu‘cemü’l Vasît (thk. Arap Dili Kurumu), Dârü’d Da‘ve.
• İbrahim Üneys, Fi’l Lehcâti’l Arabiyye, 6. Baskı, Mektebetü’l Enclû el-Mısriyye 1984. İsfehânî, Ebu’l Ferec el-İsfehânî, Eğanî (thk. Abdussettar Ahmed Firac) Darü’s Sekafe, Beyrut.
• İsfehânî, Muhammed b. Abdurrahman el-İsfehânî, Beyanü’l Muhtasar Şerhu Muhtasari
• İbn Hâcib (thk. Muhammed Mazhar Bika), Darü’l Medeni, Cidde 1986. İsnevî, Cemaleddin Abdürrahim İsnevi, Nihayetü's-sul fî şerhi Minhaci'l-vüsul, 1. bsk., Daru’l Kütübi’l İlmiyye, Beyrut 1999.
• Kur’an-ı Kerîm. Muhammed Iyad, el-Müstevi li’l Lüğavî li’l Fushî ve li’l Lehcât ve’n Neşr ve’l Aşr, Alimü’l Kütüb, Kahire.
• Muhammed Osman Ali, Fi Edebi’l İslam, 3. Baskı, Menşurât Külliyeti’d Da‘veti’l İsla- miyye, 1994.
• Müberred, Ebu Abbas Muhammed b. Yezid el-Mebred, el-Fâzıl (thk. Abdulaziz el-Mey- munî), 1. Baskı, Daru’l Kütübi’l Mısriyye, Kahire.
• Ramazan Abdultevvâb, Fusûl fi Fıkhi’l Arabiyye, 3. Baskı, Mektebetü’l Hâncî, Kahire ve Riyad 1983.
• Rifâî, Mustafa Sadık er-Rıfâî, Târîhu Âdâbi’l Arab, 4. Baskı, Daru’l Kitabi’l Arabî, Bey- rut 1974.
• Sindî, Abdulkayyum es-Sindî, Safahât fi Ulumi’l Kıraat, 2. Baskı, Daru’l Beşâiri’l İslami ve Mektebetü’l İmdadiyye, 2001.
• Subhi es-Salih, Dirasetü fi Fıkhi’l Lüga, 4.Baskı,, Darü İlmi li’l Melayin, Beyrut 1970.
• Süyûtî, Celaleddin Abdurrahman b. Ebu Bekir es-Süyûtî, el-İtkân fi Ulumi’l Kur’an (thk. Muhammed İbrahim), Mektebetül Asriyye, 1988.
• Şahîn, Abdussabûr Şahîn, el-Kıraâtü’l Kur’aniyye fi Dav’i İlmi’l Lügati’l Hadis, Mekte- betül Hanici, Kahire.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr et-Taberî, Tefsîrü’t Taberî (thk. Muhammed Şakir), Daru’l Mearif, Mısır. Taha Hüseyin, Fi Edebi’l Cahilî, Matbuatü’l İtimad, Mısır, 1927. Zübeydî, Muhammed b. Muhammed b. Abdurrezzâk el-Hüseynî Ebu’l Feyz Murtaza,
• Tâcü’l Arus min Cevâhiri’l Kâmus (thk. Muhakkikler topluluğu), Daru’l Hida- ye.
• Zührî, Muhammed b. Ahmed ez-Zührî, Tehzîbü’l Lüga (thk. Abduüselam Harun), Darü’l Mısrî li’t Telîf ve’t Terceme.
• Zürkânî, Muhammed Abdulazim ez-Zürkânî, Menâhilü'l-irfân fî ulûmi'l-Kur'ân, Daru’l Kütübi’l İlmiyye ve Daru Füteybe, Beyrut, 1988, 1998.