TOPLUMSAL CİNSİYET EKSENİNDE KINALI KADIN VE MÜZİĞİ

Year 2017, Issue: 71, 199 - 214, 24.08.2017

Mehtap Demir

Abstract

Bu makale, toplumsal cinsiyet düşünleri ekseninde, gelenek görüngülerinin tartışıldığı kök anlamlar ve sembollerin okuması üzerine kurgulanmıştır. Kına, bir maddi kültür
ögesi olarak işlevsel kullanımın yanı sıra coğrafyasına ve tarihselliğine bağlı olarak değişkenlik gösteren bir sözlü kültür ögesi olarak görülmektedir. Bu çalışma kapsamında
Anadolu Türk halk kültüründe bir kadın eğlencesi olan kına gecelerinde icra edilen ve ‘Kına Türküleri’ olarak bilinen repertuvarın içeriğine kodlanmış, adanmışlık ve kurban
olma mevhumu üzerinden kadının kendini konumlandırması ve değer algısı tartışılmaktadır. Makale başlığındaki ‘Kınalı Kadın’ tabirinin içeriği ile müzik ve kadın bağlamında kına türkülerinin kültürel kodları ele alınmaktadır. Bu çalışma etnomüzikolojik bakışaçısıyla yorumsamacı yaklaşımla yazılmıştır. Nitel araştırma yönteminde betimsel analiz
yöntemi tercih edilmiştir. Araştırma, çeşitli zamanlarda derlenmiş ve Türkiye Radyo veTelevizyon Kurumu arşivine kaydedilmiş yetmiş beş kına türküsünün metinlerinde yer alan ifadelerin verdiği mesajlar üzerine yoğunlaşmaktadır. Müzikli metinlerin analiziyle kınanın kültürel ve toplumsal cinsiyet anlamının irdelenmesi bağlamında araştırma antropoloji ile ilişkilidir.

Keywords

Kına, Kadın, Toplumsal Cinsiyet, Türkü.

References

• Bekki, S.(Kış 1996). Türk mitolojisi’nde kurban. Akademik Araştırmalar, (3), 16-28.
• Boratav, P. N. (1973). 100 soruda Türk halk edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Cartwright-Jones, C. (2001). Id al-Adha: Sacrifice and Henna Traditions. Ohio: Tap Dan- cing Lizard LLC.
• Connell, R. W. (1987). Gender and power: Society, the person, and sexual politics. Re- dwood City, CA: Stanford University Press.
• Connell, R. W. (1995). Masculinities (First Edition). Cambridge: Polity Press.
• Çolak, A. (Ocak-Haziran 2005). Müslüman toplumlarda anlayış ve fikirlere meşruiyet kazandırma ve norm oluşturmada hadisin önemi. ÇÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5 (1), 195-214. Web: http://ilahiyat.cu.edu.tr/tr/dergi/2005_5-1/A.Colak.pdf, Erişim Tarihi: 29 Nisan 2017.
• Enteman, W. F. (2003). Stereotyping, prejudice and discrimination. In P. M. Lesterand S. D. Ross (Eds.), Images that Injure: Pictorial Stereotypes in the Media (15-22). London: Praeger.
• Ergin, M. (2004). Dede Korkut Kitabı. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Eyüboğlu, İ. Z. (1991). Türk dilinin etimoloji sözlüğü (2. Baskı). İstanbul: Sosyal Yayın- ları.
• Kalafat, Y.(1990). Doğu Anadolu’da eski Türk inançlarının izleri. Ankara: Türk Kültürü- nü Araştırma Enstitüsü.
• Kalafat, Y. (12-13 Mart 2015). Tire’de kına etrafında oluşmuş inançlarda mitolojik izler aranabilir mi? Tire Araştırmaları Sempozyumu’nda sunulan bildiri, Tire, İzmir. Web: http://yasarkalafat.info/wp-content/uploads/2015/11/kalafat2015111836. pdf, Erişim Tarihi: 12 Nisan 2017.
• Miczak, M. A. (2001). Henna’s Secret History: The History, Mystery & Folklore of Hen- na. New York: Writers Club Press.
• Şenel, S. (1988).Türk edebiyatında ağıt. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, (s. 472-473,C.1) içinde, İstanbul, Türkiye Diyanet Vakfı.
• Şenol, A. (2013). Halk kültürü ve etnografya terimleri sözlüğü. Ankara. TDK. (1965). Türkiye’de halk ağzından derleme sözlüğü VI. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• TDK. (1965). Türkiye’de halk ağzından derleme sözlüğü VIII. Ankara: Türk Dil Kuru- mu.
• Tezcan, M. (1982). Tasavvuri akrabalık ve ülkemizdeki uygulama. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 15 (1),117-130. Web: http://dergiler.ankara. edu.tr/dergiler/40/509/6216.pdf, Erişim Tarihi: 25 Nisan 2017.
• Yümni, S. (2004). Antropolojiden psikanalize kurban ve din. İstanbul: İz Yayınları.
• Zavada, M. S. (1993). The historical use of henna (Lawsoniainermis L.) in the Balkans. Thaiszia, Košice, 3, 97-100, https://www.upjs.sk/public/media/5522/thaiszia-3- 097-100-1993-zavada.pdf, Erişim Tarihi: 27 Nisan 2017.