HZ. UKKÂŞE TÜRBELERİ İLE İLGİLİ OSMANLI BELGELERİNE YANSIYANLAR

Year 2021, Issue: 87, 491 - 506, 21.09.2021

Osman Karlangıç

Abstract

Sahâbi Hz. Peygamberi tanıyıp ona inananları tanımlamak için kullanılan bir terimdir.
Hz. Ukkâşe peygamberimizin hemen her seferinde yanında bulunmuş, hayatında cennetle
müjdelenmiştir. Önde gelen sahâbilerden biri olan Hz. Ukkâşe, Hz. Ebubekir’in
yalancı peygamberlerle mücadele ettiği sırada Necid’de şehit düşmüştür. Bu büyük
sahâbinin ismi zamanla Anadolu coğrafyasında Ökkeş olarak anılmaya başlanmış, onun adını
taşıyan köyler de kurulmuştur. Osmanlılarda Hz. Ukkâşe’nin soyundan geldiğini iddia
edenlere rastlanır. Bahsi geçen sahâbinin birçok yerde türbesi vardır. Bunlardan iki tanesi
Osmanlı Devleti sınırları içerisinde olup Gaziantep ve Kudüs’te yer almaktadır. Her
iki türbenin de 19. yüzyılda ve 20. yüzyıl başlarında ziyaret edildiği ancak, türbelerin
tamiriyle ilgili sorunlar olduğu belgelere yansır. Gaziantep’teki türbenin ve caminin tamirinin
yapılması ve türbeye gidiş gelişlerde asayiş sorunlarının çözülmesi gibi problemler
vardır. Asayiş sorunlarını çözmek için Durmuşlar adında bir köy inşa edilmişti. Burada
türbedar bulunmakla birlikte türbenin bir vakıf hüviyetinde görülmediği anlaşılmaktadır.
Kudüs’teki Hz Ukkâşe Türbesi ve Camii’nin tamiri konusu ise yine başka bir sorun olarak
belgelere yansır. Ancak vakıf statüsünde olan türbenin geliri olmadığından tamir için
gerekli meblağın mahallince karşılanması istenmiştir. Yine türbedarın gelirlerinin vakıfla
ilgili olup olmadığına dair anlaşmazlıklar söz konusudur.

Keywords

Hz. Ukkâşe, Hz. Ukkâşe Türbesi, Keferdiz, Türbedar, Tamir.

References

• Ağırman, M. (1996). Gamre Seferi. TDVİA, 13, 341-342.
• Algül, H. (1996). Gâbe Gazvesi. TDVİA, 13, 267-268.
• Algül, H. (1997). Hadramut. TDVİA, 15, 65-68.
• Avcı, C. (2002). Kudâa (Benî Kudâa). TDVİA, 26, 308-309.
• Azimli, M. (2008). Hz. Saffan b. Muattal ve Adıyaman bölgesinin İslamlaştırılması. Adıyaman: Adıyaman Belediyesi kültür yayınları.
• Balcı, İ. (2008). Rivayetin metne dönüştürülmesinde ravi tasarrufuna Seyf B. Ömer’den örnekler. İslâmî ilimler dergisi, 3(2), 105-125.
• Bayak, C. (2006). Ubeydullah Dede ve mevlidi: Risâle Fî Evsâfi’n- Nebiyy. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili Ve Edebiyatı Dergisi, XXXV,1-15.
• Çolak, A. (2008). Ükkâşe B. Mihsan El-Esedî ve Ökkeşiye Türbesi. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 8(3), 173-182.
• Dayhan, A. T. (2012). Üseyd b. Hudayr. TDVİA, 42, 363-364.
• Demircan, A. (2012). Uzre (Benî Uzre). TDVİA, 42, 258-259.
• Efendioğlu, M. (2008). Sahâbe. TDVİA, 35, 491-500.
• Fayda, M. (1992). Batn-ı Nahle seriyyesi. TDVİA, 5, 202-203.
• Güllü, R. E. (2010). Antep Ermenileri-sosyal kültürel ve siyasi hayat. İstanbul: Kültür Sanat yay.
• Habertürk. (2021). Hz. Ukkaşe Türbesinin restorasyonunda sona yaklaşıldı. Web: https:// www.haberturk.com/gaziantep-haberleri/86832676-hazreti-ukkase-turbesinin restorasyonunda-sona-yaklasildihazreti-ukkase-turbesinin adresinden 29 Haziran 2021’de alınmıştır.
• İbn Hişam. (2006). Sîret-i ibn-i Hişam. II. (Çev. Hasan Ege). İstanbul: Kahraman Yayınları.
• İbn Hişam. (2006). Sîret-i ibn-i Hişam. III. (Çev. Hasan Ege). İstanbul: Kahraman Yayınları.
• İbn Hişam. (2006). Sîret-i ibn-i Hişam. VI. (Çev. Hasan Ege). İstanbul: Kahraman Yayınları.
• İbn Sa’d. (2014). Tabakât. II. (Çev. Mahmut Polat). İstanbul: Siyer Yayınları.
• Kallek, C. (1995). Esed (Benî Esed). TDVİA, 11, 363-365.
• Mahdi, M. Y. (2011). Türk-İslam kültür merkezlerinden biri olarak Belh şehri. İstem, 18, 219-241.
• Nurdağı Kaymakamlığı. (?). Hz. Ukkaşe Türbesi http://www.nurdagi.gov.tr/hz-ukkase- turbesi adresinden 01 Mart 2021’de alınmıştır.
• Orman, İ. (2012). Türbe. TDVİA, 41, 464.
• Özel, A. (2006). Mukâbele bi’l- misl. TDVİA, 31, 1.
• Sarı, M. S. (2012), Tuleyha b. Huveylid. TDVİA, 41, 362-363.
• Taşkın, Ü. (2008). Osmanlı devrinde Ortadoğu’da kullanılan ağırlık ve hacim ölçüsü birimleri. Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Dergisi, 2, 63-79.
• Türkiye Kültür Portalı. (?). Gaziantep’te gezilecek yerler. https://www.kulturportali. gov.tr/turkiye/gaziantep/gezilecekyer/okkesiye-hazretleri-turbesi adresinden 02 Mart 2021’de alınmıştır.
• Yazıcı, T. (1992). Belh. TDVİA, 5, 410-411.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Babıali Evrak Odası. 1528-114586.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Babıali Evrak Odası. 1651-123814/2.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Babıali Evrak Odası. 3546-265916.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Hâriciye Nezâreti Paris Sefareti Belgeleri. 04-512-36.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Hazîne-i Hassa İradeler. 174/1.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi. İrâde - Şûrâ-yı Devlet. 91-5392.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi. İrade-Evkâf. 30-35/1.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Maârif Nezâreti Tedrisât-ı İbtidâiye Kalemi. 464-58.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Meclis-i Vâlâ Riyaseti. 580-17/4.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Meclis-i Vâlâ Riyaseti. 580-17/7.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Meclis-i Vâlâ Riyaseti. 59-21/1.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Sadâret Mektûbî Kalemi Umum Vilayat Evrâkı. 180-38.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Sadâret Mektûbî Kalemi Umum Vilayat Evrâkı. 339-90.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Sadâret Mektubî Kalemi. (05), 22-45.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Sadâret Mektubî Kalemi. 125-16.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Sadâret Mektubî Kalemi. 140-33.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Sicill-i Ahvâl İdaresi Memurin (Sicil Zarfları) Belgeleri. 33-25.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Şûrâ-yı Devlet. 104-9/1.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Şûrâ-yı Devlet. 152-63.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Şûrâ-yı Devlet. 152-63/1.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Şûrâ-yı Devlet. 152-63/2.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Şûrâ-yı Devlet. 156-11.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Şûrâ-yı Devlet. 184-38.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Şûrâ-yı Devlet. 51-38.