POZİTİF PSİKOLOJİK SERMAYE ÖLÇEĞİ: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Year 2014, Issue: 59, 429 - 442, 20.05.2014

Rasim Tösten Habib Özgan

Abstract

Eğitim yönetiminde “pozitif psikolojik sermaye” yaklaşımı eğitimcilerin olumsuzluklarına
odaklanmak yerine onların pozitif davranışlarına odaklanarak bunu verimliliğe
dönüştürebilme amacı taşımaktadır. Yapılan bu çalışmanın temel amacı öğretmenlerin
pozitif psikolojik sermaye yeterliklerini (umut, öz yeterlilik, dayanıklılık, iyimserlik vb.)
ölçebilecek geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmektir. İlgili alanyazın tarandığında
yurt içinde eğitim bilimleri alanında psikolojik sermayeye dair çok az çalışmanın
olması, “pozitif psikolojik sermaye” kavramının ülkede yeni tartışılıyor olması araştırmayı
önemli kılmaktadır.
Araştırmanın örneklemini 2012 - 2013 öğretim yılında Diyarbakır ili eğitim kurumlarında
görev yapan 112’si kadın, 194’ü erkek olmak üzere toplam 306 öğretmen oluşturmaktadır.
Ölçme aracının geliştirilmesi için öncelikle ilgili alan yazın taranarak madde
havuzu oluşturulmuş olup 105 maddelik taslak form hazırlanmıştır. Uzman görüşleri doğrultusunda
gerekli düzenlemeler yapılarak ön uygulamaya çıkılmıştır. Uygulama sonrasında
geçerlik ve güvenirlik analizi yapılmış olup faktör yükleri .50’nin altında olan
maddeler ölçekten çıkarılmıştır. Ölçme aracında geride kalan 26 madde yer almıştır.
Yapılan geçerlik çalışmaları sonucunda açımlayıcı faktör analizi için ölçeğin KMO
değeri .91; barlett testi .00 (p<.01); açıklanan varyans %61,6 olarak saptanmıştır. Hazırlanan
ölçeğin boyutları ise; umut, özyeterlilik, iyimserlik, psikolojik dayanıklılık, güven
ve dışa dönüklük olarak tanımlanmış olup bu boyutlar alanyazın ile tutarlı görülmüştür.
Doğrulayıcı faktör analizi sonucunda ise Ölçme aracı için yapılan DFA’da elde modelin
uyum indeksleri incelenmiş ve Ki-kare değerinin (x2=728.83, N=308, sd= 285, p= 0.00)
anlamlı olduğu görülmüştür. Uyum indeksi değerleri ise RMSEA; 0.071, SRMR; 0.13,
GFI; 0.85, AGFI; 0.81, CFI; 0.96, IFI; 0.96, NFI; 0.093; x2/df = 2.56 olarak bulunmuştur.
Bu durum ölçeğin iyi bir model olduğunu göstermektedir. Güvenirlik çalışmasında ise iç tutarlık katsayısı olan cronbach alpha değeri toplamda .92 olarak bulunmuştur.
Boyut bazında bakıldığında ise tüm boyutların değerleri .70’in üzerinde çıkmıştır. Sonuç
olarak; 26 maddelik 6 boyutlu geçerli ve güvenilir bir ölçek literatüre kazandırılmıştır.

Keywords

Psikolojik Sermaye, Pozitif Psikoloji, Geçerlik, Güvenirlik.

References

• Akçay, H. V. (2012).Pozitif psikolojik sermayenin iş tatmini ile ilişkisi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi. İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi.2/1
• Akçay, V. H. (2011). Pozitif psikolojik sermayenin kişisel değerler bakımından iş tatminine etkisi ve bir araştırma. (yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme ABD.
• Bentler, P. M., & Bonett, D. G. (1980). Significance tests and goodness of fit in the analysis of covariance structures. psychological bulletin, 88 (3), 588-606.
• Berberoğlu, N. (2013). Psikolojik sermayenin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine etkisi: Bir alan araştırması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal bilimler enstitüsü, İşletme ABD.
• Büyüköztürk, Ş.( 2002). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Yayıncılık. Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri. 7. Baskı Ankara: Pegem Akademi Büyüköztürk, Ş. (2004). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. PegemA Yayıncılık, Ankara.
• Caprara, G. V., & Daniel C. (2003 ). “A conception of personality for a psychology of human strengths: personality as an agentic, self regulating system”, in : L. G. Aspinwall & U. M. Staudinger, (Ed), A Psychology of Human Strenghts: Fundamental Questions and Future Directions for a Positive Psychology. Washington: DC American Psychological Association, ss.61-74.
• Chen, D, Lim, V. (2012). Strength in adversity: The ınfluence of psychologıcal capıtal on job search. Journal of Organizational Behaviors. 33, 811–839 (2012) DOI: 10.1002/job.1814.
• Chen, G., Gully, S. M., ve Eden, D. (2001).Validation of a new general self-efficacy scale. Organizational Research Methods,4, 62-83.
• Comfrey, A. L., ve Lee, H. B. (1992). A first course in factor analysis. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Creswell JW. (2002). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative approaches to research. Upper Saddle River, NJ: Merrill/Pearson Education.
• Çetin, F., Basım, H. N. (2012). Örgütsel psikolojik sermaye: bir ölçek uyarlama çalışması. Amme İdaresi Dergisi, Cilt 45,1, 121-137.
• Çınar, E. (2011). Pozitif psikolojik sermayenin örgütsel bağlılıkla ilişkisi. (Yayımlanmamış yükseklisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal bilimler enstitüsü Çalışma ve Endüstri ABD.
• Demirkasımoğlu, N. (2012). Kamu ve özel ilköğretim okulu sınıf öğretmenlerinin psikolojik sözleşme algıları ve iş çevresine uyum düzeyleri ile ilişkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Eğitim bilimleri Enstitüsü, eğitim yönetimi ve Politikaları ABD.
• Fraenkel, R. M. ve Wallen, N. E.(2006). How to design and evaluate research in Education. (6. baskı). New York: McGraw-Hill İnternational Edition.
• Hu, L. & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit ındexes in covariance structure analysis: conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6(1), 1-55.
• Hooper, D., Coughlan, J. & Mullen, M. R. (2008) “Structural equation modelling: guidelines for determining model fit.” The Electronic Journal of Business Research Methods, 6 (1), 53 – 60. 13.11.2012, www.ejbrm.com
• Karasar, N. (1998). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaya, Ş. D. (2012). Psikolojik sermaye ve mesleki bağlılık ilişkisine kariyer planlamasının etkilerinin belirlenmesine yönelik bir model önerisi (yayımlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme ABD.
• Keleş, Hatice Necla (2011) Pozitif psikolojik sermaye: tanımı, bileşenleri ve örgüt yönetimine etkileri. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3,2.
• Linley, Alex ve diğ. (2006) “Positive psychology: Past, present and (possible) future”, The Journal of Positive Psychology.1:1, 3 -16.
• Luthans F, Youssef CM, Avolio BJ. (2007). Psychological capital. New York: Oxford University Press.
• Luthans, F; Avolio, BJ.; Avey, JB.; and Norman, SM. (2007). “Positive psychological capital: measurement and relationship with performance and satisfaction” Personnel Psychology. 60, 541-572.
• Luthans, Fred. (2002). “Positive organizational behavior: developing and managing psychological strengths”, Academy of Management Executive. 16.
• Luthans, Fred, Vogelgesang, G. R. & Lester, P. B. (2006). “Developing the psychological capital of resiliency”, Human Resource Development Review, 5,1.
• Luthans, Fred & Youssef, C. M. (2004). “Human, social and now positive psychological capital management: ınvesting in people for competitive advantage”, Organizational Dynamics. 33:2, 143-160.
• Marsh, H. W., Hau, K. T., Artelt, C., Baumert, J. & Peschar, J. L. (2006). OECD’s Brief Self-Report Measure of Educational Psychology’s Most Useful Affective Constructs: Cross-cultural, Psychometric Comparisons across 25 Countries. International Journal of Testing, 6(4), 311-360.
• Osborne, J. W. ve Costello, A. B. (2004). Sample size and subject to item ratio in principal components analysis. Practical Assessment, Research & Evaluation, 9(11).
• Patton, M.Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Polatçı, S. (2011). Psikolojik sermayenin performans üzerindeki etkisinde iş aile yayılımı ve psikolojik iyi oluşun rolü. (Yayımlanmamış doktora tezi). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İletme ABD.
• Saruhan, N. (2013). The role of trust in organization in the relationship between resistance to change and communication. The moderating effects of organizational justice and psychological capital on this relationship / İletişimin kuruma güven aracılığıyla değişime direnç ile olan ilişkisinde psikolojik sermaye ve algılanan kurumsal adaletin şartlı değişken rolü. (Yayımlanmamış doktora tezi)Marmara Üniversitesi, Sosyal bilimler Enstitüsü, işletme ABD.
• Scheier, M. F., Carver, C. S. ve Bridges, M. W. (1994). Distinguishing optimism from neuroticism (and trait anxiety, self-mastery and self-esteem): A re- evaluation of the life orientation test. Journal of Personality and Social Psikology, 67, 1063- 1078.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• Snyder, C. R., Sympson, S. C., Ybasco, F. C., Borders, T. F., Babyak, M. A., ve Higgins, R. L. (1996). Development and validation of the State Hope Scale. Journal of Personality and Social Psychology, 70, 321–335.
• Wagnild, G., ve Young, H. (1993). Development and psychometric evaluation of the Resilience Scale. Journal of Nursing Measurement, 1, 165-178.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yurdugül, H. (2005). Davranış bilimlerinde ölçek geliştirme çalışmaları için bazı ayrıntılar http://yunus.hacettepe.edu.tr/~yurdugul/3/indir/FA_OrneklemGenislikleri ET: 27.08.2013.