FASÎH’İN RÛZ U ŞEB MÜNÂZARASI

Year 2014, Issue: 60, 513 - 537, 31.08.2014

Ahmet İçli

Abstract

Varlığı anlama ve adlandırma çabasında olan insan, çeşitli anlatım formlarından
faydalanır. Münâzaralar, insanoğlunun yaşam hakkındaki düşüncelerini barındıran
önemli anlatım formlarıdır. Münâzaralarda varlıklar konuşturulup tartıştırılır. Söz konusu
varlıklar, insan olabildiği gibi, insan dışı tüm unsurlar; müstakil varlıkların yanında
tabiatın işleyişinde meydana gelen oluşumlar da olabilir. Münâzaralarda adı geçen
varlık formlarının konuşturulması ile onlar hakkında geniş bilgi edinme imkânı verilir.
Bazı durumlarda birbirine tezatmış gibi görünen varlıkların tartıştırılması ile söz konusu
varlıkların bütünlükleri işlenmeye çalışılır.
17. yüzyılın önemli şahsiyetlerinden olan Fasîh Ahmed Dede’nin Münâzara-i Rûz
u Şeb isimli bir münâzarası bulunmaktadır. Münâzarada; dünya yaşamındaki gece
ve gündüz unsurlarının daha iyi tanınması, birbirleriyle olan ilişkilerinin bilinmesi,
algılardaki zıtlıkları ve hakikatteki birliklerinin anlaşılması işlenir.
Bu çalışmada adı geçen eser kısaca tanıtılıp eserin Latin harflerine aktarılmış okuması
yapılmıştır.

Keywords

Rûz u Şeb, Münâzara, Rûz (Gündüz), Şeb(Gece), Fasîh

References

• Abdulllâh b. Muhammed el-Ensârî el-Herevî (396-481/1006-1088), Kenzus-Sâlikin, 18 Hk 487/7, Çankırı İl Halk Kütüphanesi, 80b-88b
• Aclûnî. (2009). Keşfüǿl-Hafā wamuzil al-İlbas (Cilt 2). Beyrut: Dar Al-Kotob Alİlmiyah. Ahmed Fasîh (1278), Rûz u şeb, İstanbul: MaŧbaǾatu Dārüǿs-Salŧanat 9056-1/SÖ Atatürk Üniversitesi Seyfettin Özege Nadir Eserler kütüphanesi, Demirbaş nu: 0102280
• Aksoy, H. (1986). “Münâzara”. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, 6, 468-469. Bursalı Mehmed Tahir. (H.1333). Osmanlı müellifleri (Cilt 2). İstanbul: Matbaa-i Amire.
• --------------------------Camiusǿs-Saġįr . (1996). Şam.
• Canan, İ. (tarih yok). Kütüb-i sitte, hadis ansiklopedisi (Cilt 6). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Çakıcı, B. (2010, Ocak). Mehmed Bahâeddin’in münâzara-ı seyf ü kalem’i. Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi , 2(1), 110-130. Çıpan. (1991). Fasîh Ahmed Dede hayatı, edebi kişiliği, eserleri ve divanının tenkidli metni. Basılmamış Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Çıpan, M. (2003). Fasîh divanı, inceleme-tenkidli metin . İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Devellioğlu, F. (2010). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lugat. Ankara: Aydın Kitabevi. Dilçin, C. (1983). Yeni tarama sözlüğü Ankara: TDK
• Diriöz, M. (1980). Türk edebiyatında münâzara. Milli Kültür, 2 (1), 20-22. Durmuş, İsmail (2006). “Münâzara-Arap edebiyatı”, DİA, 31, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 577-579
• El-Kârî, N. A. (1391/1971). El-Esrâruǿl-MerfûǾa fî Ahbāri’l-Mevdû’a. (M. es-Sebbāğ, Dü.) Beyrut: Müessesetüǿr-Risāle.
• Erdoğan, M. (2009). Sıdkî Paşa’nın alegorik bir eseri: Berf ü bahâr. Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic , 4(2), 360-405.
• Hürremşâhî, B. (1389), Külliyat-ı SaǾdį (6. Baskı), Tahran: İntişârât-ı Dostân. Işık, H. H. (2013). Seadet-i ebediyye. İstanbul: Hakikat Kitabevi Yayınları. İmam Gazali (2014), İhyâu Ulûmu’d-din, (C. 3), (A. Serdaroğlu Çev.), İstanbul: Bedir Yayınevi.
• Kadıoğlu, İ. (2011, Ekim). Kılıç kalem münāzarası. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal bilimler Dergisi , 9(2), 161-180.
• Kılıç, M. E. (2013). Takriz. H. M. Yusuf içinde, İbn Arabî, zaman ve kozmoloji (K. Filiz, Çev., s. 15-16). İstanbul: Nefes Yayınları.
• Kızıltunç, R. (2005). Bursalı Lāmi‟î Çelebi‟nin Münāzara-i Sultân-ı Bahar BāŞehriyār- ı Şitā eseri (İnceleme-Edisyon Kritikli Metin ).Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Köksal, M. F. (2006). Münâzara-Türk edebiyatı. DİA, 31, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 580-581.
• Kur’ân-ı Kerim. Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları Türkçe Meali Levend, A. S. (1984). Divan edebiyatı kelimeler ve remizler mazmunlar ve mefhumlar. İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Levend, A. S. (1998). Türk edebiyatı tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu. Mehmed Süreyya. (1311). Sicill-i Osmanî yahud Tezkire-i Meşahir-i Osmaniye (Cilt 4). İstanbul: Matbaa-i Amire.
• Muhtasaru Şerhu Camiuǿs-Saġįr Li’l-Münavi (Cilt 2). (1954/1373). Beyrut: Darüǿlİhyaǿül- Arabiyye.
• Münziri, H. E. (1984). Muhtasar Sahih-i Müslim tercümesi. (H. Günaydın, Çev.) İstanbul: Eser Neşriyat.
• Müsnedu Ahmed (Cilt 1). (1993/1413). Beyrut: El-Mektebüǿl-İslami. Özkan, F. H. (2007). ŞaǾbanzade Mehmed Muhteşem ve münâzara-i tîğ u kalem’i . Basılmamış Yüksek Lisans Tezi: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Öztürk, M. (2006). “Münâzara-Fars edebiyatı”. DİA, 31. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 579-580
• Rabbânî, (2006). Mektubât. (M. Zirek, Çev.) İstanbul: Yenişafak Kültür Armağanı. Rabbânî, (2013). Mektubât. (H. H. Işık, Çev.) İstanbul: Hakikat Kitabevi Yayınları. Redhouse, S. (2006). Turkish and English lexicon. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Sahihüǿl-Buhari. (2009/1340). Beyrut: Dar al Kotob Al-İlmiyah. Sahih-i Müslim Tercemesi ve Şerhi (Cilt 3). (1978). (A. Davutoğlu, Çev.) İstanbul: Sönmez Neşriyat.
• Salihoğlu, N. (2011). Süfyan-ı Sevri. İstanbul: Ravza Yayıncılık.
• ----------------------Sami, Ş. (1996). Kamus-ı Türkî. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Steingass, F. (2005). A Comprehensive Persian-English dictionary. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• -------------------Sünen-i Ebi Davud. (1431/2010). Beyrut: Daru İbnu Cezm.
• Sünen-i Ebu Davud ve Tercemesi (Cilt 2). (1983). (İ. Koçaşlı, Çev.) İstanbul: Milli Gazete Yayınları.
• -----------------------Sünenü Tirmizi . (2011). Beyrut: Dar al Kotob Al-İlmiyah.
• Tanyıldız, A. (2005). Firdevsî-i tavil münâzara-i seyf ü kalem (inceleme-metin-sözlük). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü--
• ----------------------Türk Dil Kurumu. (2011). Türkçe sözlük Ankara: TDK.
• Yavuz, Y. Ş. (2006). “Münâzara”. DİA, 31. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 576-577
• -------------Yazır, E.H. (1992). Hak dini Kuran dili (Cilt 9). İstanbul: Hikmet Neşriyat.
• http://islamport.com/w/akh/Web/2805/1088.htm#: 11.03.2014, 13:05 http://ganjoor.net/saadi/mavaez/ghazal2/sh26/ 11.06.2014, 06.00 http://library.islamweb.net/hadith/display_hbook.php?hflag=1&bk_no=403&pid=83593 9 11.06.2014, 06.41