AKADEMİSYENLERİN VE LİSANSÜSTÜ EĞİTİM ÖĞRENCİLERİNİN “TÜRKİYE’DE ÜNİVERSİTE”YE İLİŞKİN GELİŞTİRDİKLERİ METAFORLAR

Year 2021, Issue: 86, 69 - 90, 24.05.2021

Ahmet Saylık Numan Saylık

Abstract

Toplumsal gelişimin önemli dinamiklerinden biri olarak üniversiteler bütün dünyada
saygın bir konuma sahip eğitim kuruluşlarıdır. Bu saygınlık üniversitelerde görev yapmakta
olan akademisyenlerin ve lisansüstü öğrencilerin bir parçası oldukları üniversitelere
ilişkin algılarından doğrudan beslenmektedir. Bu araştırma Türkiye’deki üniversitelere
ilişkin mevcut ve olması gereken durumlarını, akademisyenlerin ve lisansüstü eğitim
öğrencilerin görüşleri doğrultusunda, metaforlar aracılığıyla ortaya koymayı amaçlamaktadır.
Araştırma, nitel araştırma desenlerinden fenomenoloji deseni ile yürütülmüştür.
Araştırma, Hacettepe, Ankara, Yüzüncü Yıl, Dicle, Ondokuz Mayıs ve Süleyman Demirel
Üniversitelerinde öğrenim gören lisansüstü eğitim öğrencileri ile bu üniversitelerin eğitim fakültelerinde
görev yapmakta olan akademisyenlerden oluşan 30 katılımcı ile yürütülmüştür.
Araştırmada veri toplamak amacıyla araştırmacılar tarafından geliştirilen
yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Veriler, yüz yüze görüşmeler ile
toplanmış ve içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Araştırmada katılımcıların ‘Türkiye’de
Üniversite’nin mevcut durumuna yönelik geliştirdikleri 30 metaforun 29’u, olumsuz
anlam ve çağrışımlar içermektedir. Katılımcılar Türkiye’deki üniversitelere ilişkin mevcut
durumu betimlerken; üniversitelerde nitelik sorunlarına, üretken ve adil bir sisteminin
olmayışına, tektipleşme ve kayırmacılığın olduğuna işaret etmektedirler. Katılımcıların
“Türkiye’de Üniversite”nin olması gereken durumuna ilişkin ise çoğulcu, özgürlükçü,
akademik nitelikleri yüksek, adil, sürdürülebilir gelişimin izlendiği, bilimsel bir tutumun
ve yaratıcılığın benimsendiği bir yapı olarak ifade ettikleri belirlenmiştir.

Keywords

Türkiye’de Üniversite, Metafor, Yükseköğretim, Akademisyen., Lisanüstü Öğrencileri

References

• Afacan, Ö. (2011). Fen bilgisi öğretmen adaylarının “fen” ve “fen ve teknoloji öğretmeni” kavramlarına yönelik metafor durumları. NWSA Education Sciences, 6(1), 1242- 1254.
• Akan, D., Yalçın, S., & Yıldırım, İ. (2014). “Okul Müdürü” kavramına ilişkin öğretmenlerin metaforik algıları. Elementary Education Online, 13(1), 169-179.
• Arslan, M. M. ve Bayrakçı, M. (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim-öğretim açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 171, 100-108.
• Aslan, S. (2013). Birleştirilmiş sınıflarda görev yapan öğretmenlerin “öğretmen” kavramı ile ilgili algılarının metaforik incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 8(6), 43-59.
• Aslan, O. (2019). Velilerin ‘öğretmen’ kavramına ilişkin metaforik algılarının incelenmesi. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 4(8), 78- 95.
• Atabek Yiğit, E. & Balkan Kıyıcı, F. (2019). Öğretmen adaylarının öğretmen algısı. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 20-39.
• Ateş, Ö. T. (2016). Öğrencilerin öğretmen ve okul metaforları. Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 78-93.
• Başar, E. (1997). Türk yükseköğretim sisteminin dünü, bugünü, yarını (Üniversitelerin ileri- ye dönük gelişmeleri üzerine görüş ve öneriler). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 23-57.
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712.
• Çakmak, Ö. Ç., Neslitürk, S., & Asar, H. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin “veli” kavramına ilişkin metaforik algıları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (18), 679-712.
• Çanak, M. (2013). Öğretmenlerin “öğrenci velisi” kavramına yönelik geliştirdikleri metaforlar. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 3(4), 137-156.
• Çeçen, A. (1976). Türkiye'de üniversite sorunları. Eğitim ve Bilim, 1(2).
• Çetinsaya, G. (2014). Büyüme, kalite, uluslararasılaşma: Türkiye yükseköğretimi için bir yol haritası. Yükseköğretim Kurulu Yayını.
• Demirtaş, H., & Çoban, D. (2014). Üniversite öğrencilerinin, üniversite ve fakülte kavramlarına ilişkin metaforları (İnönü Üniversitesi örneği). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 113-144.
• Doğan, D. (2013). Yeni kurulan üniversitelerin sorunları ve çözüm önerileri. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3(2), 108-116.
• Doğan, D. (2014). Öğretmen adaylarının perspektifinden okul kavramının metaforlarla analizi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 7(3), 361-382.
• Dös, İ. (2010). Aday öğretmenlerin müfettişlik kavramına ilişkin metafor algıları. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 9(3), 607-629.
• Egüz, Ş. & Öntaş, T. (2018). Ortaokul öğrencilerinin “öğretmen” kavramına ilişkin kul­landıkları metaforlar. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 79-91.
• Ekiz, D. & Koçyiğit, Z. (2013). Sınıf öğretmenlerinin “öğretmen” kavramına ilişkin metaforlarının tespit edilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(2), 439-458.
• Erdem, A. R. (2013). Bilgi toplumunda üniversitenin değişen rolleri ve görevleri. Yükseköğretim Dergisi, 3(2), 109-120.
• Erdem, A. R. (2015). Yükseköğretimi ve üniversiteyi farklılaştıran kritik öğe: Akademik strateji. Aypay A. (Ed.), Türkiye’de yükseköğretim: Alanı, kapsamı ve politikaları (ss. 243-260). Pegem Akademi.
• Fırat, M. & Yurdakul, I.K. (2012). University metaphors: A study of academicians’ perspectives. International Journal of Social Sciences and Education. 2(2), 194- 206.
• Forceville, C. (2002). The identification of target and source in pictorial metaphors. Journal of Pragmatics, 34(1), 1–14.
• Gök, R. (2019). Türk eğitim sisteminde liyakat (meritokrasi) esaslı eğitim yöneticiliği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 52, 39-64.
• Gökçe, A. T., & Bülbül, T. (2014). Okul bir insan bedenidir: Meslek lisesi öğrencilerinin okul algılarına yönelik bir metafor çalışması. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(1), 63-88.
• Günay, D. (2016). Türk yükseköğretiminde sorunlar ve öneriler. https://www.tyb.org.tr/ turk-yuksekogretiminde-sorunlar-ve-oneriler-25163h.htm 01 Şubat 2021 tarihinde alınmıştır.
• Kara, M. (2020). Pedagojik formasyon programı öğrencilerinin öğretmen ve ideal öğretmen algıları: Bir metafor çalışması. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 11(21), 111-132.
• Kılcan, B., Kılınç, A. Ç., Çepni, O. & Palaz, T. (2017). Öğretim üyelerinin görüşlerine göre Türkiye'de yeni kurulan üniversitelerin sorunları: Nitel bir araştırma. Yüksekögretim ve Bilim Dergisi, 7(2), 283-293.
• Kıral, E. (2015). Öğretmen adaylarının algılarına göre öğretmen metaforları. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(1), 57-65.
• Kızılkan, Ö. (2019). İnsan kaynakları yönetiminde kamu çalışanlarının siyasal kayırmacılık ve liyakatsizlik algısı: Konunun Siirt özelinde analizi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Korkmaz, F. & Bağçeci, B. (2013). Lise öğrencilerinin “üniversite” kavramına ilişkin metaforik algıların incelemesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 187-204.
• Korkut, H. (1990). Türkiye’de üniversiteler için model arayışı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 23(1), 65-79.
• Kuyumcu, F. N. & Özsarı, İ. (2016). 5. ve 6.sınıf öğrencilerinin öğretmen ve okul kavramlarına ilişkin algılarının değerlendirilmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(44), 396-407.
• Lakoff, G. & Johnson, M. (2005). Metaforlar: Hayat, anlam ve dil (Çeviren G. Y. Demir). İstanbul: Paradigma Yayınları. (Eserin orijinali 1980’de yayımlandı)
• Memduhoğlu, H. B. & Mazlum, M. M. (2014). Bir değişim hikâyesi: Eğitim denetmenle- rine ilişkin metaforik algılar. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 28-47.
• Michael, K. & Katerina, M. (2009). Exploring Greek teachers’ beliefs using metaphors. Aus- tralian Journal of Teacher Education, 34(2), 64-83.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Oyman, N. & Şentürk, İ. (2015). Öğretmen adayları ve öğretim üyelerinin “üniversite” kavramına ilişkin metaforik algıları. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 21(3), 367-394.
• Örücü, D. (2014). Öğretmen adaylarının okul, okul yönetimi ve Türk eğitim sistemine yönelik metaforik algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 20(3), 327-358.
• Özdemir, M. (2012). Lise öğrencilerinin metaforik okul algılarının çeşitli değişkenler bakımından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37(163), 96-109.
• Özdemir, S. & Akkaya, E. (2013). Genel lise öğrenci ve öğretmenlerinin okul ve ideal okul algılarının metafor yoluyla analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 2(2), 295-322.
• Özlem, D. (1994). Mantık (2. Baskı). İstanbul: Anahtar Kitaplar.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research and evulation methods. London: Sage Publica- tions.
• Pektaş, M. & Kıldan, A. O. (2009). Farklı branşlardaki öğretmen adaylarının “öğretmen” kavramı ile ilgili geliştirdikleri metaforların karşılaştırılması. Erzincan Eğitim Fa- kültesi Dergisi, 11(2), 271-287.
• Pratte, R. (1981). Metaphorical models and curriculum theory. Curriculum Inquiry, 11(4), 307-320.
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131-155.
• Saban, A., Koçbeker, H. N. ve Saban, A. (2006). Öğretmen Adaylarının Öğretmen Kavramına İlişkin Algılarının Metaforlar Yardımıyla Analiz Edilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(2), 461-522.
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 55(55), 459-496.
• Saylık, A., Saylık, N., & Sağlam, A. (2021). Eğitimcilerin gözünden Türk Eğitim Sistemi: Bir metafor çalışması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 522-546.
• Senemoğlu, N. (2007). Gelişim öğrenme ve öğretim: Kuramdan uygulamaya. Ankara: Gönül Yayıncılık.
• Skau, K. G. (1989). Congruence of metaphors: Understanding teachers and principals. Kappa Delta Pi Record, 25(2), 51-56.
• Soysal, D. & Afacan, Ö. (2012). İlköğretim öğrencilerinin “fen ve teknoloji dersi” ve “fen ve teknoloji öğretmeni” kavramlarına yönelik metafor durumları. Mustafa Kemal Üniversi­tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 287-306.
• Şahin, A., & Sabancı, A. (2018). Pedagojik formasyon öğrencilerinin maarif müfettişlerine ilişkin algıları: Metafor çalışması. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9(1), 83-101.
• Tural, D., & Şahin, S. (2013). Üniversite öğrencilerinin kendi üniversite ve ideal üniversite algıları: Gaziantep Üniversitesi örneği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(2), 209- 240.
• Turhan, M. & Yaraş, Z. (2013). Öğretmen ve öğrencilerin öğretmen, disiplin, müdür, sınıf kuralları, ödül ve ceza kavramlarına ilişkin metafor algıları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(1), 129-145.
• Woon, J. & Ho, Y. (2005). Metaphorical construction of self in teacher narratives. Language and Education, 19(5), 359-379.
• Turan, S., Durceylan, B. ve Şişman, M. (2005). Üniversite yöneticilerinin benimsedikleri idari ve kültürel değerler. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13), 181-202.
• Uğurlu, Z. (2018). Öğretmen adaylarının üniversite kavramına ilişkin algılarının metafor analizi. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 5(1), 82-97.
• UNESCO.(2008). 1997 Recommendation concerning the status of higher education teaching personnel. United Nations Edu­cational, Scientific and Cultural Organization, Paris, France.
• Ünal, A. & Ünal, E. (2010). Öğretmen ve öğrencilerin rehber öğretmeni algılamalarına ilişkin bir durum çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 919-945.
• Wan, W., Low, G. D., & Li, M. (2011). From students’ and teachers’ perspectives: Metaphor analysis of beliefs about EFL teachers’ roles. System, 39(3), 403-415.
• Yapıcı, İ.Ü. (2015). Lise öğrencilerinin biyoloji kavramına ilişkin metaforik algıları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(55), 139-147.
• Yıldırım, A. ve Simsek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, F. ve Çakıcı, A. (2021). Kamu çalışanlarının liyakat sistemi algısı. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(1), 375-386.
• Yılmaz, F., Göçen, S., & Yılmaz, F. (2013). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algıları: Bir metaforik çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 151-164.
• YÖK. 5347 Yüksek Öğretim Kanunu, http://www.yok.gov.tr/documents/10279/29816/2547+say%C4%B1l%C4 %B1%20Y %C3%BCksek%C3%B6%C4%9Fretim+Kanunu/ 11 Ocak 2021 tarihinde alınmıştır.
• Zembat, R., Tunçeli, H. & Akşin, E. (2015). Okul öncesi öğretmen adaylarının" okul yöneticisi" kavramına ilişkin algılarına yönelik metafor çalışması. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(2), 446-459.