TÜRKİYE’DE BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ İLE BİST TÜM ENDEKSİ ARASINDAKİ İLİŞKİ: BOOTSTRAP ROLLING WINDOW YAKLAŞIMI

Year 2021, Issue: 86, 513 - 526, 24.05.2021

Serdar Budak

Abstract

20. yüzyılın son dönemlerinde geleneksel sosyal güvenlik sistemlerinin çeşitli nedenlerle dengesinin bozulması ülkeleri yeni arayışlara yöneltmiş ve ortaya bireysel emeklilik sistemi çıkmıştır. Bireysel emeklilik Sisteminin iki temel amacı bulunmaktadır. İlki, bireylerin emeklilikte yaşayabilecekleri finansal problemler için önlem almak amacıyla onların yaşam koşullarını iyileştirecek ek gelir sağlamak, ikincisi ise sistemde toplanan fonların kullanımı ile oluşacak ekonomik etkilerdir. Bu etkiler tasarruf, sermaye, yatırım üçgeninde değerlendirilmekte ve uzun dönem yatırımları ile ülke ekonomisine katkıda bulunmaktadır. Çalışmada bir tasarruf aracı olarak kullanılan bireysel emeklilik sistemi fonları ile hisse senedi piyasası ilişkisi ölçülmektedir. Bu bağlamda veri seti Türkiye’de 2010:01-2019:07 döneminde, BİST Tüm endeksi ve yatırıma ayrılan bireysel emeklilik Sistemi fonları olarak belirlenmiştir. Çalışmanın analiz kısmında öncelikle değişkenlerin durağanlığı test edilmiş ardından eşbütünleşme testi ile uzun dönemde eşbütünleşik olduğu tespit edilmiştir. Son olarak değişkenlere bootstrap rolling window yaklaşımı ile nedensellik testi uygulanmıştır. Sonuç olarak, belirli dönemlerde yatırıma ayrılan bireysel emeklilik fonlarından, BİST Tüm endeksine doğru bir nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Ayrıca BİST Tüm endeksten, yatırıma ayrılan bireysel emeklilik fonlarına doğru olan nedensellik ilişkisinin ilk nedensellik ilişkisine göre daha çok dönemde gerçekleştiği tespit edilmiştir.

Keywords

Bireysel Emeklilik Sistemi, Tasarruf, BİST, Bootstrap Rolling Window, Zaman Serileri.

References

• Akgiray, V., Peksevim, S., ve Şener, E. (2016). Emeklilik fonları ve finansal istikrar: Şili ve Türkiye örneklerinden dersler. Finans ve Bankacılık Çalışmaları Dergisi, 5(2), 1-20.
• Ayaydın, H. (2013). Türkiye'de emeklilik yatırım fonlarının performanslarının analizi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(2), 59-80.
• Balcılar, M., Özdemir, Z. ve Arslantürk, Y.(2010). Economic growth and energy consumption causal nexus viewed through a boostrap rolling window. Energy Economics, 32(6), 1398- 1410.
• Bayar, Y. (2016). Individual Pension Funds and Capital Market Development in Turkey. Review of Ecomic & Business Studies, 9(2), 95-109.
• Birol, Ö. H. ve Gencer, A. H. (2014). Neo-Klasik iktisat ve neo-klasik sentez. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 251-272.
• Can, Y. (2010). Bireysel emekliliğin Türkiye'deki durumu ve gelişimi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(2), 139-146.
• Çağlayan, E. ve Saçaklı, İ. (2006). Satın Alma Gücü Paritesinin Geçerliliğinin Sıfır Frekansta Spektrum Tahmincisine Dayanan Birim Kök Testleri ile İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(1), 121-137.
• Çetiner, M. ve Gündoğdu, F. K. (2018). Türkiye'de bireysel emeklilik ve emeklilik yatırım fonlarının görünümü: 2011-2017 Dönemi. Internatıonal Journal of Disciplines Economics & Administrative Sciences Studies, 4(7), 24-34.
• Dickey, D. A.ve Fuller W. A. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica, 49(4), 1057-1072.
• Emeklilik Gözetim Merkezi. (2018). Bireysel emeklilik sistemi gelişim raporu 2017. Emeklilik Gözetim Merkezi https://www.egm.org.tr/bes2017gr.htm.
• Engle, R. F. ve Granger, W. J. (1987). Cointegartion and error correction: Representation, estimation, and testing. Econometrica, 55, 107-123 ve 251-276.
• Johansen, S. (1988). Statistical analysis of cointegration vectors. Journal of economic dynamics and control, 12(2-3), 231-254.
• Johansen, S. ve Juselius, K. (1990). Some structural hypotheses in a multivariate cointegration analysis of the purchasing power parity and the uncovered interest parity for UK (No. 90-05).
• Keynes, J. M. (2010). İstihdam, faiz ve paranın genel teorisi. (Çev. U. S. Akalın) İstanbul: Kalkedon Yayınları. (Eserin orijinali 1936’da yayımlandı).
• Mackinnon, J.G. (1996). Numerical distribution functions for unit root and cointegration tests. Journal of Applied Econometrics, 11, 601–618.
• Meng, C., Pfau, W. D. (2010). The role of pension funds in capital market development (pp. 10-17). GRIPS Policy Research Center.
• Meral, H. (2019). Bireysel emeklilik sistemine otomatik katılım: Türkiye için bir uygulama. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü.
• Mesike, G., Ibiwoye, A. (2012). Pension reform and financial market development nexus: Evidence from Nigeria. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 2(6), 574.
• Oktayer, N. ve Oktayer, A. (2007). Özel emeklilik fonlarının finansal piyasaların gelişimine etkileri. Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 9(2), 55-80.
• Özcan, S. (2003). Bireysel Emeklilik sistemine ilişkin vergi düzenlemeleri. Yaklaşım Dergisi, (127), 231-235.
• Özel, Ö. ve Yalçın, C. (2013). Yurtiçi tasarruflar ve bireysel emeklilik sistemi: Türkiye’deki uygulamaya ilişkin bir değerlendirme. Ankara: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası.
• Phillips, P.C. B. ve Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrika, 75(2), 335-346.
• Sarıkovanlık, V., Koy, A., Akkaya, M., Yıldırım, H.H. ve Kantar, L. (2009). Finans Biliminde Ekonometri Uygulamaları, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Sevüktekin, M., ve Nargeleçekenler, M. (2010). Ekonometrik zaman serileri analizi: EVi- ews uygulamalı. Nobel Yayın Dağıtım.
• Thomas,A., Spataro, L., ve Mathew, N. (2014). Pension funds and stock market volatility: An empirical analysis of OECD countries. Journal of Financial Stability, 11, 92- 103.
• Uyar, H. İ. (2012). Bireysel emeklilik sistemi ile ekonomik göstergeler arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mali Çözüm Dergisi, 110, 71-95.