POLİTİKA FAİZLERİNİN BANKA FAİZLERİNE GEÇİŞKENLİĞİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Year 2021, Issue: 85, 15 - 38, 31.03.2021

Aslı Güler

Abstract

Bu çalışmanın amacı resmi fonlama faizleri (TCMB gecelik borç verme (marjinal fonlama) ve haftalık repo faizleri) ve fiili faizler (TCMB ortalama fonlama ve bankalararası para piyasası gecelik faizi) ile bankaların kredi ve mevduat faizleri arasındaki kısa dönemli dinamik ilişkileri ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda söz konusu ilişkiler 2013:01-2018:11 dönemine ait aylık veriler üzerinden genelleştirilmiş momentler metodu ile (GMM) araştırılmıştır. Ulaşılan bulgulara göre, bankaların kredi ve mevduat faizleri, resmi faizlerden ziyade fiili faizlere duyarlılık göstermektedir. Buna karşın, TCMB faizlerinden banka faizlerine kısmi geçiş söz konusudur. Fiili faizlerin etki derecesi kendi içinde değerlendirildiğinde, BİST gecelik piyasa faizinin, ticari kredi ve tüketici kredisi fiyatlamasında, TCMB ortalama fonlama faizinin ise mevduat faizlerinin fiyatlamasında daha etkili olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuçlar, parasal aktarımın büyük ölçüde bankalararası piyasa faizi kısmen de TCMB ortalama fonlama faizi üzerinden işlediğine işaret etmektedir. Ayrıca, bankalar kredi ve mevduat faizlerini belirlerken makroekonomik gelişmelere büyük ölçüde duyarlılık göstermektedir. Buna göre, döviz kuru ve enflasyona dair gelişmeler bankalarca faiz fiyatlamalarında dikkate alınmaktadır. Tarım dışı işsizlik oranı ise kredi faizlerini önemli derecede etkilerken mevduat faizlerini ise etkilememektedir. Son olarak, küresel oynaklık seviyesi kredi faizlerinin zayıf bir belirleyicisidir. Buna karşın, mevduat faizleri küresel oynaklık seviyesine karşı duyarsızdır.

Keywords

Faiz Geçişkenliği, Para Politikası Faiz Oranları, Piyasa Faizleri, Banka Faizleri, GMM Metodu.

References

• Arabacı, Ö. ve Baştürk, M. (2013). Faiz oranı kanalının 2001/2008 döneminde Türkiye’de etkinliğinin değerlendirilmesi. Anadolu University Social Sciences Journal, 13(2),15-33.
• Aristei, D. ve Gallo, M. (2014). Interest rate pass-through in the EU during the financial crisis: A multivariate regime-switching approach. Journal of Policy Modeling, 2(36), 273-295.
• Avci, S. B. ve Yucel, E. (2017). Effectiveness of monetary policy: Evidence from Turkey. Eurasian Economic Review, 7(2), 179-213.
• Baltagi, H. B. (2005). Econometric analysis of panel data. (3. Ed.), England: John Willey &Sons.
• Banerjee, A., Bystrov, V. ve Mizen, P. (2013). How do anticipated changes to short-term market rates influence banks' retail interest rates? Evidence from the four major euro area economies. Journal of Money, Credit and Banking, 45(7), 1375-1414.
• Binici, M., Erol, H., Kara, H., Özlü, P. ve Ünalmış, D. (2013). Faiz koridoru bir makro ihtiyati araç olabilir mi?. TCMB Ekonomi Notları, 20, 1-16.
• Binici, M., Kara, H. ve Özlü, P. (2016). Faiz koridoru ve banka faizleri: parasal aktarım mekanizmasına dair bazı bulgular. TCMB Çalışma Tebliği, No: 16/08.
• Borio, C. E. ve Fritz, W. (1995). The response of short-term bank lending rates to policy rates: A cross-country perspective. BIS Working paper, No. 27.
• Bulut, Ü. (2020). Para Politikasının Kredi Faiz Oranlarına Geçişkenliği: Türkiye Örneği. Bankacılar Dergisi, 114,17-29.
• Büyükakın, F., Bozkurt, H. ve Cengiz, V. (2009). Türkiye’de parasal aktarımın faiz ka- nalının granger nedensellik ve Toda-Yamamota yöntemleri ile analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33, 101-118.
• Çavuşoğlu, F. (2010). Para politikası faiz oranlarından mevduat ve kredi faiz oranlarına geçişkenlik: Türkiye örneği. TCMB Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Ankara
• Cottarelli, C., ve Kourelis, A. (1994). Financial structure, bank lending rates, and the transmission mechanism of monetary policy. Staff Papers, 41(4), 587-623.
• De Bondt, G. (2002). Retail bank interest rate pass-through: new evidence at the euro area level, ECB Working Paper, No. 136, European Central Bank (ECB), Frankfurt a. M.
• Durmuş, S. ve Şahin, D. (2019). Türkiye’de enflasyon, döviz kuru ve tüketici kredileri arasındaki nedensellik ilişkisinin analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (23), 95-112.
• Erdoğan, S. ve Yıldırım, D. (2009). Türkiye’de faiz kanalı ile parasal aktarım mekanizması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 4(2), 57-72.
• Eroğlu, N. ve Kara, F. (2017). Türkiye’de makro ihtiyati para politikası araçlarının makroekonomik değişkenlere etkisinin VAR analizi ile incelenmesi. Istanbul Journal of Economics, 67, 59-89. https://doi.org/10.26650/ISTJECON372366.
• Hansen, P. L. (1982). Large sample properties of generalized method of moments estimators. Econometrica, 50(4), 1029-1054.
• Hofmann, B. ve Mizen, P. (2004). Interest rate pass-through and monetary transmission: Evidence from individual financial institutions' retail rates. Economica, 71(281), 99-123.
• Illes, A., Lombardi, M. ve P. Mizen (2015). Why did bank lending rates diverge from policy rates after the financial crisis?. BIS Working Paper, No: 486.
• Güneş İnal, D. (2006). Türkiye’de para politikası faiz kararlarının uzun dönemli faizler üzerindeki etkisi. Ankara: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Uzmanlık Yeterlilik Tezi.
• Karagiannis, S., Panagopoulos, Y. ve Vlamis, P. (2009). Interest rate pass-through in the Eurozone and the USA: implications for monetary policy in the context of the recent financial crisis. Centre for Planning & Economic Research (KEPE), 1- 25.
• Mojon, B. (2000). Financial structure and the interest rate channel of ECB monetary policy, European Central Bank Working Paper, No. 40.
• Mishra, P., Montiel, P. J. ve Spilimbergo, A. (2010) Monetary transmission in low ıncome countries. IMF Working Paper No: 10/223.
• Siklar, I., Dogan, E. ve Dinc, M. (2016). Interest rate pass-through in Turkey: The measurement of the monetary transmission mechanism dynamics. Journal of Business and Economic Policy, 5, 38-45.
• Taylor, J. B. (1993). Discretion versus policy rules in practise. Carnegie-Rochester Conference Serious on Public Policy, 39, 195-214.
• Taylor, J. B. (1995). The monetary transmission mechanism: An empirical framework. Journal of Economic Perspectives, 4(9), 11-26.
• TCMB (2013). Parasal aktarım mekanizması, Ankara. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası.
• Wooldridge, M. J. (2001). Application of generalized method of moments applications. Journal of Economic Perspectives, 15(4), 87-100.